• İçindekiler
• Diyetler
• Besin Takviyeleri

Diyetler

Artrit diyetleri ve besin takviyeleri:

İşe Yarıyorlar mı?

Artritten kaynaklanan ağrı sizi, beslenmenizde bir değişiklik yapmaya veya takviyeleri almayı da içine alan, ağrıyı rahatlatmak üzere herhangi bir şeyi denemeye sürükleyebilir. Öncelikle hangisinin işe yaradığını bildiğinizden emin olun.

Osteoartriti (kireçlenme) ve romatoid artriti(romatizmal eklem iltihabı) olan birçok insan, artriti tedavi ettiğini veya rahatlattığını iddia eden beslenme takviyelerini veya son çıkan kitapları alarak çare arar veya cine batırılmış kuru üzümleri yemenin hastalık belirtilerini azalttığına yemin eden bir komşudan tavsiye alırlar. 

Uyguladığınız şeyin yardımı veya zararı olup olmadığını bilmek için belli bir düzende olmayan tedavilerin bu belirsiz alanında nasıl dolaşırsınız? Artrit diyetleri ve besin takviyeleri için ortaya atılan iddialara yakından bakmak için uzmanların görüş ve araştırmalarını derleyerek gerçekleri uydurma bilgilerden ayırt etmenize yardımcı olacak bir rehber hazırladık.

Diyetler

• Toprak üstü yetişen sebzeleri diyetinizden çıkarın: En yaygın diyet iddialarından biri, patates, domates, patlıcan ve çoğu biberi içine alan toprak üstü yetişen sebzeyi diyetinizden çıkarmanın artriti rahatlattığıdır. Bu diyet, muhtemelen zararlı değildir, ama artriti rahatlattığına ilişkin hiçbir bilimsel çalışma da yoktur.
• Alkalin diyeti: Alkalin diyeti, hem kireçlenmenin hem de iltihaplı eklem romatizmasının çok fazla asit nedeniyle oluştuğunu varsayar. Hariç tutulan yiyecekler arasında, şeker, kahve, kırmızı et, çoğu tahıl, kuruyemiş ve ekşi meyveler vardır. Sadece bir ay takip edilmesi beklenir. Kilo kaybı nedeniyle eklemlerin üzerindeki baskının azalmasıyla birlikta ağrı hafifleyeceğinden insanların kendilerini daha iyi hissetmeleri muhtemeldir. Ancak bunu destekleyecek herhangi bir çalışma yoktur.
• Ağır darbe diyeti: Bu kısıtlayıcı diyet, yoğunlukla domates dışındaki sebzelere dayanır ve alkalin diyetteki gibi aynı tür yiyeceklerin çoğunu beslenmeden çıkarır. Bunun artriti etkilediğine dair hiçbir kanıt yoktur.
• Vejetaryen diyet: Bazı insanlar, belirtilerinde iyileşmeyi raporlarlar, ama kanıtlar karışıktır. İltihaplı eklem romatizması(romatoid artrit) olan insanlarla yapılan küçük bir çalışma, dört hafta içinde bir iyileşme göstermiştir ve diyeti takip eden kişiler bir ve iki yıl sonrasında bile devam eden iyileşme göstermiştir.
• Yağları değiştirmek: Yiyecek ve artrit arasında bilinen bağlantılardan biri, omega-6 yağ asitlerinin iltihaplanmayı arttırması ve omega-3 yağ asitlerinin iltihaplanmayı azaltmasıdır. Et ve süt ürünlerinin alımını kısıtlayın ve sardalya, uskumru, alabalık ve somon gibi tatlı su balığı yemeyi arttırın. Salata sosları ve yemek pişirmeler için mısır ve ayçiçeği yağları yerine zeytinyağı veya ketentohumu yağı kullanın.   
• Cine batırılmış kuru üzümler: Bir sürü insan bunun işe yaradığını iddia etmekte, ama uzmanlar buna dair hiçbir kanıtın olmadığını söylemektedir. Taze ve kuru üzümler, iltihaplanmayı önleyen bileşenleri içerirler ama bu iyileştirici olabilecek miktarda değildir. Cin, ağrıyı uyuşturabilir, ama aşırı içmek de besleyicilerin ve vitaminlerin sağlığa olan faydalarına sabotaj yapabilir ve bir dizi başka soruna yol açabilir.
• Yeşil çay: Bir günde üç veya dört bardak yeşil çay içmek, romatoid artriti olan insanlara yardımcı olabilir. ABD’deki Artrit Vakfı tarafından desteklenen çalışmalar, yeşil çaydaki polifenolik bileşenleri farelere vermenin romatoid artritin oluşumunu ve ciddiyetini önemli ölçüde azalttığını göstermiştir. İnsan üzerine yapılan çalışmalar henüz bu sonuçları doğrulamamıştır.

