• İçindekiler
• Nedir
• Belirtiler
• Sebepler
• Risk Faktörleri
• Muayene
• Testler
• Tedavi
• Destek
• Önleme

Nedir

Nedir?

Fetal alkol sendromu (FAS) gebelik sırasında alkole maruz kalmaktan kaynaklanan bir durumdur. Fetal alkol sendromunun neden olduğu sorunlar arasında fiziksel bozukluklar, zihinsel yetersizlik, öğrenme bozuklukları, görme bozuklukları ve davranış sorunları bulunur.

Fetal alkol sendromunun sebep olduğu sorunlar çocuktan çocuğa değişir ama fetal alkol sendromunun neden olduğu kusurlar geriye döndürülemez.

Gebelik sırasında tüketilmesi güvenli olduğu bilinen bir alkol miktarı yoktur. Gebelik sırasında içki içerseniz bebeğinizi fetal alkol sendromu riskine sokarsınız.

Çocuğunuzda fetal alkol sendromu olduğundan şüpheleniyorsanız en kısa zamanda doktorunuzla konuşun. Erken tanı öğrenme güçlükleri ve madde istismarı dahil sorunların riskini azaltabilir.

Belirtiler

Belirtiler

Fetal alkol sendromu tek bir doğum kusuru değildir. Alakalı sorunlar kümesi ve doğum öncesi alkole maruz kalmanın bir grup sonucunun en şiddetlisidir. Topluca bozukluklar yelpazesi, fetal alkol spektrum bozuklukları (FASD) olarak bilinir.

Fetal alkol sendromu zihinsel yetersizliğin sık görülen ama önlenebilir bir sebebidir. Zihinsel sorunların şiddeti değişir, bazı çocuklar bunları diğerlerinden çok daha yüksek derecelerde yaşar.

Fetal alkol sendromunun belirtileri aşağıdakileri içerebilir:

• Ayırt edici yüz hatları, örneğin küçük gözler, istisnai olarak ince üst dudak, kısa, yukarı dönük burunla burun ve üst dudak arasında düz cilt yüzeyi.
• Eklemlerde, uzuvlarda ve el parmaklarında bozukluklar
• Doğumdan önce ve sonra yavaş fiziksel gelişim
• Görme güçlükleri veya işitme sorunları
• Küçük baş çevresi ve beyin boyutu (mikrosefali)
• Zayıf koordinasyon
• Zihinsel yetersizlik ve gecikmiş gelişim
• Öğrenme bozuklukları
• Anormal davranış, örneğin kısa dikkat aralığı, hiperaktivite, zayıf dürtü kontrolü, aşırı asabiyet ve anksiyete
• Kalp kusurları

Fetal alkol sendromunda görünen yüz özellikleri normal, sağlıklı çocuklarda da olabilir.

Normal yüz özelliklerini fetal alkol sendromundan ayırt etmek uzmanlık gerektirir.

Doktorlar, fetal alkol sendromunun belirtilerinin bazılarını tarif etmek için başka terimler kullanabilirler. Alkolle bağlantılı sinirsel gelişim bozuklukları, fetüsün alkole maruz kalmasının bir sonucu olarak gerçekleşen zihinsel veya davranışsal bozukluktur. Alkolle bağlantılı doğum kusurları fetüsün alkole maruz kalmasından kaynaklanan fiziksel kusurları.

Doktora ne zaman gidilmeli?

Gebeyseniz ve içkiyi bırakamıyorsanız yardım için kadın doğum uzmanınıza veya bir başka sağlık uzmanına başvurun.

Erken tanı FAS’lı çocuklarda uzun vadeli sorun riskini azaltmaya yardımcı olabileceğinden gebeyken alkol alıp almadığınızı doktorunuza söyleyin. Yardım aramaya başlamadan önce sorunların ortaya çıkmasını beklemeyin.

Bir çocuk evlat edindiyseniz veya koruyucu aile iseniz çocuğunuzun biyolojik annesinin gebeyken alkol alıp almadığını bilmeyebilir ve başta çocuğunuzda fetal alkol sendromu olduğunu anlamayabilirsiniz. Ama çocuğunuzda öğrenme ve davranış sorunları varsa altta yatan sebebin belirlenmesi için doktorunuzla konuşun.

Sebepler

Sebepler

Gebeyseniz ve içki içiyorsanız alkol kan akışınıza karışır ve plasentayı geçerek gelişmekte olan fetüse ulaşır. Fetüs alkolü bir yetişkinden daha yavaş şekilde metabolize ettiğinden gelişmekte olan bebeğinizin kan alkol konsantrasyonları sizin vücudunuzdakilerden daha yüksektir. Alkol ayrıca bebeğinizin gelişmekte olan dokularına ve beyin dahil organlarına oksijenin ve en uygun besinlerin sağlanmasını da engeller.

