• İçindekiler
• Nedir
• Belirtileri
• Sebepleri
• Risk Faktörleri
• Komplikasyonları
• Muayenesi
• Testleri
• Tedavisi
• Yaşam Tarzı
• Önleme

Nedir

Nedir

Horlama, uyku halindeyken nefes alıp vermenin engellenmesi sonucu oluşan boğuk ve çatallı sestir. Horlama, bazen ciddi bir sağlık sorununun habercisi olabilir. Bunun yanı sıra horlama, partnerinize rahatsızlık verebilir.

Yetişkinlerin yaklaşık yarısı ara sıra da olsa horlama sorunuyla karşılaşır. Horlama, gevşeyen dokuların hava geçerken titreştirmesi sonucu oluşur. Bu titreşme, rahatsızlık verici seslere neden olur.

Kilo vermek, yatmadan önce alkol almaktan kaçınmak ve yan üstü uyumak gibi bazı yaşam tarzı değişiklikleri horlama sorunun engellenmesine yardımcı olabilir.

Bunun yanı sıra, rahatız edici horlama sesinin azaltılması için bazı tıbbi aletler ve cerrahi müdahale mevcuttur. Buna karşın, bu yöntemler, horlama sorunu olan herkes için uygun veya gerekli olmayabilir.

Belirtileri

Belirtileri

Horlamanızın nedenine bağlı olarak, horlama sesinin yanı sıra şu belirtileri gözlemleyebilirsiniz:

• Gün boyunca aşırı uyuma
• Odaklanma zorluğu
• Boğaz ağrısı
• Uyku esnasında huzursuzluk
• Geceleri nefes darlığı veya tıkanma
• Yüksek kan basıncı
• Düzensiz kalp atışları

Tıbbi yardım gerektiren durumlar

Aşağıdaki durumlarda doktorunuza danışın:

• Horlamanızın partnerinizin uykusunu bölecek kadar sesli olması
• Uyku esnasında tıkanma veya nefes darlığı sonucu uyanma

Bu belirtiler, horlamanızın tıkayıcı uyku apnesi gibi ciddi bir sağlık sorunu nedeniyle ortaya çıktığını gösterebilir.

Eğer çocuğunuz horluyorsa, bu konuyla ilgili olarak çocuğunuzun doktoruna danışın. Çocuklarda da uyarıcı uyku apnesi görülebilir. Bununla birlikte, çocuklarda horlamanın nedenleri genellikle bademciklerde büyüme gibi burun ve boğaz sorunlarıyla obezitedir. Bu sağlık sorunlarının tedavisi çocuğunuzun daha iyi bir şekilde uyumasına yardımcı olabilir.

Sebepleri

Sebepleri

Horlama, ağzınızın ve sinüslerinizin anatomisi, alkol tüketimi, alerji, soğuk algınlığı ve kilonuz gibi bazı faktörlere bağlık ortaya çıkabilir.

Uykuya daldığınızda ve hafif uykudan derin bir uykuya geçtiğinizde, ağızınızın tavan bölgesindeki (yumuşak plak), dilinizdeki ve boğazdaki kaslar gevşer. Boğazınızdaki dokular, titremeyip hava yollarını kısmen tıkayacak kadar rahatlayabilir. Ayrıca, hava yolunuz ne kadar darsa, hava akışı o kadar güçlü olur. Bu da bölgedeki dokunun titreşmesine ve horlama sesinin artmasına neden olur.

Aşağıdaki durumlar hava yolunu etkileyerek horlamaya neden olabilir:

