• İçindekiler
• Nedir
• Türleri

Nedir

Anemi (Kansızlık)

Anemi kanda yeterli miktarda alyuvar (kırmızı kan hücresi) olmadığında ortaya çıkan bir hastalıktır. Bu hücreler oksijeni organlara ulaştıran en önemli taşıyıcılarıdır. Eğer alyuvar hücrelerindeki hemoglobin miktarı yetersizse, vücudunuz da yeterli oksijen alamaz. Aneminin, bitkinlik gibi belirtileri organlar yeterli oksijen alamadığı için ortaya çıkar.

Anemi dünyadaki en yaygın kan hastalığıdır. Yaklaşık 3.5 milyon Amerikalıyı etkiler. Aneminin kadınlarda ve kronik rahatsızlıkları olan kişilerde görülme riski yüksektir. Akılda tutulması gereken önemli etmenler şunlardır:

• Bazı türleri kalıtsaldır ve bebeklerde doğum anından itibaren anemi görülebilir.
• Özellikle doğurganlık çağındaki kadınların, adet dönemlerindeki kan kaybı ve gebelik süresince artan kan hacmi gereksinimi sebebiyle, demir eksikliği anemisine yakalanma olasılığı yüksektir
• İlerleyen yaşlarda, yetersiz beslenme ve diğer sağlık sorunları sebebiyle aneminin görülme riski yüksektir.

Aneminin pek çok türü vardır. Her birinin nedenleri ve tedavi biçimleri farklıdır. Hastalığın en yaygın türü olan demir eksikliği anemisi, beslenme biçiminde değişiklik yaparak ve demir takviyesi ile kolaylıkla tedavi edilebilir. Aneminin bazı türleri – örneğin, gebelikte gelişen anemi – normal karşılanır. Ancak, bazı türleri ömür boyu sağlık sorunları yaşanmasına neden olabilir.

Türleri

Türleri

400’den fazla çeşidi olan anemi 3 gruba ayrılır:

• Kan kaybından kaynaklanan anemi
• Yetersiz ya da kusurlu kan hücresi üretiminden kaynaklanan anemi
• Kırmızı kan hücrelerinin tahribinden kaynaklanan anemi

Kan Kaybından Kaynaklanan Anemi

Kırmızı kan hücreleri kanama sebebiyle azalabilir. Bu durum uzun bir zaman diliminde yavaş gerçekleşebilir ve çoğunlukla gözden kaçabilir. Bu türdeki kronik kanama genelde aşağıdaki durumlar neticesinde meydana gelir:

• Ülser, hemoroit, gastrit (mide iltihabı) gibi gastrointestinal (mide ve bağırsak sistemi) rahatsızlıkları ve kanser.
• Asprin ve Motrin gibi Nonsteroid (Steroid Olmayan) Antiinflamatuvar İlaçların (NSAIDS) kullanımı.
• Kadınlarda adet görme ve doğum; özellikle adet kanaması şiddetliyse ya da çoklu gebelik söz konusuysa.

Yetersiz ya da Kusurlu Kan Hücresi Üretiminden Kaynaklanan Anemi

Vücut yeterli miktarda kan hücresi üretmeyebilir ya da kan hücreleri doğru çalışmayabilir. Her iki durum da anemi ile sonuçlanabilir. Kırmızı kan hücreleri, yapılarındaki anormallik ya da kan hücrelerinin doğru çalışması için gerekli olan minerallerin ya da vitaminlerin eksik olmasından dolayı, kusurlu ya da yetersiz miktarda olabilir. Bu nedenlerle alakalı durumlarda anemi aşağıdakileri kapsayabilir:

• Orak hücreli anemi
• Demir eksikliği anemisi
• Vitamin eksikliği
• Kemik iliği ve kök hücre sorunları
• Diğer sağlık sorunları

Orak hücreli anemi Afrikalı Amerikalıları etkileyen genetik geçişli bir hastalıktır. Kırmızı kan hücreleri genetik bozukluk nedeniyle hilal şeklinde olur. Hızla bozulduklarından oksijen organlara ulaşamaz ve anemi ile sonuçlanır. Aynı zamanda hilal biçimli kırmızı kan hücreleri ince damarlarda birikerek acıya neden olur.

Demir eksikliği anemisinin oluşma sebebi vücutta demir minerali eksikliğidir. Kemiğin merkezindeki ilik, kırmızı kan hücrelerinde bulunan ve organlara oksijen taşıyan hemoglobini üretmek için demire ihtiyaç duyar. Demir miktarı yetersiz olduğunda, vücut kırmızı kan hücreleri için gerekli miktarda hemoglobin üretemez. Sonuç, demir eksikliği anemisidir.  Demir eksikliği anemisi aşağıdaki sebeplerden kaynaklanabilir.

Özellikle bebeklerin, çocukların, ergenlerin ve vejetaryenlerin, demirden yoksun beslenme biçimi.

