• İçindekiler
• Nedir?
• Kimlerde Görülür, risk altında mıyım?
• Sebebi
• Belirtileri
• Teşhis
• Tedavi
• Ne yapabilirsiniz?

Nedir?

İnterstisyel sistit (İS) idrar torbasında görülen kronik yani sürekli iltihaplanmadır. Ağrı ve rahatsızlığa neden olur. Belirtileri arasında genellikle acil ve sıklıkla idrara çıkma ihtiyacı olur. İdrar torbası böbreklerden gelen idrarın toplandığı balon şeklinde bir organdır. Duvarları ağırlıklı olarak kaslardan oluşur. Torba doldukça gevşeyen kaslar boşaltmak içinse gerilir. İdrar torbasının iç duvarlarında idrar ile kasların temas etmemesini sağlayan özel bir katman vardır. İnterstisyel sistit ile alakalı iltihap bu katmanı delerek idrar torbasının katılaşmasına neden olur. Bu da idrar torbasının genişlemesini etkiler. İS vakalarının %90’ında katmanın delinip kanadığı noktalar görünür durumdadır. Vakaların %5 ila %10’unda da Hunner ülseri denen ülserler vardır. İS idrar torbasında ve kalça bölgesinde orta dereceden aşırıya ağrıya neden olabilir. Kadınlarda ağrı,adet döneminde kötüleşmeye meyillidir. Yine kadınlarda cinsel ilişki İS yüzünden ağrılı olabilir. Erkeklerde ise ağrılı boşalma ve sertleşme güçlüğü görülebilir. İS vakalarının yarısında belirtiler bir anda kesilir. Ama neredeyse tümünde ortalama 8 ay sonra tekrar ortaya çıkarlar.

Kimlerde Görülür, risk altında mıyım?

Herkes her yaşta İS geçirebilir. Ancak kadınlarda daha yaygındır. Genelde de orta yaşta ortaya çıkar. İS hastalarının çoğunda hassas bağırsak veya fibromiyalji sendromu gibi başka ağrılı hastalıklar da görülür.

 

Kadınlar haricinde bilinen başka bir risk grubu veya faktörü yoktur. Buna bağlı olarak da hastalığı veya belirtilerin tekrar ortaya çıkmasını engellemenin bir yolu yoktur.

Sebebi

İS hastalığının nedeni bilinmemektedir. Bilim insanları hastalığın gösterdiği farklılıklar nedeniyle birden fazla sebebi olduğunu düşünmektedirler. İhtimaller arasında şunlar değerlendirilmektedir.

-          İdrar torbasının iç duvarındaki koruyucu katmandaki bir bozukluk idrardaki zararlı maddelerin iç duvarla temas etmesine neden olabilir.   

-          Mast hücreleri denen vücuttaki özel bir hücre türü alerjik tepkileri engelleyecek maddeler üretirler. Bu hücrelerin fazla histamin ve diğer potansiyel zararlı maddeleri üretmesi.

-          İdrar torbasındaki sinirlerde değişiklikler.

-          Vücudun bağışıklık sisteminin kendi organ ve dokularına saldırdığı bir tür otoimmün tepki.

 

 

İS hastalarının idrarında APF denen bir madde bulunur. APF’nin idrar torbasının içindeki koruyucu tabakadaki hücre gelişimini engellediği düşünülmektedir. Bilim insanları bu kişilerin idrar torbasındaki enfeksiyon vb. bir sorunu müteakip, İS’e meyilli olduğunu düşünüyorlar.

 

Belirtileri

İS belirtileri kişiden kişiye değişebilir. Kimi hastalar orta dereceli bir idrar tutma sıkıntısı yaşarken, diğerleri birden fazla belirti yaşayabilir. Aşağıdaki belirtilerden herhangi birisi İS’in varlığına delalet edebilir:

 

-          Orta dereceden şiddetliye kadar idrar torbası, kalça bölgesi veya perinede ağrı. Kadınlarda anüs ile vajina arasında; erkeklerde anüs ile yumurtalık torbası arasında.

