Kadınlarda Depresyon

Depresyon, son derece yaygın bir rahatsızlık. Bunların çoğunluğunuysa kadınlar oluşturuyor. Maalesef bu kadınların nerdeyse üçte ikilik ezici çoğunluğu, ihtiyaçları olan yardımı alamıyor.

Kadınlarda depresyon oldukça sık rastlanan bir durum. Yanı sıra, kadınların erkeklere göre klinik depresyon olma ihtimalleri iki kat daha fazla. Her dört kadından biri, hayatlarında en az bir kez majör depresyon yaşıyor. 

Depresyon nedir?

Depresyon, ciddi ve ilerleyen bir ruh hali bozukluğudur. Üzüntü, umutsuzluk, çaresizlik ve değersizlik hislerine neden olur. Uyuşukluk, iştah azlığı, uyuma zorluğu, düşük özgüven ve yorgunluk gibi belirtileriyle depresyon, şiddetli veya hafif seyredebilir. Veya bütün gün bunalımlı bir ruh hali içinde olma, günlük faaliyetlere olan ilgi kaybı, kilo verme veya alma, uykusuzluk veya aşırı uyuma, yorgunluk, nerdeyse her gün suçluluk duyma, akıldan çıkmayan ölüm veya intihar düşüncesi gibi belirtileriyle yaşanan bir majör depresyon da olabilir.  

Kadınlarda depresyon belirtileri nelerdir?

Kadınlarda depresyon belirtileri arasında şunlar yer alır:

• Sürekli üzgün, kaygılı veya “boşlukta” hissetme
• Seks de dahil olmak üzere bütün faaliyetlerde ilgi veya zevk kaybı
• Huzursuzluk, asabiyet veya aşırı ağlama
• Suçluluk, değersizlik, çaresizlik, umutsuzluk, kötümserlik hisleri
• Çok fazla veya çok az uyuma, çok erken kalkma
• İştah ve kilo kaybı veya aşırı yeme ve kilo alma
• Enerji düşüklüğü, yorgunluk, “yavaşlamış” hissetme
• Ölüm, intihar düşünceleri veya intihar etmeye teşebbüs etme
• Yoğunlaşma, hatırlama ve karar verme güçlüğü
• Baş ağrıları, sindirim bozuklukları ve kronik ağrı gibi tedaviye yanıt vermeyen, geçmeyen fiziksel belirtiler

Kadınlarda mani belirtileri nelerdir?

Mani, bazen bipolar bozuklukla birlikte meydana gelen, oldukça yüksek enerjili bir ruh halidir. Bipolar bozuklukta ruh hali, depresyonun diplerinden maninin zirvelerine salınabilir. Mani, yüksek enerjili bir ruh hali olmasına rağmen, durum ciddiye alınmalı ve tıbbi tedaviye başvurulmalıdır.

Maninin belirtileri arasında şunlar yer alır:

• Anormal şekilde yüksek enerjili ruh hali
• Asabiyet
• Uyku ihtiyacının azalması
• Büyük fikirler
• Çok konuşma
• Birbiriyle yarışan düşünceler
• Cinsel faaliyet de dahil faaliyetlerde artış
• Gözle görülür derecede enerji artışı
• Risk almaya dek varan durumları, yerinde değerlendirmeme
• Toplum içinde uygunsuz davranma

Neden kadınlarda depresyona erkeklerden daha çok rastlanır?

Ergenlikten önce depresyon, oranı kız ve erkek çocuklarda yaklaşık olarak aynıdır. Ama ergenliğin başlangıcıyla birlikte, bir kız çocuğunun depresyona girme riski, erkek çocuklara göre iki kat daha artar. 