Gebeyken ne kadar çok içki içerseniz doğmamış bebeğiniz için risk o kadar yüksek olur. Risk, gebeliğin herhangi bir zamanında mevcuttur. Ama yüz hatlarında, kalpte ve kemikler dahil diğer organlarda ve merkezi sinir sisteminde bozukluk gebeliğin ilk üç ayında içki içmenin bir sonucu olarak gerçekleşebilir. Bu, fetüsün bu kısımlarının gelişimlerinin ana aşamalarında oldukları zamandır. İlk üç ayın ilk haftalarında birçok kadın gebe olduklarının farkında bile olmayabilirler.

Risk Faktörleri

Risk Faktörleri

Doktorlar her ne kadar bebeğinizi riske sokmak için ne kadar içki içmeniz gerektiğinden emin değillerse de ne kadar çok içki içerseniz sorun olasılığının da o kadar arttığını bilirler. Gebelik sırasında bilinen güvenli bir alkol miktarı olmadığından gebeyseniz veya gebe olduğunuzu düşünüyorsanız veya gebe kalmayı planlıyorsanız içki içmeyin. Gebe olduğunuzu fark etmeden önce bebeğinizi riske sokmuş olabilirsiniz.

Muayene

Muayene

Sizi endişelendiren herhangi bir belirti gördüğünüzde bir randevu almak için çocuğunuzun doktorunu arayın. Çocuğunuzun doktoru çocuğunuzun bir uzmana görünmesinin gerekip gerekmediğini size bildirecektir, örneğin çocuğunuzda bir kalp meselesi varsa kalp sorunlarında uzman bir doktor (kardiyolog) gibi.

Randevular kısa olabildiğinden ve sık sık ele alınacak çok şey olduğundan iyi hazırlanmış olarak gelmek iyi bir fikirdir. İşte size randevunuza hazırlanmanıza yardımcı olacak ve doktorunuzdan neler bekleyeceğinize dair bazı bilgiler.

Yapabilecekleriniz:

• Çocuğunuzda randevu aldığınız sebeple alakasız gibi görünenler de dahil fark ettiğiniz her belirtiyi yazın.
• Gebelik sırasında aldığınız vitaminler veya takviyeler de dahil bütün ilaçların bir listesini yapın. Ayrıca gebelik sırasında içki içtiyseniz, ne kadar ve ne sıklıkta içtiğinizi doktorunuza bildirin.
• Ailenizden birisinin veya bir arkadaşınızın sizinle birlikte randevuya gelmesini sağlayın. Bazen bir randevuda size verilen bilgilerin tamamını anımsamak zor olabilir, özellikle size çocuğunuzda bir şeylerin yolunda olmadığı söylenmişse. Size eşlik eden birisi sizin unuttuğunuz veya kaçırdığınız şeyleri anımsayabilir.
• Doktorunuza sormak için sorular yazın.

Bir soru listesi hazırlamak çocuğunuzun doktoruyla geçireceğiniz zamanı daha iyi kullanmanızı sağlar. Fetal alkol sendromu için bazı temel sorular aşağıdakileri içerir:

• Çocuğumun belirtilerinin en olası sebebi nedir?
• Bu belirtilerin başka olası sebepleri var mı?
• Çocuğumun hangi testlere ihtiyacı var? Bu testler özel bir hazırlık gerektiriyor mu?
• Çocuğumun durumu zaman içinde iyileşecek mi? Kötüleşecek mi?
• Hangi tedaviler mümkün, hangisini tavsiye edersiniz?
• Gelecekteki gebeliklerde bunun olmasını nasıl engelleyebilirim?
• Yanıma alabileceğim herhangi bir broşür veya çıktı var mı? Hangi web sitelerini tavsiye edersiniz?
• Yardımcı olabilecek ilaçlar ve kaçınılması gereken ilaçlar var mı?

Çocuğunuzun doktoruna sormak için hazırladığınız bu sorulara ilaveten randevu sırasında aklınıza gelen soruları sormaktan çekinmeyin.

Doktordan bekleyecekleriniz

Çocuğunuzun doktoru size birtakım sorular sorabilir. Bunlara cevap vermek için hazırlıklı olmak üzerinde daha fazla durmak istediğiniz noktalar için size zaman kazandıracaktır. Doktorunuz şunları sorabilir:

• Çocuğunuzun belirtilerini ilk defa ne zaman fark ettiniz?
• Bu belirtiler sürekli mi yoksa ara sıra mı oluyor?
• Herhangi bir şey bu belirtileri iyileştiriyor gibi görünüyor mu?
• Eğer varsa, belirtileri kötüleştirir gibi olan şeyler neler?
• Gebelik sırasında herhangi bir sorun yaşadınız mı?
• Gebeyken içki içtiniz mi? Evetse, ne kadar ve ne sıklıkta?
• Gebeliğiniz sırasında herhangi bir uyuşturucu kullandınız mı?

Testler

Testler

Her ne kadar doktorlar fetal alkol sendromunu bebek doğmadan teşhis edemeseler de gebelik sırasında annenin ve bebeğin sağlığını değerlendirebilirler. Alkol tüketiminin zamanını ve miktarını söyleyebilirseniz kadın doğum uzmanı veya bir başka sağlık uzmanı fetal alkol sendromu riskini belirlemeye yardımcı olabilir.

