Nedir

Esmer koyu bir ten için solgun teninizden kurtulmak mı istiyorsunuz? Özellikle yaz belirdiği zaman, birçok insan bronz ışıldayan tene sahip olmak için en iyi yolu düşünmeye başlar; bronzlaştırıcılara, solaryum makineleri, güneşte uzanmak ya da bunların karışımına dönerler.

Birçok insana göre, yaz havuz ya da plajda takılmak, ışınlara maruz kalmak ve bronz ten için güneş altıda pişmek demektir. Aslında 25 yaş altı insanların %80’i dahil çoğu Amerikalı bronz tenle daha iyi göründüklerini düşünür.

Mayonuzu giymeden ve havuza gitmeden ya da solaryuma girmeden önce cildiniz ve güneşe maruz kalma konusunda birkaç dakika bilgi edinin. Bu bilgiler cildinizi germeden istediğiniz görünümünü elde etmenizi sağlayacaktır. 

Nasıl Olur

Güneş ışınları cildinize ulaşan iki çeşit ultraviyole ışını içerir: UVA ve UVB, UVB radyasyonu güneş yanıklarına neden olan (epidermis) cildin üst tabakalarını yakar.

İnsanları bronzlaştıran UVA radyasyonudur. UVA ışınları, melanin üretmek için, içinde melanosit diye adlandırılan (melanin içeren hücre) hücrelerinin harekete geçirildiği üst derinin alt tabakalarına geçer. Melanin bronzlaşmaya neden olan kahverengi pigmenttir (renk veren madde).
Melanin vücudun yanmasını engelleyen bir savunma şeklidir. Esmer tenli insanlar, açık tenli insanlara kıyasla daha derinden bronzlaşırlar, bunun sebebi onların melanositleri daha fazla melanin üretir. Ama sırf bir insan yanmıyor diye o insan cilt kanserinden ve diğer sorunlardan korunuyor anlamına gelmez. 

Zararlar

UVA ışınları sizin bronzlaşmanızı sağlar, ama aynı zamanda ciddi sorunlara neden olabilir. Bunun sebebi UVA ışınlarının UVB ışınlarına göre derinin daha derin bölgelerine geçebilmesidir. UVA ışınları cildin koruyucu üst derisinden kan damarları ve sinirlerin bulunduğu alt deriye kadar ilerleyebilir. Bundan dolayı, UVA ışınları, hastalıklarla savaşmayı zorlaştırarak ve en ciddi en ölümcül cilt kanseri olan melanom gibi hastalıklara yol açarak insanın bağışıklık sistemine zarar verebilir.

Melanom öldürebilir. Bulunup ve tedavi edilmezse, deriden vücudun diğer organlarına çabukça yayılabilir.
Cilt kanseri gelişmiş ülkelerde her yıl teşhis edilen 1 milyon yeni vakayla salgındır. Her ne kadar birçok kanserin yeni vakalarının sayısı düşse ya da azalsa da yeni melanom vakaları artıyor. Geçmişte melanom çoğunlukla 50’li yaşlar ve 50 üzeri olanları etkilerdi ama şimdi deri hastalıkları uzmanları 20’li yaşlardakilerin hatta daha gençlerin bu kanser türünden etkilendiğini gözlemliyor. Uzmanlar bunun yüksek seviyede UVA ışınları içeren solaryum kullanımın artması ve yoğun ışık veren lambalara maruz kalmalarından kaynaklandığını belirtiyor.

Doktorlar aynı zamanda UVB’nin de melanomun oluşumunda etkili olduğunu düşünüyolar. Çünkü güneş yanığı ya da yoğun bir şekilde güneşe maruz kalma insanın bu ölümcül hastalığa yakalanma riskini artırır.

UVB ışınlarına maruz kalmak da iki çeşit cilt kanserine yakalanma riskini artırır: Bazal ve yassı karsinom (kanser).
Cilt kanserlerinde ana tedavi yolu eksizyondur (tümörleri kesip çıkarma). Birçok bazal ya da yassı hücre kanserleri yüzde ve boyunda oluştuğu için, onları kesip çıkarmak yüzde yara oluşmasına neden olabilir. Ameliyattan oluşan yaralar vücudun her yerinde olabilir ve genelde büyüktür.