Besin Takviyeleri

Besin takviyeleri

• ASU (sabunlaşamayan avakado-soya yağı). Avokado ve soya fasulyesi yağlarından türetilen ASU üzerinde yapılan çalışmalar, hastanın kireçlenme(osteoartrit) ağrısını rahatlatabildiğini, kıkırdak onarımını uyardığını ve ağrıyı kontrol etmek üzere streoid olmayan, iltihaplanmayı önleyen haplara (NSAIDler) olan ihtiyacını azalttığını göstermektedir. Artritin Tedavisi kitabının yazarı ve glukozamin-kondrotinin kaşifi Dr. Jason Theodosakis, ASU’nun kireçlenme tedavisi üzerinde önemli bir etkisi olacağına inanmaktadır.
• Bor. Nüfus çalışmaları, yüksek bor içeren diyetleri olan insanların artrite çok az yakalandıklarını göstermektedir. Kireçlenme iltihaplı eklem romatizması olan insanların bundan faydalanabileceğine dair kanıtlar vardır. Borun en fazla bulunduğu kaynaklar, taze meyveler ve sebzelerdir.
• Bromelan. Ananasta bulunan bu maddenin, osteoartrit ve romatoid artritten kaynaklanan şişmeyi ve ağrıyı rahatlattığı ve hareket etmeyi iyileştirdiği varsayılır. Kendi başına etkin olup olmadığını gösteren hiçbir çalışma yoktur, ama rutin ve tripsin enzimlerini içeren bir bromelan takviyesi çalışması ağrıyı rahatlatmış ve dizinde osteoartriti olan 73 kişide fonksiyonu iyileştirmiştir. Etkisi, bir NSAID(Non steroidal antienflamatuar ilaçlar) almakla benzer olmuştur.
• CMO(Cetylmyristoleate- sert kabuklu yemişlerde, sebzelerde, tereyağda ve birçok farklı hayvan türünde küçük miktarlarda bulunan bir yağ asididir.). “Artritin çaresi” olarak ilan edildi, ama bunu destekleyecek insan üzerine yapılmış hiçbir klinik kanıt yoktur.
• Kondrotin sülfat. ( En önemli kaynağı hayvansal kıkırdaktır -Sığır, inek gibi) Kireçlenme (osteoartrit) ağrısını rahatlatmak üzere yıllardır kullanılan bu maddenin eklem bozulmasını durdurduğu, fonksiyonu iyileştirdiği ve ağrıyı azalttığı görülmüştür, ama sonuçlar karışıktır. Bir çalışmada, parmak eklemlerinde kireçlenmesi olan hastalar üç yıl boyunca takip edilmiş ve daha az hastanın ileri derecede kıkırdak hasarı geliştirdiği gözlenmiştir. Kondrotinin etkilerinin görülmesi iki ay veya daha fazla zaman alabilir.
• DMSO.( odundan elde edilen organik bir kükürtlü maddedir) Eklem ve doku iltihaplanmasını rahatlatmak için yaygın olarak kullanıldı, hayvanlar üzerinde yapılan çalışmalar yüksek dozların göz merceklerine hasar verdiğini gösterdiğinde gözden düştü. Doktorunuza danışmadan kullanmayın.
• Balık yağı. Çalışmalar, romatoid artritin ağrısını rahatlattığını göstermektedir.
• Ketentohumu. Beslenmenize ketentohumunu eklemek için birçok iyi sebep vardır, ama artrit üzerindeki etkilerine dair olan çalışmalar, karışık sonuçlar göstermektedir. İltihaplanmayı önleyici özellikleri, eğer diğer sebze bazlı yağlar kısıtlandıysa en iyi etkiyi göstermektedir.
• GLA. Gama linolenik asit (GLA), aslında iltihaplanmayı arttıran diğer omega-6 yağ asitlerinin tersine iltihaplanmayı önleyici aracıları oluşturmak için vücudun kullandığı bir omega-6 yağ asididir. Eşekotu yağında, kuşüzümü yağı ve hodan yağı takviyelerinde bulunur. Çeşitli çalışmalar, romatoid artritin sertliğini ve ağrılarını rahatlattığını göstermektedir. Bir çalışmada bazı hastalar, GLA alarak NSAID’leri bırakabildiler.
• Zencefil. Ağrı kesici ve iltihaplanmayı önleyici aracılara sahip olarak bilinir. Zencefilin osteoartriti ve romatoid artriti olan insanlarda eklem ağrısını ve iltihaplanmayı azalttığına ve NSAID’lerin mide ve bağırsaktaki etkilerinden koruduğuna inanılır. Bir klinik çalışma, zencefilin dizdeki osteoartrit ağrısını azalttığını göstermiştir.
• Glukozamin. Glukozamin hidroklor veya glukozamin sülfat en yaygın formlarıdır. Glukozamin takviyesi kireçlenmesi olan birçok kişi için mevcut belirtileri rahatlatır. Vücudun kıkırdağı yapmasına ve onarmasına yardım eder. Bir çalışmada glukozamin sülfatın ibuprofen olarak dizinde osteoartriti olan hastalarda belirtileri rahatlatmada etkin olduğu ve yan etkilerinin çok daha az olduğu görülmüştür. Bu takviyenin etkinliğinin görülmesi iki ayı alır. Yengeç, ıstakoz ve karides kabuklarından türetilir, o nedenle kabuklu deniz hayvanlarına alerjiniz varsa herhangi bir çeşit glukozamini almadan önce doktorunuza danışın.
