Nedir

Plöritis, plörezi, satlıcan, zatülcenp gibi isimlerle de bilinen plevra iltihabı göğüs boşluğunuzu kaplayan ve her bir ciğerinizi çevreleyen çift zarın (plevra) iltihaplanmasıdır. Plöritis akciğer zarı iltihabı genelde neredeyse her nefes alışınızda keskin ağrıya neden olur.

Plöritis çok çeşitli tıbbi durumların bir komplikasyonu olarak meydana gelir. Plöritisten kurtulmanın yolu, eğer biliniyorsa, komplikasyona neden olan hastalığın tedavi edilmesi ve ağrı kesici almaktır.

Belirtileri

Belirtiler

Plöritis belirtileri şunlardır:

  • Nefes alırken ve verirken göğüs ağrısı (nefesler arasında neredeyse hiç ağrı olmaz)
  • Nefesin yetmemesi
  • Kuru öksürük
  • Ateş ve titreme (sebebe göre değişir)

Göğsünüzde keskin bir ağrı, öksürme, hapşırma, hareket etme ve derin nefes alma ağrıyı kötüleştirir. Bazı vakalarda ağrı göğsünüzden omzunuza vurabilir. Nefesinizi tuttuğunuz zaman veya ağrılı bölgeye baskı uyguladığınızda ağrınız azalabilir.

Plöritise sıvı toplanması (plevral efüzyon) eşlik ederse ağrı genellikle kaybolur, çünkü sıvı bir tür kaydırıcı işlevi görür. Fakat belli miktar bir sıvı biriktiğinde ciğerlerinize baskı olur ve bu, ciğerlerinizin normal işlevini yerine getirmesini engelleyerek nefes yetmezliğine neden olur. Eğer sıvı enfeksiyon kaparsa kuru öksürük, ateş ve titreme belirtileri ortaya çıkabilir. Enfeksiyon kapmış plevral efüzyona ampiyem denir.

Doktora ne zaman gitmeli

Aşağıdaki belirtilerin herhangi birinin var olması halinde doktorunuzu arayınız: 

  • Şiddetli, geçmeyen göğüs ağrısı
  • Nefesin yetmemesi
  • Yüksek ateş

Bu belirtiler ciğerlerinizde veya plevrada sorun olduğuna işaret eder; fakat aynı zamanda vakit kaybetmeden tıbbı bakım gerektiren başka hastalıklara da işaret edebilir.

Sebepleri

Sebepler

Ciğerlerinizi ve göğüs duvarınızı plevra denilen çift katlı bir zar ayırır. Plevranın bir katmanı ciğerlerinizi kaplar. Diğer katmanı da iç göğüs duvarını kaplar. Katmanlar neredeyse hiçbir sürtünme olmadan birbirine sürtünen ve nefes alıp verdiğinizde ciğerlerinizin göğüs duvarı çeperinin hiçbir direnciyle karşılaşmadan açılıp kapanmasını sağlayan iki yumuşak saten kumaş gibidir.

İltihaplanma olduğu zaman, plevra zarının iki katmanı göğsünüzün enfeksiyon kapmış olan tarafında zımpara kağıdı gibi birbirine sürter ve nefes alıp verdiğinizde plöritis ağrısına neden olur.

Plevra iltihaplanmasına neden olabilecek hastalıklar sayısızdır: Plöritis sebepleri şunları içerebilir:

  • Grip gibi bir akut virüs enfeksiyonu
  • Zatürre, bu vakalarda ciğerlerinizin iltihaplanmış kısmı plevra yüzeyini de kapsar.
  • Otoimmün hastalıkları, eklem iltihabı, otoimmün hepatit ve deri veremi
  • Verem ve diğer enfeksiyonlar
  • Akciğer arterlerinizde bir pıhtı (akciğer embolizmi)

Plöritis göğsünüzü aldığınız bir darbenin sonucunda veya kalp ameliyatı sonrasında da meydana gelebilir. Kaburga sürtünmeleri de plöritise neden olur. Bir darbenin olmadığı durumlarda, şiddetli öksürük gibi olaylar da bir kaburganın kırılmasına yol açabilir. Bazı vakalarda plevra iltihabının nedeni bilinmez (idiyopatik).

Kanser nadiren plöritise neden olur. Plöritisle sigara içmek arasında doğrudan bir bağlantı yoktur, fakat tiryaki öksürükleri bu hastalığın ağrısını artırır.

Muayenesi

Randevunuza Hazırlanmak

Muhtemelen ilk yapacağınız şey aile doktorunuza veya normal bir pratisyen doktora gitmek olacaktır. Bununla birlikte randevu almak için aradığınız vakit, şiddetli, kalıcı göğüs ağrısı ve nefes zorlukları yaşıyor olma durumunda acil tıbbi bakım almanız istenebilir.

Doktorla görüşmeler kısa olduğu ve konuşulması gereken çok şey olduğu için, randevuya hazırlıklı gitmek iyi fikirdir. İşte randevunuza hazırlanmanıza yardımcı olacak ve doktordan ne bekleyebileceğinizi gösteren kimi bilgiler.