-          Az miktarda da olsa aniden beliren idrar yapma ihtiyacı.

-          Sık idrar yapma ihtiyacı

-          Kadınlarda adet döneminde kötüleşen ağrı

-          Kadınlarda ağrılı cinsel ilişki

-          Erkeklerde Penis veya yumurtalık torbasında ağrı veya rahatsızlık hissi

Teşhis

İS için özel bir test yoktur. Başka hastalıklar da aynı belirtileri verebildiğinden, diğer ihtimallerin elenmesiyle teşhis konabilir. Aynı belirtileri verebilen diğer hastalıklar şunlardır:

 

-İdrar torbası kanseri

-Prostat iltihabı

-Endometriyoz

-Böbrek taşları

-Cinsel yolla bulaşan hastalıklar

-İdrar yolu iltihabı

- Vajinal iltihap

 

Doktorunuz size ilk olarak belirtilerinizi soracaktır. Muayeneden sonra diğer olasıkları elemek için bir dizi test istenecektir. Bu testler arasında şunlar yer alabilir:

 

İdrar tahlili ve idrar kültürü.  Bu testte idrar örneği laboratuvarda incelenir. İdrarda kırmızı ve beyaz kan hücreleriyle bakterilerin olması bir enfeksiyona işaret eder. Eğer belirtiler olduğu halde idrar temizse doktorlar İS’ten şüphelenebilir.

-          İdrar torbası distansiyonu(genişlemesi) ile sistoskopi. Bu testte bir sistoskop ile idrar torbanızın içine bakılır. Sistoskop ucunda kamera ve ışık olan ince bir tüptür. Bu idrarınızı yaptığınız idrar yolundan sokulur. İşlem esnasında doktorun idrar torbasını gaz veya sıvıyla şişirmesi gerekebilir. Bu şekilde gerilen duvarlar daha iyi görülebilir. Distansiyon acı verdiği için bu işlem bir eşit anestezi ile yapılır.

-          Biyopsi: Sistoskopi sırasında doktor idrar torbası kanseri ihtimalini elemek için laboratuara gönderilmek üzere doku örneği alabilir. İS sizin idrar kanseri riskinizi artırmaz.

Tedavi

İS tedavisi olmayan bir hastalıktır, bu nedenle amaç belirtileri gidermektir. Her hastanın tedaviye yanıtı farklı olur. Bir hastada işe yarayan bir yöntem diğerinde işe yaramayabilir. İS tedavilerinin sonuç vermesi genelde birkaç hafta veya ay sürebilir. Doktorunuz size hangi tedavinin uygulanacağı konusunda karar verirken yardımcı olabilir. Tedavi seçenekleri arasında şunlar yer alır:

 

-          İdrar torbası distansiyonu: Bazı hastalar teşhis aşamasında kullanılan distansiyon işleminden sonra rahatladıklarını belirtirler. Genelde belirtiler distansiyondan sonra 1-2 günlüğüne kötüleşir. Ancak sonra 2-4 hafta içinde eski haline döner veya daha iyiye gider.  Bazı hastalarda bu işlemin neden iyileşme sağladığı bilinmemektedir. Distansiyonun idrar torbasının kapasitesini artırması veya ağrı sinyallerini azaltması ile ilgili olabilir.

İdrar Torbası İnstilasyonu (damlatma): İdrar torbası yıkama veya banyosu da denir.  Bir katater vasıtasıyla idrar torbası dimetil sülfoksit denen bir ilaç solüsyonuyla doldurulur. Yaklaşık 10-15 dakika tutulduktan sonra boşaltılır. Bu 6-8 haftalık bir süreçte her hafta veya 2 haftada bir tekrarlanır. Gereği görülürse daha da devam edebilir.İlk 6-8 haftalık süreci takip eden 3-4 haftadan sonra iyileşme görülür.