Demir depoları tükenmiş olan gebe ve emziren annelerin metabolik ihtiyacı

• Adet görme
• Sık sık kan bağışlamak
• Dayanıklılık egzersizleri
• Crohn hastalığı gibi sindirim rahatsızlıkları veya mide ya da ince bağırsak kısımlarının cerrahi müdahale ile alınması
• Bazı ilaçlar, bazı yiyecekler ve kafeinli içecekler

Vitamin eksikliği anemisi B-12 ve folik asit eksikliğinden kaynaklanabilir. Kırmızı kan hücresi üretimi için bu iki vitamine ihtiyaç vardır. Vitamin eksikliği anemisine yol açan vitamin eksikliği aşağıdaki sağlık sorunlarını kapsayabilir:

• Megaloblastik anemi: B-12 ya da folik asit veya her ikisinin yetersizliği
• Pernisyöz anemi: Crohn hastalığı, bağırsak parazitleri, mide ya da ince bağırsak kısımlarının cerrahi müdahale ile alınması veya HIV virüsü ile enfekte olmak (AIDS hastalığı) gibi durumlardan kaynaklı B-12 vitamininin emiliminde bozukluk
• Beslenmeye bağlı vitamin eksikliği: Az yemek ya da et tüketmemek B-12 vitamini eksikliğine neden olabilirken, yetersiz ya da çok pişmiş sebze tüketimi de folik asit eksikliğine yol açabilir.
• Başka sebeplerden kaynaklanan vitamin eksikliği: gebelik, bazı ilaçlar, alkol kötüye kullanımı, tropikal sprue hastalığı ve bağırsakta gluten hassasiyeti (çölyak hastalığı)

Erken gebelik döneminde yeterli folik asit alımı ceninde, spina bifida gibi nöral tüp bozuklluklarının gelişiminin önüne geçebilir.

Kemik iliği ve kök hücre sorunları vücudun yeterli miktarda kırmızı kan hücresi üretmesini engelleyebilir. Kemik iliğinde bulunan bazı kök hücreleri kırmızı kan hücreleri üretirler. Eğer kök hücrelerin miktarı azsa veya kusurluysa ya da metastatik kanser hücreleri gibi diğer hücreler kök hücrelerin yerine geçmişse anemi gelişebilir. Kemik iliği ve kök hücresi sorunları sebebiyle oluşan anemi aşağıdaki durumları kapsar:

• Aplastik anemi, kök hücrelerinde göze çarpan bir düşüş olduğunda ya da bu hücrelerin yokluğunda gelişir. Aplastik anemi kalıtsal olabilir, anlaşılır bir sebep olmadan gelişebilir veya kemik iliğinin ilaç kullanımı, radyasyon, kemoterapi veya enfeksiyon sebebiyle hasar gördüğü durumlarda oluşabilir.
• Talasemi (Akdeniz anemisi) kırmızı kan hücreleri tam anlamıyla olgunlaşamadığında ve gelişemediğinde ortaya çıkar. Talasemi, genellikle Akdeniz, Afrika, Orta Doğu ve Güneydoğu Asya ülkelerinde yaşayan insanları etkileyen kalıtsaldır bir hastalıktır. Talasemi, türüne göre hafif ya da hayati tehlike arz edecek şiddette seyredebilir: En şiddetli türü Cooley anemisidir (Talasemi major).
• Kurşuna maruz kalmak, kemik iliği açısından zehirleyicidir ve kırmızı kan hücrelerinin azalmasına yol açar. Kurşun zehirlenmesi yetişkinlerde çalışma koşullarından, çocuklarda ise boya kırıntıları yenmesinden kaynaklanır. Uygunsuz üretilmiş kurşun sırlı kaplar da yiyecek ve içeceklere kurşun bulaştırabilir.

Diğer sağlık sorunları ile ilişkili anemi genellikle kırmızı kan hücreleri üretiminde gerekli olan hormonlar azaldığında görülür. Bu türdeki anemiye sebep olan sağlık sorunları şunlardır:

• İlerlemiş böbrek hastalığı
• Hipotiroidizm (tiroid yetersizliği)
• Diğer kronik hastalıklar – örneğin kanser, enfeksiyon ve lupus (deri veremi) ve romatoid artrit (iltihaplı romatizma) gibi otoimmün hastalıkları

Kırmızı Kan Hücrelerinin Tahribinden Kaynaklanan Anemi

Kırmızı kan hücreleri kırılgan olduğunda ve dolaşım sistemindeki olağan basınca karşı koyamadığında zamanından önce kırılarak hemolitik anemiye neden olabilir. Hemolitik anemi doğuştan gelebilir ya da daha sonra gelişebilir. Bazen sebebi bilinmez (kendiliğinden oluşur). Hemolitik aneminin bilinen nedenleri şunlardır:

• Orak hücreli anemi ve talasemi gibi kalıtsal durumlar
• Enfeksiyon, ilaçlar, yılan ya da örümcek zehiri ve bazı yiyecekler gibi stresörler
• İlerlemiş karaciğer ya da böbrek hastalığından kaynaklanan toksinler
• Bağışıklık sisteminin uygunsuz saldırısı (anne karnında ceninken meydana geldiğinde yeni doğanın hemolotik hastalığı denir)
• Suni damarlar, kalp kapak protezleri, tümörler, şiddetli yanıklar, kimyasala maruz kalma, şiddetli yüksek tansiyon ve pıhtılaşma bozuklukları
• Nadir durumlarda büyüyen dalak, kırmızı kan hücrelerini dolaşım ömürleri tamamlanmadan yakalayıp yok edebilir.