• İçindekiler
• Nedir
• Niçin Yapılır
• Riskler
• Nasıl Hazırlanacaksınız
• Neler Yaşayacaksınız
• Sonuçlar

Nedir

Vagus Siniri Uyarımı

Vagus veya onuncu kafa sinirinin uyarımı depresyon belirtilerini iyileştirmek üzere beyninize elektriksel itkiler yollayan bir işlemdir. Bazen vagal sinir uyarımı da denen vagus siniri uyarımı başka tedavilerin işe yaramadığı durumlarda kronik depresyonu tedavi etmek üzere tasarlanan birkaç yeni beyin uyarımı yönteminden biridir.  

Vücudunuzun her bir yanında bir vagus siniri vardır. Her bir sinir beyin sapınızdan boynunuza gider ve oradan göğsünüze ve karnınıza doğru iner.

Vagus siniri uyarımı ile pals jeneratörü denen bir cihaz göğsünüze cerrahi yolla yerleştirilir. Derinizin altından geçen bir kablo pals jeneratörünü boynunuzdaki sol vagus sinirine bağlar. Pals jeneratörü elektriksel sinyalleri vagus siniri boyunca beyninize yollar. Bu sinyaller depresyon belirtilerini düzeltebilecek şekilde beyninizin ruh hallerini belirleyen merkezlerini etkiler.  

Niçin Yapılır

Neden Yapılır?

Antidepresan ilaçlar, psikolojik danışmanlık (psikoterapi) veya elektrokonvülsif  tedavi (EKT) çoğu insanda depresyonu iyileştirebilir. Ama herkes farklıdır ve bazı insanlar için bu standart depresyon tedavileri çok işe yaramaz. Böylesi vakalarda vagus siniri uyarımı belirtileri gidermeye yardımcı olması için standart tedavilere eklenebilir.  

Vagus siniri uyarımı ne zaman iyi bir seçenek olabilir?
Amerikan Gıda ve İlaç İdaresi (FDA) vagus siniri uyarımını aşağıdaki gruplar için onayladı:

• Yetişkinler (18 yaş ve yukarısı)
• Kronik ve tedavi edilmesi zor depresyonu olanlar (tedaviye dirençli depresyon)
• Dört veya daha fazla ilaç veya elektrokonvülsif tedavi (EKT) veya her ikisini de denedikten sonra bile iyileşmeyen insanlar
• Vagus siniri uyarımı yanında standart depresyon tedavilerine devam edenler

Vagus siniri uyarımı depresyonu her zaman hafifletmez
Vagus siniri uyarımı son on yıldır tedaviye dirençli epilepsi için kullanılıyor ve iyi sonuçlar verdiği biliniyor. Depresyon için faydaları ise henüz bu kadar net değil. 

Vagus siniri uyarımının depresyonu tedavi etmek üzere işe yarayabileceği ihtimali epilepsisi olan insanlar üzerinde çalışılırken ortaya çıkarıldı. Araştırmacılar vagus siniri uyarımı gören bazı insanların ruh halinin iyileştiğini gördüler. Bu bulgu çeşitli sonuçlar üreten daha ileri çalışmalara yol açtı.

Çoğu insan için vagus siniri uyarımı depresyon belirtilerini önemli ölçüde hafifletmez. Ancak bazı insanlarda önemli bir farklılık yarattığı görülmektedir. Ancak alınan sonuçlar kişiden kişiye değişiklik göstermektedir.

Bazı ruh sağlığı uzmanları depresyon tedavisinde bu yöntemin kullanılmasını hiçbir şekilde tavsiye etmiyorlar ve çoğu sağlık sigortası depresyon tedavisi için yapılan bu işlemin maliyetini karşılamıyor. Vagus siniri uyarımı cihazı ve onun yerleştirilmesi için gereken ameliyatın pahalı olması üzerinde düşünülmesi gereken bir mesele olabilir.

Riskler

Riskleri

Çoğu insan için vagus siniri uyarımı güvenlidir. Fakat hem cihazın yerleştirilmesi için gereken ameliyat hem de beyin uyarımı bazı riskler taşır.

Ameliyat riskleri
Vagus siniri uyarımı ile ilgili cerrahi komplikasyonlara seyrek olarak rastlanır ve komplikasyonlar herhangi bir ameliyatın tehlikelerine benzer. Bu tehlikeler arasında şunlar yer alır:

• Cihazın yerleştirilmesi için açılan kesiğin olduğu yerde ağrı
• Enfeksiyon
• Vagus sinirinin hasar görmesi
• Solunum sorunları
• Mide bulantısı
• Kalp sorunları
• Kesik izi
• Bazı insanlarda cihazın deri altına yerleştirilmesinden sonra vericiyi kurcalamaktan oluşan ve genelde geçici olan ses telleri zedelenmesi

Ameliyat sonrası yan etkiler
Vagus siniri uyarımı ile bağlantılı sağlık sorunlarının ve yan etkilerinin bazıları arasında şunlar yer alabilir:

• Ses değişikliği (bu işlemi yaptıran insanların yarıdan fazlasında bu sorun oluşur)
• Ses kısıklığı
• Boğaz ağrısı
• Öksürük
• Sızlama
• Boyun ağrısı
• Göğüs ağrısı veya spazmlar
• Özellikle egzersiz sırasında solunum sorunları
• Yutma güçlüğü
• Derinin karıncalanması veya iğnelenmesi hissi

Çoğu insan yan etkilere katlanabilir. Zamanla düzelebilirler ama bazı yan etkiler vagus siniri uyarımını kullandığınız sürece can sıkıcı olabilir. Elektriksel itkilere alışmak bu etkileri en aza indirmeye yardımcı olabilir. Eğer yan etkilerine dayanılamıyorsa cihaz geçici olarak veya tamamen kapatılabilir. 