• Glukozamin kondrotin. Birçok osteoartrit hastası, glukozamin ve kondrotini birlikte alarak rahatlama sağlarlar, ama bu birleşimin mi daha etkili olduğu, yoksa onları birer birer almanın mı daha etkili olduğu bilinmemektedir. Bu, GAIT (glukozamin/kondrotin artrit mücadele denemeleri) adında bir ABD Ulusal Sağlık Enstitüsünün (NIH) bir çalışmasının konusuydu. Araştırma, dizinde osteoartriti olan insanlarda ağrıyı azaltmada takviyelerin ne kadar etkin olup olmadığını göstermektedir. Hafif şiddetliden şiddetli derecelere değişen ağrılı hastalar için glukozamin ve kondrotinin bir birleşimi, plasebolarla karşılaştırıldığında önemli bir ağrı giderici olmuştur. Ancak aynı zamanda hafif ağrısı olanlar için birleşim olarak veya yalnız başına alınan takviyelerin önemli bir ağrı giderici olmadığını da göstermişlerdir.
• MSM. (metilsulfonil-metan) Ağrı ve iltihaplanmayı gidermesinden dolayı geniş çapta övülür. Güvenirliliği ve etkinliği henüz kesin değildir.
• SAM-e.( S-adenosil metiyonin)  Avrupa’da yapılan birçok çalışma, SAM-e’nin kireçlenmeyi tedavi etmede iltihaplanmayı önleyici, ama daha az yan etkili ağrı kesiciler olarak etkin olduklarını göstermektedir. Vitamin B-12, B-6 ve folat ile birlikte daha etkilidirler. SAM-e’nin kıkırdağı yeniden oluşturduğu ve onardığına dair iddiaların kanıtı yoktur, çünkü çalışmalar sadece laboratuarda ve hayvanlar üzerinde yapılmıştır. 
• Köpekbalığı kıkırdağı. Pasifik Okyanusu köpekbalığından alınan kıkırdağın, osteo artritin ağrısını ve iltihaplanmasını rahatlattığı bilinir. Araştırmacılar, kıkırdağın yeniden gelişimini de teşvik edebileceğini düşünmektedirler. Hayvanlar üzerinde yapılan laboratuar çalışmaları umut vericidir, ama bu iddiaları destekleyecek insan üzerinde yapılmış herhangi bir çalışma yoktur.
• Isırgan otu. İster ağızdan alınsın veya ister direk cilde uygulansın ısırgan otunun, kireçlenme ağrısı ve iltihaplanmayı azalttığı varsayılır. Bazı çalışmalar, hastaların ısırgan otunu öz formunda alarak NSAID’lerin dozajını azaltabileceğini göstermektedir. İki küçük çalışma, uygulanan ısırgan otunun kalçasında kireçlenme olan ve başparmağında eklem ağrısı olan insanlar için ağrıyı azalttığını göstermiştir. 
• Zerdeçal. Bu takviye, kireçlenme(osteoartrit) ve eklem iltihabı(romatoit artrit) ağrısını, sertliğini ve iltihaplanmasını rahatlatmak için geleneksel Çin ve Hindistan Ayurvedik tıbbında kullanılır. Küçük bir çalışma, zerdeçal, boswellia ve çinko karşımının kireçlenmeden kaynaklanan ağrıyı azalttığını göstermiştir. İki çalışma ise zerdeçal, boswellia, zencefil ve aswangandhanın bir birleşimini kullanmanın romatoid artritten kaynaklanan ağrıyı ve iltihaplanmayı rahatlattığını göstermiştir. Tek başlarına etkinlikleri bilinememektedir. 
• Hint yer elması. Doğal olarak iltihaplanmayı önleyici steroidler içermesine rağmen, vücudun kullanabileceği bir formda olmayabilirler.

Kullanma tedbirleri

Yiyecekler ve besin takviyeleri ile yapılan denemeler, risksiz değildir. Herhangi bir yiyeceği çıkarmadan önce veya beslenmenizi değiştirmeden önce, bir diyetisyenle görüşün.

En iyi tavsiye, sağlıklı, dengeli bir beslenmeye sahip olmaktır ve ideal vücut kilonuza yakın olmaktır, böylece hasarlı eklemlerin, taşımak için daha az yükleri olur. Olabildiği kadar çok dinlenin, egzersiz yapın ve stresi azaltın.

Birçok takviyenin çoktandır aldığınız ilaçların etkilerine müdahale ettiğinin veya etkilerini arttırdığının farkında olun. Örneğin bir dizi takviye, kanı seyreltici ilaçların etkilerini arttırmaktadır. Mutlaka doktorunuza danışın.