Ne yapabilirsiniz

  • Randevudan önce yapmanız gerekenleri öğrenin. Randevunuzu alırken önceden yapmanız gereken şeyler olup olmadığını mutlaka öğrenin.
  • Belirtilerinizi ve ne kadar zamandır var olduklarını not edin. Göğüs ağrınızı doktorunuza tarif etmeye ve nerede başladığını ve nasıl yayıldığını göstermeye hazırlıklı olun.
  • Önemli kişisel bilgileri not edin, yakın zamanda yurt dışına yaptığınız yolculukları, hayattaki kötü veya iyi büyük değişiklikleri de dahil edin. Doktorunuz geçmiş işiniz hakkında bilgi isteyebilir, işinizle ilgili olarak son 20 yıl veya daha uzun bir süre içinde asbeste maruz kalınma olasılığının yaşandığı ortamları da dahil edin.
  • Daha önce tedavi gördüğünüz hastalıkları, kullandığınız ilaçları, vitaminleri veya diğer takviyeleri içeren önemli tıbbi geçmiş bilgilerini kaydedin. Ayrıca yakın zamanlarda aile üyelerinizden birinin veya bir yakın arkadaşınızın hasta olup olmadığını düşünün.
  • Mümkünse yanınıza bir arkadaşınızı veya yakınınızı alın. Plöritiste yaşadığınız ağrı güvenli bir şekilde araba kullanmanızı etkileyecek kadar şiddetli olabilir. Ayrıca, bazen size doktorla görüşme sırasında verilen bütün bilgileri sindirmek zor olabilir. Size eşlik eden biri kaçırdığınız veya unuttuğunuz şeyleri hatırlayabilir.
  • Doktorunuza soracağınız soruları not edin.

Doktorunuzla geçireceğiniz zaman sınırlı olabilir, bu yüzden bir soru listesi çıkarmak vaktinizi en iyi şekilde değerlendirmenize yarar. Sorularınızı önem sırasına göre sıralayın.

Plöritis için doktorunuza sorabileceğiniz belli başlı sorular şunlardır:

  • Belirtilerimin sebebi sizce nedir?
  • Belirtilerime neden olabilecek diğer olası sebepler nelerdir?
  • Ne tür testlere veya teşhis işlemlerine ihtiyacım var?
  • Ne tür bir tedavi yaklaşımı tavsiye ediyorsunuz?
  • Tedaviden sonra ne kadar sürede iyileşirim?
  • Rahatsızlığımı gidermek için benim evde yapabileceğim şeyler var mı?
  • Okuldan veya işten uzak durmamı tavsiye ediyor musunuz? Ne kadar süreliğine?
  • Sigarayı bıraksam faydası olur mu?
  • Birlikte yaşadığım insanlar sigara içiyorsa, durumumu kötüleştirir mi?
  • Bu hastalık yüzünden uzun dönemli komplikasyonlar meydana gelme riski var mı?
  • Belirtilerimin altında yatan hastalık bulaşıcı mı? Hastalığımı başkalarına bulaştırma riskimi nasıl azaltabilirim?
  • Diğer sağlık sorunlarım da var. Bu hastalıkları bir arada en iyi şekilde nasıl idare edebilirim?
  • Bir uzmana görünmeli miyim? Maliyet ne olacak, sigortam bir uzmana görünmeyi karşılıyor mu?
  • Ağrım azalmazsa ne yapabilirim?
  • Bana tarif ettiğiniz ilacın bir alternatifi var mı?
  • Yanımda götürebileceğim herhangi bir broşür veya matbu malzeme var mı? Hangi web sitesini tavsiye ediyorsunuz?

Görüşme sırasında aklınıza doktorunuza sormak için hazırladığınız bu soruların dışında herhangi bir soru gelirse sormakta tereddüt etmeyin.

Doktordan ne beklemeli?

Doktorunuz büyük ihtimalle size bir dizi soru soracaktır. Bunları yanıtlamaya hazır olursanız, daha fazla zaman ayırmak istediğiniz konuları görüşebilirsiniz. Doktorunuz şunları sorabilir:

  • Belirtilerinizi tarif ediniz?
  • Belirtiler ilk defa ne zaman ortaya çıktı?
  • Göğüs ağrınız nerede? Kolunuza, omzunuza veya çenenize vuruyor mu?
  • Göğüs ağrınız sürekli mi yoksa gelip gidiyor mu?
  • Göğüs ağrınızı kötüleştiren bir şey var mı? Kötüleştiren şey ne?
  • Belirtileriniz boğaz veya eklem ağrısı gibi başka ağrılara neden oluyor mu?
  • Son zamanlarda nefes alma güçlüğü yaşadınız mı?
  • Son zamanlarda ateş veya gece terlemeleri oldu mu?
  • Denemediğiniz halde kilo kaybettiniz mi?
  • Şu andaki enerji seviyeniz normal mi?
  • Size başka bir hastalık teşhisi konmuş muydu?
  • Şu anda ne tür ilaçlar alıyorsunuz?
  • Son zamanlarda herhangi bir tıbbi işlemden geçtiniz mi?
  • Yakın zamanlarda başka bir ülkeye seyahat ettiniz mi? Sizinle birlikte seyahat eden ve hastalanan kimse var mı?
  • Geçmişte asbeste maruz kalmanıza neden olacak bir çalışmanın, projenin veya hobi aktivitesinin içinde bulundunuz mu?
  • Sigara içiyor musunuz, eskiden içtiniz mi? Ne kadar süreliğine?