Diğer komplikasyonlar
Bazı vakalarda vagus siniri uyarımının komplikasyonları arasında şunlar yer alabilir:

• Başka bir ameliyatı gerektirebilecek pals jeneratörünün işlev bozukluğu veya hareket etmesi
• Depresyonun kötüleşmesi
• İntihar eğilimli düşünceler veya davranışlar görülmesi

Nasıl Hazırlanacaksınız

Nasıl Hazırlanmalısınız?

Vagus siniri uyarımı görece yeni bir depresyon tedavisi olduğundan başlamadan önce artılarını ve eksilerini dikkatli bir biçimde gözden geçirin. Vagus siniri uyarımının depresyonu nasıl iyileştirdiği kesin olarak bilinmemektedir. Uzun vadeli etkileri üzerinde halen çalışılmakta ve yan etkilerinin tümü halen bilinmemektedir.

Diğer tedavi seçeneklerinizin ne olduğunu ve vagus siniri uyarımının sizin için en iyi seçenek olduğunda doktorunuzla hem fikir olduğunuzdan emin olun. Doktorunuza ameliyat sırasında ve pals jeneratörünü yerleştirdikten sonra tam olarak neyi beklemeniz gerektiğini sorun.

Ameliyattan önce doktorunuz fiziki bir muayene yapacaktır. Sorun oluşturabilecek herhangi bir sağlık durumunuz olmadığından emin olmak üzere kan testleri veya başka testler sizden istenebilir. Doktorunuz ameliyattan önce enfeksiyonu önlemek için size antibiyotik kullandıracaktır. Ameliyat zamanı öncesinde belli ilaçları almayı bırakmanız gerekebilir ve doktorunuz işlemden önceki gece hiçbir şey yememenizi isteyebilir. Ameliyat gününüz belli olduğunda yapmanız gerekenlerin tam olarak neler olduğunu bildiğinizden emin olun.

Neler Yaşayacaksınız

Ne Bekleyebilirsiniz?

Ameliyat sırasında
Vagus siniri uyarım cihazını yerleştirmek için yapılan ameliyat ya ayakta yapılır ki böylece hasta aynı gün evine dönebilir ya da hastanede bir gece kalmayı gerektirir. Ameliyat genelde bir ila iki saat sürer. Ameliyat edilecek bölgeyi uyuşturacak bir ilaç alarak (lokal anestezi) uyanık kalabilir veya ameliyat boyunca bilinçsiz kalabilirsiniz (genel anestezi).

Ameliyatın kendisi beyni içine almaz. Pals jeneratörü göğsünüzün yukarı sol kısmına yerleştirilir. Cihazın kalıcı olması varsayılır, ama gerekirse çıkarılabilir. Pals jeneratörü yaklaşık bir kronometre büyüklüğündedir ve pil ile çalışır. Pals jeneratörüne kurşun bir tel bağlıdır. Kurşun tel derinin altından göğsünüzün yukarısında ikinci bir kesikle sol vagus sinirine bağlandığı boğazınıza doğru uzanır. 

Ameliyattan sonra
Pals jeneratörü ameliyattan sonraki birkaç hafta içinde açılır. Sonrasında vagus sinirine farklı sürelerle, farklı frekanslarla ve farklı akımlarla iletilmesi için elektriksel itkiler programlanabilir. Vagus siniri uyarımı genelde düşük bir seviyede başlar ve belirtilerinize ve yan etkilerinize bağlı olarak aşamalı olarak arttırılır.

Uyarım genelde 30 saniye sürer ve her beş dakikada bir gerçekleştirilir. Sinir uyarımı süresince boynunuzda biraz karıncalanma hissi veya hafif bir ağrı duyabilirsiniz.

Uyarımı kontrol edebilmeniz için size elle kumanda edilen manyetik bir cihaz verilecektir. Bu, bir topluluk önünde konuşma yapma, şarkı söyleme veya egzersiz yapma gibi aktiviteler sırasında veya yutma sorunlarınız varsa yemek yerken uyarımı geçici olarak kapatmanızı sağlar.

Pals jeneratörünün doğru bir şekilde çalıştığından ve bulunduğu yerden çıkmadığından emin olmanız için doktorunuzu düzenli aralıklarla görmeniz gerekmektedir.

Sonuçlar

Sonuçlar

Vagus siniri uyarımı beklendiği gibi çalışıyorsa depresyon belirtileriniz düzelecek veya tamamen geçecektir. Depresyon belirtilerinizde herhangi bir iyileşme olana dek vagus siniri uyarımı ile tedavi birkaç ayı alabilir.

Vagus siniri uyarımının genelde bilinen tedavilerin yerini alması için yapılmadığını unutmayın. Örneğin halen antidepresan ilaçlar almanız veya psikoterapi seanslarına katılmanız gerekebilir.