• Ağızınızın anatomisi. Alçak ve kalın yumuşak bir plak veya büyümüş bademcik veya boğazın arka kısmındaki dokular (geniz eti) hava yolunu daraltabilir. Aynı şekilde, yumuşak plaktaki üçgen doku parçası (küçük dil) uzunsa, hava akışı tıkanabilir ve titreşim artabilir.
• Aşırı kilolu olmak. Fazla kilo boğaz bölgesinde de birikebilir ve hava yolunuzu tıkamasına yol açabilir.
• Alkol tüketimi. Horlama, yatmadan önce aşırı alkol tüketilmesi sonucunda da ortaya çıkabilir. Alkol boğaz kaslarını gevşetir ve havayolu tıkanıklarına karşı olan doğal savunmayı azaltır.
• Geniz sorunları. Kronik geniz tıkanıklıkları veya burun delikleri arasındaki çarpık bölmeler (geniz septumlarında sapma) horlamanıza yol açıyor olabilir.
• Uyku apnesi. Horlama, tıkayıcı uyku apnesiyle ilişkilendirilebilir. Bu ciddi sağlık durumu, boğaz dokunuzun hava yolunu tıkamasına ve nefes alıp vermenizin engellemesine neden olur. Uyku apnesi genellikle nefes alıp vermenin durması veya duracakmış gibi olması esnasında oluşan yüksek sesli horlama ve bunu takiben oluşan sessizlik periyotlarıyla tanımlanır. Bazen hava yolu tamamen tıkanmaz; fakat horlama esnasında hava yolu küçülür ve hava akışı yetersiz kalır. Sonuçta, oksijen eksikliği ve karbon dioksit oranındaki artış, havayolunun yüksek sesli horlama veya soluksuz kalma sonucu açılmasını sağlayarak uyanmanız için sinyaller verir. Bu durum gece boyunca çok kez tekrarlanabilir. Tıkayıcı uyku apnesi teşhisi konulabilmesi için, nefes alıp vermenin yavaşladığı veya durduğu periyotların bir saat içerisinde en az 5 kez oluşması gerekir.

Risk Faktörleri

Risk faktörleri

Horlamaya neden olabilecek riski faktörleri şunlardır:

• Erkek olmak. Erkeklerde horlama ve uyku apnesi riski daha yüksektir.
• Aşırı kilolu olmak. Aşırı kilolu veya obez olan kişilerde horlama ve tıkayıcı uyku apnesi riski daha yüksektir.
• Dar bir hava yolu. Bazı kişilerde büyük bademcikler veya geniz etleri, bazı kişilerde de uzun ve yumuşak plaklar hava yollarını daraltıp horlamaya neden olabilir.
• Alkol tüketimi. Alkol tüketimi, boğaz kaslarınızı gevşetir ve horlama riskini artırır.
• Geniz sorunları. Septumlarda sapma gibi havayolunuzda yapısal bir kusur varsa veya kronik olarak burun tıkanıklığı yaşıyorsanız horlama riskinizi önemli ölçüde artar.

Komplikasyonları

Komplikasyonları

Sürekli horlama, rahatsız edici bir sorundan daha önemli bir durum olabilir. Horlama nedeninize bağlı olarak şu sağlık sorunları ortaya çıkabilir:

• Gün boyunca uyku hali
• İlişkilerde sorunlar
• Odaklanma zorluğu
• Yüksek kan basıncı, kalp yetmezliği ve inme riskinde artış
• Tıkayıcı uyku apnesi bulunan çocuklarda görülen dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu gibi davranışsal sorunlarda artış
• Uykusuzluk nedeni ile artan motorlu taşıt kazaları

Muayenesi

Doktorunuzla randevuya hazırlanırken

İlk olarak aile doktorunuza veya pratisyen bir doktora danışın. Bununla birlikte, uyku hastalıkları veya kulak-burun-boğaz konularında uzman bir doktora (kulak-burun-boğaz uzmanı) yönlendirilebilirsiniz.

Doktorunuzla ilk randevunuzda konuşulması gereken birçok konu olacağından randevuya hazırlıklı gelmeniz iyi olacaktır. İşte randevuya hazırlanmanıza yardımcı olacak bazı bilgiler ve doktorunuzun size yöneltebileceği sorular.

Randevudan önce yapabilecekleriniz

• Gözlemlediğiniz belirtileri yazın. Bu listeye horlama belirtileri dışında gözlemlediğiniz belirtileri de ekleyin veya partnerinizde sizinle birlikte randevuya gelmesini isteyin. Partneriniz sizde gözlemlediği belirtiler konusunda doktorunuzla görüşebilir.
• Kullandığınız ilaçları liste yapın. Bu listeye aldığınız vitamin ve takviyeleri de ekleyin.
• Sorular not alın. Doktorunuza sorabileceğiniz soruları önceden bir yere not alın.