Kanser, UV ışınlarından kaynaklanan tek sorun değildir. Üst deriye UVA’nın verdiği zarar prematüre  cilt yaşlanmasında ana etkendir. Güneşin cildin üzerindeki etkisini görmek istiyorsanız anne babanızın cildine bakın ne kadar farklı olduğunu göreceksiniz. Çoğu yaşlılıktan değil güneşe maruz kalmaktan kaynaklanır. UV ışınları yaşlı insanlarla alakalı başka bir soruna da neden olabilir: göz kataraktı.

Faydalar

Güneşten tamamen uzak durmak tek mantıklı çare gibi görünüyor. İnzivaya çekilmeyi kim ister? Önemli olan güneşten makul ölçülerde faydalanmak, güneş korumasıyla plaj voleybolu ve yüzme gibi harika yaz etkinlikleri arasında bir denge bulmaktır.

Güneşin zararlı ışınlarının etkisinden koruyan güneş kremi ya da yağları güneşin zararına karşı en iyi savunma yollarıdır çünkü rahatınıza ve aktivitelerinize engel olmadan sizi korur. Güneş kremindeki SPF sayısı güneşin zararlı UV ışınlarına karşı ne kadar koruma sağladığını belirtir.

Cildinizi ve gözlerinizi güneşin zararlı etkilerinden korurken, dışarıda yapılan aktivitelerden zevk almanın birkaç yolu:
  • Bulutlu günlerde ve dışarıda fazla vakit geçirmeyi planlamadığınız günlerde dahi, her gün en 15 koruma faktörlü güneş kremi kullanın. Her gün güneş kremi kullanmak şarttır çünkü %80 güneşe maruz kalmanız olasıdır. İster köpeğiniz yürüyüşe çıkartın, ister öğle dışarıda yemeğe çıkın. Saf güneş kremi kullanmak istemiyorsanız, içinde güneş kremi olan nemlendirici kullanın ama yeteri kadar krem sürdüğünüzden emin olun.
  • Geniş spektrumlu güneş kremi kullanın hem UVA hem de UVB ışınlarından korunun. İdeal olanı, hipoalerjenik ve komedojenik olması böylece döküntü ya da gözeneklerin tıkanmasına ve sivilce oluşumuna neden olmaz.
  • Güneş kremini kalın ve sık kullanın: Eğer yeteri kadar krem kullanıp kullanmadığınızdan emin değilseniz, yüksek SPF’li krem kullanın. SPF sayısına güvenmeden, birkaç saatte bir kremi tekrar sürün. Çoğu geniş spektrumlu kremleri, UVB ışınlarına oranla UVA ışınlarına engel olmada daha etkilidir. Eğer güneş yanığı olmasanız bile, UVA ışınları yine de cildinize zarar verir.
  • Güneş kremini her 1,5-2 saatte bir, yüzdükten ya da terledikten sonra kullanın: Güneş ışınlarına direk maruz kalacağınız durumlarda, SPF 30 gibi yüksek SPF’li krem kullanın. Spor yaparken sudan ve terden etkilenmeyen krem kullanın ama yine de 1,5-2 saat içinde bir daha krem kullanın.
  • Sık mola verin. Güneşin ışınları 10:00-16:00 arasında çok güçlüdür. O saatlerde tekrar dışarı çıkmadan evvel kapalı bir yer ya da gölge altında serinlemek için sık sık mola verin.
  • Ultraviyole radyasyonuna karşı %100 koruma sağlayan kenarlı şapka ve güneş gözlüğü kullanın.
  • Güneşin zararlarına korunmak için farkında olmamız gereken başka hususlar:
  • Muhtemelen suyun önemli bir UV radyasyon yansıtıcısı olduğunu biliyorsunuzdur ama kar da aynı özelliğe sahiptir. Karda kayak yapmak ve diğer kış etkinlikleri önemli ölçüde güneş yanığı riski taşır bu yüzden her zaman eğimlere kendinizi vermeden önce güneş kremi kullanın.
  • Sivilcelere karşı kullanılan antibiyotik ve doğum kontrol hapları gibi bazı ilaçlar cildinizin hassasiyetini (ayrıca solaryuma karşı hassasiyetinizi) artırabilir. Doktorunuza kullandığınız ilaçların bu tür etkilerinin olup olmadığını ve ne yapmanız gerektiğini sorun.