Uzmanlar, kadınlarda artan depresyon olasılığının, bir kadının yaşamı boyunca meydana gelen hormon seviyesindeki değişikliklerle ilgili olabileceğine inanıyorlar. Bu değişiklikler ergenlik, gebelik ve menopoz sırasında olduğu gibi doğumdan, histerektomiden veya düşük yaptıktan sonra görünür hale gelir. Ayrıca, her adet döngüsüyle birlikte meydana gelen hormonal dalgalanmalar da, adet öncesi gerginlik sendromuna (PMS) ve özellikle depresyon, kaygı, döngüsel ruh hali değişimleri ve uyuşukluk belirtileri gösteren ve ciddi bir sendrom olan adet öncesi disforik bozukluğa (PMDD) katkıda bulunabilir.     

Kadınlarda depresyon ihtimalini neler artırır?

Konunun uzmanlarına göre, kadınlarda depresyon riskini artıran faktörler arasında üreme, genetik ve biyolojik faktörler; sosyal faktörler ve kişiye özgü psikolojik ve kişilik özellikler yer alır. Ayrıca, çocukları ve işi arasında kalan kadınlarla çocuklarını yalnız büyüten kadınlar, depresyon belirtilerini tetikleyebilen stresi daha çok yaşarlar. Riski artırabilen diğer faktörler arasında şunlar yer alır:

• Ailede ruh hali bozukluklarının görülmesi
• Üreme döneminin başlarında ruh hali bozuklukları yaşama
• 10 yaşından önce bir ebeveynin kaybı
• Sosyal desteğin kaybı veya bu tür bir kayıp ihtimali
• İş kaybı, ilişki stresi, ayrılık veya boşanma gibi devam eden psikolojik ve sosyal stres
• Çocukken fiziksel veya cinsel taciz yaşama
• Bazı kısırlık tedavileri
• Ağızdan alınan doğum kontrol haplarının kullanılması

Aynı zamanda kadınlar doğum sonrası depresyona da girebilirler. Bazı insanlar kışları mevsimsel duygulanım bozukluğu yaşarlar. Depresyon, bipolar bozukluğun bir parçasıdır. 

Kadınlarda depresyon aileden geçebilir mi?

Evet. Depresyon, ailelerden geçebilir. Aileden geçen depresyon, genellikle 15 ila 30 yaşları arasında başlar. Depresyonun aile bağlantısı, kadınlarda çok daha fazla görülür.

Kadınlardaki depresyon erkeklerdeki depresyondan nasıl farklıdır?

Kadınlarda depresyon, erkeklerdeki depresyondan birkaç açıdan farklıdır:

• Kadınlarda depresyon daha erken oluşabilir, daha uzun sürebilir, tekrar oluşma olasılığı daha fazla olabilir, yaşamdaki stres veren olaylarla ilgili olma ihtimali daha yüksektir ve mevsimsel değişimlere karşı daha hassas olabilir.
• Kadınların suçluluk duygusu yaşamaları ve erkeklerden daha az intihar etmelerine rağmen, intihara teşebbüs etme ihtimalleri daha fazladır.
• Kadınlarda depresyonun, kaygı bozuklukları, özellikle panik ve fobi belirtileri ve yeme bozukluklarıyla ilgili olma ihtimali daha fazladır.
• Depresyondaki kadınların alkol ve uyuşturucu kullanma ihtimali daha azdır.

PMS ve PMDD, kadınlardaki depresyonla nasıl ilgilidir?

Adet gören her dört kadından üçü, adet öncesi gerginlik sendromu (PMS) yaşar. PMS, bir adet döneminden bir sonrakine şiddeti değişebilen duygusal ve fiziksel belirtilerle ortaya çıkan bir bozukluktur. Genellikle 20’lerindeki veya 30’larındaki kadınlar, bu hastalıktan etkilenirler.

Adet gören kadınların yüzde 3 ila yüzde 5’i, adet öncesi disforik bozukluk (PMDD) yaşar. PMDD, genellikle adet dönemi başlamadan yedi ila on gün öncesinde şiddetlenen duygusal ve fiziksel belirtilerle göze çarpan PMS’nin ciddi bir şeklidir.