Doktorunuza gebeliğiniz sırasında alkollü içecekler içtiğinizi bildirirseniz çocuğunuzun yaşamının ilk haftalarında, aylarında ve yıllarında bu sendromun belirti ve belirtilerini izleyebilir. Teşhiste bulunmak için doktorunuz aşağıdakileri değerlendirecektir:

• Büyüme
• Yüz hatları
• Kalp sağlığı
• İşitme
• Görme
• Bilişsel beceri
• Dil gelişimi
• Motor beceriler
• Davranış

Doktorlar olası fetal sendrom bozukluğu olan çocuğu benzer belirti ve işaretleri olan diğer bozuklukları elemek için bir tıp genetiği uzmanına havale edebilir.

Ailenizde bir çocuğa fetal alkol sendromu teşhisi konmuşsa fetal alkol sendromuna sahip olup olmadıklarının belirlenmesi için kardeşlerinin de değerlendirilmesi önemlidir.

Tedavi

Tedavi

Fetal alkol sendromunun hiçbir çaresi veya özel tedavisi yoktur. Fiziksel kusurlar ve zihinsel yetersizlikler genelde bir yaşam boyu sürer. Kalp anomalileri ameliyatı gerektirebilir. Öğrenme sorunlarına okulda özel eğitimle yardımcı olunabilir. Ebeveynler genellikle çocuğun davranış sorunları için psikolojik danışmanlıktan faydalanırlar.

Destek

Destek

Fetal alkol sendromuyla ilişkili psikolojik ve duygusal sorunları idare etmek zor olabilir. Aileler ve fetal alkol sendromlu çocuklar profesyonellerin ve fetal alkol sendromuyla deneyimleri olan diğer ailelerin desteğinden oldukça fazla yararlanabilirler. Doktorunuza veya halk sağlığı hemşirenize fetal alkol sendromlu aileler ve çocuklar için yerel destek kaynaklarını sorun. Alkol veya diğer maddelerle sorununuz olduğunu biliyor veya bundan şüpheleniyorsanız bir doktora veya psikologa danışın.

Fetal alkol sendromlu bir çocuğun ebeveyni olarak sendroma ilişkin davranış sorunlarıyla uğraşmada aşağıdaki tavsiyeleri yararlı bulabilirsiniz:

• Çocuğunuzun alışabileceği günlük rutinler uygulayın.
• Basit kurallar ve sınırlar oluşturun ve uygulatın.
• Kabul edilebilir davranışı güçlendirmek için ödüller gösterin ve kullanın.
• Fetal alkol sendromlu bir çok çocuk savunmasız olduklarından başkaları tarafından kullanılmalarına karşı onları koruyun.
• Çocuğunuza günlük yaşam için beceriler öğretin.
• Yanında olmadığınızda çocuğunuza bakmasını isteyeceğiniz kişiyi dikkatli seçin çünkü bazı davranışları idare etmek güç olabilir.

Sağlam, sevecen bir yuva fetal alkol sendromlu çocukları yaşamda daha sonra risk altında oldukları, uyuşturucu istismarı, okulu bırakmak ve çocuk adalet sistemiyle karşı karşıya gelmeler gibi sorunlardan bazılarından korumada tek en önemli faktördür.

Eğer fetal alkol sendromlu bir çocuk dünyaya getirdiyseniz madde bağımlılığı için psikolojik danışmanlıktan ve alkol istismarınızın üstesinden gelmede size yardımcı olabilecek tedavi programlarından faydalanabilirsiniz.

Önleme

Önleme

Doktorlar gebe bir kadının tüketebileceği güvenli bir alkol seviyesi belirleyebilmiş değiller. Ama uzmanlar eğer kadınlar gebelik sırasında içki içmezlerse FAS’nın tamamen önlenebilir olduğunu bilirler.

Bu yönergeler fetal alkol sendromunu önlemeye yardımcı olabilir:

• Gebe kalmaya çalışıyorsanız içki içmeyin, çünkü bebeğinizin beyni, kalbi ve kan damarları gebeliğin ilk haftalarında siz gebe olduğunuzu bilmeden önce gelişmeye başlar. Daha içki içmeyi bırakmadıysanız gebe kaldığınızı öğrenir öğrenmez veya gebe olabileceğinizi düşünüyorsanız bırakın. Gebeliğiniz sırasında içki içmeyi bırakmak için asla çok geç değildir ama ne kadar erken bırakırsanız bebeğiniz için o kadar iyi olur.
• Gebeliğiniz boyunca alkolden kaçınmaya devam edin. Fetal alkol sendromu anneleri gebelik sırasında içki içmeyen çocuklarında tamamen önlenebilirdir.
• Çocuk doğurma yıllarınızda cinsel olarak aktifseniz ve korunmadan seks yapıyorsanız alkolü bırakmayı düşünün. Çoğu gebelik planlanmadan olur ve hasar gebeliğin ilk haftalarında gerçekleşir.
• Alkol sorununuz varsa gebe kalmadan önce yardım alın. Alkole bağımlılığınızın seviyesini belirlemek ve bir tedavi planı oluşturmak için profesyonel yardım alın.