Doktorunuzla geçireceğiniz vakit sınırlı olacağından bu zamanı en iyi şekilde kullanabilmek için doktorunuza sorabileceğiniz soruların bir listesini yapın. Sorularınızı en önemlilerinden başlayarak sıralayın. Horlamaya ilişkin doktorunuza sorabileceğiniz temel sorulardan bazıları şunlardır:

• Uyurken horlamamın nedeni nedir?
• Horlama sorunum uyku apnesi gibi ciddi bir rahatsızlığın belirtisi mi?
• Ne tür testler yaptırmam gerekiyor?
• Uyku laboratuvarında bir gece esnasında neler oluyor?
• Horlama için ne tür tedavi yöntemleri mevcut? Siz hangi tedavi yöntemini önerirsiniz?
• Tedavinin ne tür yan etkileri olabilir?
• Önerdiğiniz tedavi yöntemine alternatif tedaviler var mı?
• Horlamanı hafiflemeye yardımcı olarak benim yapabileceğin şeyler var mı?
• Bazı diğer sağlık sorunlarım da var. Hepsiyle birden nasıl baş edebilirim?
• Bana verebileceğiniz broşür veya basılı malzeme var mı? Hangi internet sitelerinden bilgi alabilirim?

Doktorunuza sormak üzere hazırladığınız bu soruların yanı sıra randevu esnasında size anlatılanları anlamadığınızda kesinlikle soru sormaya çekinmeyin.

Doktorunuzun size sorabileceği sorular

Doktorunuz size bazı sorular yöneltebilir. Bu sorulara karşı hazırlıklı olmak üzerinde durmak istediğiniz konulara daha fazla zaman ayırmanıza yardımcı olacaktır. Doktorunuzun size sorabileceği sorular şunlardır:

• İlk ne zaman horlamaya başladınız?
• Her gece mi yoksa ara sıra mı horluyorsunuz?
• Gece boyunca sık sık uyanıyor musunuz?
• Belirtileriniz iyileştiren şeyler var mı?
• Belirtilerinizi kötüleştiren şeyler var mı?
• Partneriniz uykunuz sırasında nefes alıp verişinizde durmalar veya düzensizlikler olduğunu belirtti mi?

Randevuya kadar yapabilecekleriniz

Doktorunuzla randevunuza kadar şunları deneyebilirsiniz:

• Uyumadan önce alkol veya sakinleştirici almayın.
• Reçetesiz olarak satılan burun bantlarını deneyin.
• Yan üstü veya sırt üstü uyuyun.
• Geniz tıkanıklığınız varsa, reçetesiz olarak satılan konjestonu (şişme) azaltan ilaçları bir veya iki gün süreyle deneyin.

Testleri

Testler ve teşhis

Fiziksel inceleme

Doktorunuz, fiziksel inceleme yapacak ve ardından tıbbi geçmişinizi inceleyecektir. Sağlık sorununuzun ciddiyetinin değerlendirilmesi açısından, partnerinizin ne zaman ve nasıl horladığınızla ilgili sorulara yanıt vermesi gerekebilir. Ebeveynlerin çocuklarındaki horlama sorununun ciddiyetiyle ilgili bazı sorulara yanıt vermesi gerekebilir.

Görüntüleme

Doktorunuz, septum sapması gibi sorunların kontrolü için havayolunuzun yapısını değerlendirmek üzere röntgen, bilgisayarlı tomografi taraması veya MR gibi görüntüleme testleri isteyebilir.

Uyku çalışması

Horlama sorununuzun ciddiyetine ve diğer belirtilere bağlı olarak, doktorunuz bir uyku çalışması yapmak isteyebilir. Bu çalışma, uzman bir ekip tarafından uyku alışkanlıklarınızın detaylı bir analizinin (polisomnografi) yapılması için bir gece uyku merkezinde kalmanızı gerektirir.

Başınıza ve vücudunuzun diğer bazı bölgelerine yerleştirilen sensorlar yardımıyla polisomnografi uyku esnasında beyin dalgalarınızı, kanınızdaki oksijen seviyesini, kalp atışlarınızı, nefes alıp verme hızınızı ve göz ve bacak hareketlerinizi kaydeder.

Bu testler bazen evinizde de uygulanabilir; fakat uyku merkezinde yapılan testler evde yapılan testlere oranla daha doğru sonuçlar verir.

Tedavisi

Tedavi ve ilaçlar

Doktorunuz size ilk olarak kilo verme, yatmadan önce alkolden kaçınma ve uyuma pozisyonunuzda değişiklik gibi bazı yaşam tarzı değişikliklerini önerecektir. Eğer yaşam tarzı değişiklikleri horlamanıza çözüm olmazsa şunları önerebilir:  