Bu sırada yapabilecekleriniz Randevu için beklerken ibuprofen ve asetaminofen gibi reçetesiz ağrı kesicilerle rahatlayabilirsiniz. Bol bol dinlenin. Vücudunuzun bir yanına yatmanın ağrınızı azalttığını görebilirsiniz.

Testleri

Testler ve Teşhis

Doktorunuz belirtilerinize bakarak teşhiste bulunacaktır. Sizi muayene edip göğsünüzü dinlerken doktorunuz çok kuru bir kar üzerinde yürürken çıkan çıtlama seslerini andıran sürtünme sesini işitebilir.

Doktorunuz plöritisin altında yatan sebebi bulmak için aşağıdaki testleri isteyebilir.

  • Görüntüleme. Bir röntgen filmi, ciğerlerinizde zatürreyi işaret eden iltihaplı bölgeyi gösterebilir. Doktorunuz röntgen filminde gördüğü açıklanamayan anormalliği araştırmak için ilave görüntüleme isteyebilir. Bu genellikle bir bilgisayarlı tomografiyle başlar. Bilgisayarlı tomografi işleminde bir bilgisayar ciğerlerinizin ince kesitlerine ait X-ışınları görüntülerini birleştirir. Tomografi işlemi normal röntgene göre iç organların daha detaylı bir resmini verir. Bazen doktorlar özel bir göğüs röntgeni isteyebilir, standart göğüs röntgeninde görülmeyen herhangi bir sıvı varsa görmek için bu röntgende yan yatırılırsınız. Bu röntgene dekubitus (yatar vaziyet) röntgeni denir. Doktorunuz plevral efüzyonunuz olup olmadığını tespit etmek için ayrıca ultrason isteyebilir.
  • Kan testleri. Bir kan testi doktorunuza enfeksiyonunuz olup olmadığı ve enfeksiyon varsa ne tür bir enfeksiyon olduğu hakkında bilgi verir. Diğer kan testleri de ilk işareti plöritis olan örneğin eklem romatizması veya deri veremi gibi bir otoimmün bozukluğunu tespit edebilir.
  • Torasentezi. Laboratuarda analiz edilecek sıvıyı almak için doktorunuz torasentezi denilen işlemin yapılmasını isteyebilir. Bu işlemde doktor önce lokal anestezi yapar ardından kaburgalarınız arasından göğüs duvarından içeri bir iğne sokar. Doktorunuz sıvı toplanmasının verem veya kansere bağlı olduğundan kuşkulanıyorsa, mikroskop analizi için bir doku örneği de (plevral biyopsi) alınabilir. Sadece çok az sıvı toplanması varsa doktorunuz iğneyi sıvının bulunduğu yere ultrason yardımıyla sokabilir.
  • Toraskopi. Bu işlem cerrahın göğsünüzün içini görmesine ve bir plevral doku örneği almasına yardım eder. Cerrah ilk olarak kaburgalarınız arasında bir tane veya daha fazla kesik açar. Üzerinde küçük bir video kamera bulunan bir tüp göğüs boşluğuna indirilir, bu işleme bazen video yardımlı toraskopik ameliyat da denir. Özel cerrahi aletler cerrahınızın test için doku kesmesini sağlar.

Tedavisi

Tedaviler ve İlaçlar

Plöritis veya plevral efüzyonu dindirmede en önemli amaç, bu belirtilere neden olan asıl tıbbi rahatsızlığı tedavi etmektir. Örneğin plöritis sebebi ciğerlerin bakteriyel enfeksiyonuysa (zatürre), enfeksiyon bir antibiyotikle kontrol edilebilir. Fakat plöritise neden olan şey virüse bağlı bir enfeksiyonsa, antibiyotikler etkili olmayabilir. Birçok virüs enfeksiyonu tedavi edilmeden iyileşir.

Reçetesiz satılan steroid olmayan iltihap önleyici ilaçlar, plöritisin belirtilerini azaltmaya yardımcı olabilir. Kodein kullanmak öksürük ve ağrıyı kontrol etmede yardımcı olabilir. Eğer sıvı birikmesi fazla miktardaysa sıvının göğsünüze sokulan bir tüple birkaç güne yayılan bir sürede alınması için hastaneye yatmanız gerekebilir.
İLGİLİ MAKALE

Yanlış Klima Kullanımı Hasta Ediyor