Son on yılda bu sorunlar, kadınlarda rahatsızlığın ve davranış değişimlerinin önemli nedenleri olarak kabul edildi. PMS, PMDD ve depresyon arasındaki bağlantı halen net değilken, beyindeki kimyasal değişimlerin ve hormonal dalgalanmaların her ikisini de etkilediği düşünülüyor.

PMS ve PMDD nasıl tedavi edilir?

PMS veya PMDD’yle birlikte depresyondan da şikayetçi birçok kadın, egzersiz veya meditasyon yaparak düzelebildiklerini söylüyorlar. Ciddi belirtileri olan kişiler için, ilaç tedavisi, bireysel psikoterapi veya grup psikoterapisi veya stres yönetimi faydalı olabilir.

Kadınlarda depresyon hamilelik sırasında oluşabilir mi?

Uzun zamandır hamilelik, kadınları psikiyatrik bozukluklara karşı koruyan bir sağlık süreci olarak görülüyor. Ama hamile kadınlarda depresyon, hamile olmayanlardaki kadar yaygındır. Hamilelik sırasında kadınlardaki depresyon riskini artıran etmenler şunlardır:

• Daha önce depresyon veya PMDD geçirmiş olmak
• Hamile kalınan yaş; örneğin, daha genç hamile kalmak, daha yüksek risktir.
• Yalnız yaşamak
• Kısıtlı sosyal destek
• Evlilikte çatışma
• Hamileliğe dair kararsızlık

Depresyonun hamilelik üzerindeki etkisi nedir?

Depresyonun hamilelik üzerindeki potansiyel etkileri şunlardır:

• Depresyon, bir kadının hamilelik sırasında kendine iyi bakmasını kesintiye uğratabilir. Sağlık önerilerini daha az uygulayabilir, daha az uyuyabilir ve düzgün bir şekilde yemek yiyemeyebilir.
• Depresyon, kadının bebeğine zarar verebilecek tütün, alkol veya uyuşturucu gibi maddeleri kullanmasına neden olabilir.
• Depresyon, kadının bebekle bağ kurmasını zorlaştırabilir.

Hamilelik, kadınlardaki depresyon üzerinde aşağıdaki etkilerde bulunabilir:

• Hamilelik stresi, depresyona veya depresyon belirtilerinin tekrarlanmasına, hatta kötüleşmesine neden olabilir.
• Hamilelik sırasında depresyon, doğum sonrası depresyon geçirme riskini artırabilir (buna postpartum depresyonu denir).

Hamilelik sırasında depresyondaysam seçeneklerim nelerdir?

Kendinizi, yeni bir bebeğe hazırlamak, çok uğraşmak demektir. Ama sağlığınız her şeyden önce gelir. Her şeyi mükemmel yapma dürtünüze direnin. Ev işlerini azaltın ve rahatlamanıza yardımcı olacak şeyleri tercih edin. Ayrıca, sizi endişelendiren şeyler hakkında birileriyle konuşmanız çok önemlidir. Arkadaşlarınızla, eşinizle ve ailenizle konuşun. Destek istediğinizde, çoğu zaman o desteği alırsınız.

 

Hiçbir şey yolunda gitmiyorsa, moraliniz hala bozuksa ve kaygılıysanız, terapi desteği almaya çalışın. Doktorunuzdan veya ebenizden, bir ruh sağlığı uzmanı tavsiye etmesini rica edin.

Hamilelik sırasında kadınlardaki depresyon nasıl tedavi edilir?

Giderek artan sayıda kanıt, mevcut antidepresan ilaçların çoğunun hamilelik sırasında depresyonu tedavide, en azından bebek üzerindeki kısa vadeli olası etkileri açısından güvenli olduklarını ileri sürüyor. Ama uzun vadeli etkileri henüz net değil. Doktorunuzla, olası risklerini ve faydalarını görüşün.

Kadınlarda postpartum depresyon nasıl tedavi edilir?

Diğer depresyon türleri gibi postpartum depresyon veya doğumu takip eden depresyon da, tedavi edilebilir. Bu, ilaç tedavisi veya psikoterapi anlamına gelir. Bebek emziren bir kadın, antidepresan alma kararını mutlaka doktoruna danışmalıdır.