• Horlama önleyici ağız araçları. Horlamayı önleyici ağız araçları, havayolunu açık tutmak için ağzınızın ve yumuşak plağın pozisyonunu iyileştiren, dişleri saran ağızlıklardır. Eğer ağız araçlarını kullanmayı tercih ederseniz, durumunuzun kötüye gitmediğinden emin olmak için, ilk yıl süresince en az altı ayda bir ve ardında her yıl düzenli olarak diş doktoruna gitmeniz gerekir. Aşırı salya üretimi, ağız kuruluğu, çene ağrıları ve yüzde rahatsızlık hissi bu araçların muhtemel yan etkileri arasında yer alır.
• Sürekli pozitif havayolu basıncı. Bu yaklaşım, uyku esnasında burnunuza basınçlı bir maske takmanızı gerektirir. Maske, havanın hava yolunuzda ilerlemesini sağlayan ve bu sayede hava yolunu açık tutan ufak bir pompaya bağlıdır. Sürekli pozitif hava yolu basıncı, horlamayı keser ve uyku apnesini önler. Sürekli pozitif hava yolu basıncı tıkayıcı uyku apnesinin tedavisinde tercih edilen etkili bir yöntem olsa da, bazı kişiler bu yöntemi rahatsızlık verici bulur veya aletin sesine alışmakta zorluk çeker. Bu alete alışmada zorluk çekiyorsanız, aleti kullanmayı bırakmadan önce doktorunuzla görüşün. Sizin için daha rahat olmanıza yardımcı ısıtılmış nemlendirici eklenmesi gibi ayarlamalar yapılabilir.
• Damak implantları. Pillar prosedürü olarak bilinen bu prosedürde, örülü polyester iplikçikler yumuşak plağa enjekte edilir. Bu iplikçikler yumuşak plağı dengeler ve horlamayı azaltır. Bu prosedürün bilinen ciddi bir yan etkisi yoktur. Buna karşın iplikçikler bazen kendiliğinde çıkabilir.
• Geleneksel cerrahi müdahale. Uvulopalatofaringoplasti adı verilen bu prosedürde kişiye genel anestezi uygulanır ve boğazdaki fazla doku gerginleştirilir ve ufaltılır (boğaza uygulanan bir çeşit gerdirme operasyonu). Bu prosedürün riskleri arasında kanama, enfeksiyon, ağrı ve geniz tıkanıklığı yer alır.
• Lazer operasyonu. Uvulapalatoplasti adı verilen ve horlamaya karşı ayakta tedavi yöntemiyle uygulanan bu operasyonda doktorunuz elle tutulabilen ufak bir lazer aletiyle yumuşak plağı kısaltır ve küçük dili alır. Fazla dokunun alınması, hava yolunu genişletir ve titreşimi azaltır. Horlama sorununuzu kontrol altına almak için birden fazla seansa ihtiyaç duyabilirsiniz. Lazer operasyonu genellikle uyku apneleri için önerilmez; çünkü uyku apneleri üzerindeki etkisi kanıtlanmamıştır. Bu prosedürün muhtemel riskleri arasında ağrı, enfeksiyon, kanama ve geniz tıkanıklıkları yer alır.
• Radyofrekans doku ablasyonu (somnoplasti). Bu tür bir cerrahi müdahalede, horlamayı azaltmak amacıyla yumuşak plağın alınması için düşük yoğunluktaki radyofrekans sinyalleri kullanılır. Bu cerrahi müdahale ayakta tedavi prosedürü ve lokal anestezi uygulanır. Bu yeni prosedürün etkisi üzerinde daha fazla çalışmaya ihtiyaç var. Genellikle bu prosedür horlamaya karşı diğer prosedürlere oranla daha az ağrılı bir prosedürdür.

Yaşam Tarzı

Yaşam tarzı ve doğal tedaviler

Horlamayı önlemek veya hafifletmek için şu önerileri deneyin:

• Aşırı kilonuz varsa, kilo verin. Aşırı kilo, horlamanın yaygın nedenlerinden bir tanesidir. Boğazdaki fazla hacimlilik hava yolunuzu daraltır.
• Yan üstü uyuyun. Sırt üstü uzanmak dilinizin boğazınıza doğru ilerlemesine neden olur. Bu da hava yollarınızın daralmasına ve hava akışının kısmen engellenmesine yol açar. Yan üstü uyumayı deneyin. Gece yarısı sırt üstü yattığınızı fark ederseniz, pijama üstünüzün arkasına bir tenis topu dikin. Bunu yanı sıra yatağınızın baş tarafını 10 cm kadar kaldırmak da yardımcı olabilir.
• Burun bantları. Burnun üzerine yapıştırılan bantlar, geniz yolu bölgesinin genişletilmesine yardımcı olur ve böylece daha kolay nefes alıp veririsiniz. Buna karşın, bu bantlar uyku apnesi bulunan kişilerde etkili olmaz.
• Geniz tıkanıklığı ve kapanmaları tedavisi. Alerjiler veya seprum sapmaları, burundaki hava akışını sınırlandırabilir. Bu da, kişinin ağzından solumasına neden olur ve horlama riski artar. Doktorunuz tarafında önerilmedikçe ağız yoluyla alınan veya sprey şeklindeki konjeston (şişlik) açıcıları akut tıkanıklıklar için arka arkaya üç günden fazla kullanmayın. Bu ilaçların uzun süreli kullanımı, rebound (geri gelme) etkisi yaratabilir ve tıkanıklığı kötüleştirebilir. Eğer kronik tıkanıklık sorununuz varsa, doktorunuzdan reçeteli steroid spreyler isteyin. Septum sapmalarını düzeltmek için cerrahi müdahaleye ihtiyacınız olabilir.
• Alkol ve sakinleştirici tüketimini sınırlayın veya bu maddelerden kaçının. Yatmadan en az iki saat önce alkol tüketmekten kaçının ve sakinleştirici kullanmaya başlamadan önce doktorunuza horlama sorununuz olduğunu belirtin. Sakinleştiriciler ve hipnotikler (uyku hapları) ile alkol merkezi sinir sisteminizi zayıflatır ve bu da boğazdaki dokular dahil olmak üzere kasların aşırı rahatlamasına neden olur. Ayrıca, Tıkayıcı uyku apnesi nedeniyle nefes alıp vermeniz durursa, tekrar nefes almaya başlamanız daha uzun sürebilir; çünkü alkol ve sakinleştiriciler beynin uykudan uyanma yeteneğini köreltir.

Alternatif tedaviler

Horlama oldukça yaygın bir sorun olduğu için, bu soruna karşı, burun spreyleri veya homeopatik terapiler gibi birçok ürün mevcuttur. Buna karşın, bu ürünlerin birçoğunun klinik testlerde etkinliği kanıtlanmamıştır. Örneğin, horlamayı tedavi amaçlı MSM (metilsülfonilmetan) burun damlaları formunda pazarlanır; fakat bu ilacın horlama üzerindeki etkisini ortaya koyan hiçbir kanıt yoktur.

Horlamayı yatıştırmaya yardımcı terapiler şunlardır:

• Didgeridoo (üflemeli bir çalgı). Monoton ses üreten bir müzik aleti olan didgeridoo, üst havayolu kaslarının eğitilmesine yardımcı olabilir. Şubat 2006’da British Medical Journal’da yayımlanan bir çalışma, bu müzik aletinin, horlama şikayeti olan uyku apnesi hastaları tarafından kullanılmasını değerlendirmiştir. Araştırma, haftanın çoğu günü bu aleti 25 dakika çalan kişilerde uyku apnesi ve horlamanın neden olduğu bir sağlık durumu olan gün içerisinde uyku sorununun azaldığını göstermiştir. Buna karşın, araştırma bir ön çalışma niteliğindedir ve bu konuda daha fazla çalışmaya ihtiyaç var.
• Şarkı söylemek. Şarkı söylemek, yumuşak plaktaki ve boğazın üst kısmındaki kasların kontrolünün arttırılmasını sağlamaya yardımcı olur. Bir ön çalışma, üç ay boyunca günde 20 dakika şarkı söyleme egzersizi yapan kişilerin bazılarının horlama sorununda azalma olduğunun göstermiştir. Bu yetişkin katılımcıların hepsinde horlama sorunu vardır ve hiçbirinde burun tıkanıklığı veya aşırı kilo sorunu yoktu. Bu teknikle ilgili daha fazla çalışmaya ihtiyaç duyulur.

Rahatsızlıkla mücadele ve destek

Eğer partneriniz horluyorsa, bazen kendinizi sinirli, hatta yorgun hissedebilirsiniz. Partnerinize yukarıda bahsedilen doğal tedavi yöntemlerinden bazılarını önerin. Eğer bu yöntemler geceleri horlama sorununa iyi gelmezse, doktordan randevu almasını sağlayın. Bu süre içerisinde, kulak tıkaçları veya dinlendirici müzik çalan kulaklıklar sesin bir kısmının önlenmesine yardımcı olabilir veya partnerinizle farklı zamanlarda uyumayı deneyebilirsiniz. Eğer partneriniz horlamaya başladığında siz uyuyor olursanız, horlama sesi sizi rahatsız etmeyebilir.

 

Önleme