Oral ilaçlar: Pentosan polisülfat sodyum Amerikan gıda ve ilaç dairesi FDA tarafından  İS tedavisi için onaylanmıştır. Bazı hastalarda ilaç belirtileri azaltabilir. Ancak ağrılarda iyileşme 2-4 aydan önce gerçekleşmeyebilir. İdrar yapma sıklığındaki azalma da 6 ayı bulabilir. Doktorlar bu sürede hastalarından işe yaraması için ilacı bırakmamalarını isterler. Aspirin, ibuprofen ve diğer reçeteli ilaçlar ağrıları gidermede kullanılabilir. Doktor ayrıca antidepresan veya antihistamin de verebilir. Bu ikisi de İS tedavisinde etkilidir.

Elektrikli sinir stimülasyonu: İdrar torbasındaki sinirleri uyarmak için hafif elektrik akımı kullanılabilir. Bu şekilde idrar torbasına kan akımı artabilir, kaslar güçlenebilir ve ağrıyı önleyen kimyasallar salgılanabilir. Elektrik akımı aşağı sırt veya kalça bölgesinden deri yoluyla TENS denilen bir makineyle verilir. Akım kadınlarda vajina erkeklerde ise rektum yoluyla özel bir alet kullanılarak da iletilebilir. Bu yöntem işe yaradığı takdirde, deri altına yerleştirilerek idrar torbasına düzenli akımlar gönderebilen bir cihaz da mevcuttur.

 

Ameliyat: Cerrahi yöntem genelde idrar torbasında ülseri olan hastalarda uygulanır.  Daha ziyade diğer tüm yöntemler işe yaramadığında düşünülür. Ancak kimi hastalarda belirtiler geçmeyebileceği için doktorlar pek tavsiye etmeyebilirler. Bir yaklaşım idrar torbasının ülserli ve iltihaplı kısmını çıkararak bunu kalın bağırsaktan alınan bir parçayla telafi etmektir.

 

İS tedavilerinden hiçbiri hemen etki etmemektedir. Belirtilerde düzelme olması için haftalar hatta aylar geçmesi gerekebilir. Kesin çaresi olmayan bir hastalık olması nedeniyle de tedavilerin süresiz olarak devam etmesi belirtilerin tekrar kötüleşmemesi için gerekmektedir. Tüm hastaların belirtilerinin bütünüyle geçmediğini bilmekta fayda vardır. Çoğu hastada idrar sıklığı ile ilgili veya belli bir seviyede sürekli bir rahatsızlık şeklinde şikayetler devam eder.

Ne yapabilirsiniz?

Kendi başınıza veya bir fizik terapisti ile şikayetlerinizi azaltmak için yapabilecekleriniz de vardır.

 

-Beslenmenizi değiştirin: Herhangi bir yiyeceğin İS’e yol açtığına dair bir delil yoktur. Ancak kimi hastalar bazı yiyeceklerin şikayetleri azdırdığını belirtirler. Alkol, domates, baharatlar, çikolata, kafeinli ve narenciyeden elde edilmiş içecekler,asitli ve tatlandırıcılı yiyecekler bunlar arasında sayılabilir. Yediklerinizi not ederek şikayetlerinizin ne zaman ve ne yediğinizde arttığını tespit edebilirsiniz. Bir yöntem de İS’i olumsuz etkilediği bilinen tüm yiyecekleri önce kesip sonra sırayla deneyerek hangisinin sorun yarattığını hastanın tespit etmesidir.

- Fizik terapistiyle çalışarak kalça tabanındaki kasları güçlendiren ve gevşeten egzersizler öğrenilebilir.  Kimi hastalarda düzenli olarak bazı hafif germe egzersizleri şikayetleri azaltır.

İdrar torbası eğitimi- İdrara çıkma vakitlerinde belli bir düzen oluşturmak sıklığı azaltabilir. Belli aralıklarla idrara çıkmaya çalışıp başarılırsa sonra yavaş yavaş bu aralıkların süresi uzatılabilir.