Travmasız Bronzlaşma

Cildinizi koruma konusunda ciddi olsanız bile, bazen bronz bir teni siz de arzulayabilirsiniz. Neyse ki, piyasadaki birçok ürün, yoğun ışık veren lambalar ya da solaryumlar hariç güneşsiz ve güvenli bronzlaşmanızı sağlayacaktır.

Güneşsiz bronzlaştırıcılar güvenli bronzlaşma yollarından biridir. Bu şişedeki bronzlaştırıcılar dihidroksi aseton (DHA) içerir bu da kademeli olarak cildinizin dış katmanındaki ölü hücreleri lekeler. Bronzlaşma bu cilt derileri değişene kadar sürer, bu yüzden sıkı biçimde yıkamak ya da pul pul derinin dökülmesi sağlamak rengin daha hızlı solmasına neden olacak. Genelde, bu ‘sahte bronzluk’ birkaç günle bir hafta arasında devam eder.
Cilt tonuna en iyi giden bronzlaştırıcıyı bulmak için birkaç bronzlaştırıcı markasını denemek zorunda kalabilirsiniz. Seçenekler içinde spreyler, losyonlar ve küçük havlular bulunur ve kullanımı kolaydır. İnce, akıcı bir bronzlaştırıcı istiyorsanız, içinde makul miktarda bronzlaştırıcı bulunan nemlendirici deneyebilirsiniz; böylece lekesiz ya da bazı insanların sevmediği kokusuz bir renk değişikliğine kavuşabilirsiniz. Bütün bunlar aynı zamanda ucuzdur.

Bir arkadaşınızdan eşit miktarda bronzluk elde etmek için, bronzlaştırıcıyı sırtınız gibi ulaşamadığınız yerlere sürmesi için yardım isteyebilirsiniz. Avuç içi ve ayak tabanları gibi normalde güneş almayan bölgelerinizi yıkadığınızdan emin olun, yoksa kirli görüneceklerdir.
Aynı zamanda ufak hava püskürteci ile bronzlaşma imkanı sağlayan salonları araştırabilirsiniz. Hava püskürtecile sağlanan bronzlaşma daha doğal ve daha eşit miktarda bronzlaşma sağlar, salon teknisyeni DHA çözeltisi sprey kompresörüne bağlayacak ve bronzlaştırıcıyı üzerinize uygulayacak. İşlem sırasında gözleriniz, dudaklarınız ve burnunuz koruma amaçlı kaplanacak. Bu işlem 5 saniye ile 1 dakika sürer. Uygulamadan birkaç saat sonra, yeni güvenli bronz teninizi fark edeceksiniz.

Bronzlaştırıcı uygulamadan evvel, fırça ile cildinizi sürterseniz, hem bronzlaştırıcı hem de hava püskürteciyle daha iyi sonuç elde edersiniz. Bu işlem cildinizin her tarafını aynı renkte yapar ve ölü hücreleri atar.

Her iki güneşsiz bronzlaşma türüyle dışarı çıkacağınız zaman güneş ışınlarından korunmak için yine de güneş kremi kullanmanız gerekecektir. Sahte bronzlaştırıcılar melanin üretmez, bu yüzden sizi güneş yanığına karşı korumaz. Ama öte yandan hem güzel görünen bir cilt hem de uzun yıllar sağlıklı cilde sahip olursunuz.
İLGİLİ MAKALE

Güneş Yanığı Hakkında Yanlış Bilinenler