Kadınlarda depresyonun yaygın olması orta yaş döneminde artar mı?

Menopozun sekiz ila on yıl öncesinde başlayan, menopoz öncesi dönem; kadınların üreme sürecinin bir safhasıdır. Bu süreçte yumurtalıklar, aşamalı olarak daha az östrojen üretir. Menopoz öncesi dönem, yumurtalıkların yumurta salmayı bıraktığı nokta olan menopoza dek devam eder. Menopoz öncesi dönemin son bir veya iki yılında, östrojendeki düşüş hızlanır. Bu aşamada birçok kadın, menopoza özgü belirtiler yaşar.

 

Menopoz, bir kadının adet görme döneminin bittiği ve östrojen üretimi olmadığı bir zamandır. Tanımı itibarıyla bir kadın, bir yıl boyunca adet görmezse menopoza girmiş demektir. Menopoz, yaşlanmanın doğal bir parçasıdır ve bir kadının üreme yıllarının sonunu işaret eder. Menopoz, genelde kadınlarda 40 yaşının sonlarında, 50 yaşının başlarında oluşur. Ama yumurtalıkları ameliyatla alınan kadınlar “aniden” menopoza girebilirler.

 

Menopoz öncesi dönemde ve menopoz sırasında östrojen seviyelerindeki düşüş, depresyon, kaygı ve hafıza değişimleri gibi fiziksel ve duygusal değişimleri tetikler. Bir kadının hormon seviyeleriyle fiziksel ve duygusal belirtileri arasında bir ilişki vardır. Düzensiz, daha ağır veya daha hafif geçen adet dönemleri ve hararet basmalar gibi birtakım fiziksel değişiklikler olabilir.

Menopoz belirtileriyle nasıl başa çıkabilirim?

Menopoz belirtilerini hafifletebileceğiniz ve sağlığınızı koruyabileceğiniz birçok yol vardır. Aşağıdaki öneriler, ruh hali dalgalanmaları, korku ve depresyonla başa çıkmanın yollarını içeriyor:

 

• Sakinleştiricilerden uzak durun.
• Sağlıklı beslenin ve düzenli egzersiz yapın.
• Başarma duygusunu güçlendiren yaratıcı bir hobiyle veya dışarıda yapabileceğiniz etkinliklerle kendinizi meşgul edin.
• Yoga, meditasyon yaparak veya yavaş, derin nefes alıp vererek kendinizi sakinleştirin.
• Gece terlemelerini ve uyku bölünmelerini önlemek için yatak odanızı serin tutun.
• İhtiyaç duyulduğunda arkadaşlardan, aile fertlerinden veya profesyonel bir danışmandan duygusal destek alın.
• Ailenizle ve toplumunuzla ilgilenin ve arkadaşlıklarınızı besleyin.
• Doktorunuzun yazdığı ilaçları, vitaminleri ve mineralleri söylendiği şekilde alın.
• Hararet basmaları sırasında, serin kalmak için rahat kıyafetler giyin.

 

Kadınlarda depresyon nasıl tedavi edilir?

Depresyonu tedavi etmek için kullanılan antidepresanlarla ilaç tedavisi ve psikoterapi gibi bir dizi yöntem var. Eğer aile stresi depresyonunuzu güçlendiriyorsa aile terapisi faydalı olabilir. Ruh sağlığı uzmanınız sizin için en uygun tedavi programını belirleyecektir. Depresyondayken size yardımcı olabilecek yerler ve kişiler şunlardır:

• Ruh sağlığı merkezleri
• Çalışan destek programları
• Aile hekimleri
• Aile danışmanlık hizmetleri
• Sağlık kuruluşları
• Hastanelerin psikiyatri bölümleri
• Sağlık ocakları
• Psikiyatrlar, psikologlar, sosyal hizmet görevlileri veya ruh sağlığı uzmanları
• Özel poliklinikler
• Tıp fakültelerinin ilgili programları