İshal ve Laktoz Duyarlılığı: Süt Ürünleri Sorunu

Süt genel olarak bünyeye iyi gelir, eğer laktozdan dertli 30 ila 50 milyon kişiden biri değilseniz. Laktoz duyarlılığı, süt ve süt ürünleri içinde bulunan doğal şekerin (laktoz) ince bağırsakta sindirilememesi sonucu ortaya çıkar. Laktoz duyarlılığı belirtileri ise şişkinlik, ishal, gaz ve kramptır. Ancak laktoz duyarlılığı ile, süt ürünlerini tüketerek, başa çıkmanın da yolları vardır.

Laktoz Duyarlılığı: Sebepleri

Laktoz, süt veya süt ürünlerinde bulunan ve süt şekeri de denilen bir şeker formudur. Laktaz enzimi, ince bağırsaklarda bulunur; şekerin tamamıyla sindirilmesi için küçük parçalara bölünmesini ve bünye tarafından emilmesini sağlar. Yeteri kadar enzim bulunmadığı zaman ishal oluşur, bu yüzden süt ürünleri aldığınızda mide rahatsızlığı yaşarsınız. Ancak laktaz eksikliği bulunan herkeste, laktoz duyarlılığı belirtileri görülmeyebilir. Hemen herkes ilk çocukluk yıllarında (5 yaş civarında) düşük seviyede laktoz problemi yaşar. Bazı kişilerdeyse, durum yetişkinlik döneminde de devam eder.

Laktaz eksikliğinin bazı sebepleri de şunlardır:

• Genetik: Bazı kişiler bünyelerinin laktaz üretimini engelleyen bir gen mutasyonuyla birlikte doğarlar. Nadiren görülen bu durumdan etkilenmiş olan bebeklerde genellikle doğumdan itibaren ishal görülür.
• Gelişimsel: Erken doğan bebekler, başlangıçta yeteri kadar laktaz üretemeyebilirler. Bu tür vakalarda zaman içinde ihtiyaç duyulan laktaz miktarı artar.
• İkincil Sebepler: Çölyak hastalığı, iltihaplı bağırsak sendromu, kistik fibrozis ve Crohn hastalığı ve küçük bağırsaktaki yaralanmalar da laktoz üretim miktarını azaltır.

 

Bünyenizin ne kadar laktoz ürettiğine bağlı olarak sizde de hafif, orta ya da şiddetli belirtiler görülebilir.

İshalin Kontrol Altına Alınması ve Diğer Belirtiler

Laktoz duyarlılığı probleminiz varsa, süt ya da süt ürünleri içtikten ya da yedikten sonra 30 dakika ila 2 saat arasında hafiften şiddetliye kadar ishal olabilirsiniz. Görülecek diğer belirtiler ise mide bulantısı, şişkinlik, mide krambı ve gazdır.

Beslenme alışkanlıklarınızda yapacağınız bazı değişikliklerle,belirtileri kontrol altına alabilirsiniz. Süt ürünlerini hayatınızdan tamamen çıkarmak zorunda olmadığınızı unutmayın. Mesela bazı peynir türleri sizde hastalık belirtilerini ortaya çıkardığı halde örneğin İsviçre ya da çedar peynirinin sizi rahatsız etmediğini görebilirsiniz. Ya da sadece bir bardak süt, sizi rahatsız etmeyebilir.

 

Laktoz duyarlılığını kontrol altına alabileceğiniz diğer yöntemler:

• İçinde laktoz bulunmayan süt ya da süt ürünleri satın alabilirsiniz. (Çoğu markette satılmaktadır)
• Soya sütü ya da pirinçli süt için ve soya peyniri yiyin.
• Süt ve süt ürünleriyle birlikte katı şeyler yiyebilirsiniz. Mesela tahıl.
• Süt ürünleri yediğinizde dışarıda reçetesiz olarak satılan tablet ya da sıvı şeklinde bulunan laktozu haricen alabilirsiniz.

Laktoz Nerede Saklanıyor Olabilir?

Laktoz duyarlılığına çoğunlukla süt neden olsa da süt ürünlerinden herhangi biri de bu belirtileri ortaya çıkarabilir. Süt dışında laktozun bulunduğu yiyecekler ise şunlardır:

• Yoğurt
• Peynir
• Krem peynir
• Süzme peynir
• Dondurma

Ancak belirtilerin tek sorumlusu süt ve süt ürünleri değildir. Laktoz beklemediğiniz ürünlerde de bulunabilir:

• Kalsiyumla kuvvetlendirilmiş ekmekler
• Tahıl gevreği ve fırında pişmiş yiyecekler
• Toz besinler
• Hazır patates, hazır çorba ve kahvaltılık içecekler
• Krep, bisküvi ve kurabiye karışımları
• Margarinler
• Salatalar
• Üzerinde “süt ürünü değildir” ibaresi bulunmasına rağmen, çırpılmış sos ve krema gibi içerisinde sütten elde edilmiş malzeme bulunabilecek ürünler

Bu yiyecekler de zayıf dışkı, şişkinlik, gaz ve mide krampı gibi belirtileri tetikleyebilir. Eğer laktoza karşı hassassanız ya da çok fazla laktoz alırsanız, bu sizin için özellikle geçerlidir.

Eğer laktoz duyarlılığınız varsa, belirtilerden kaçınmanın en iyi yolu yiyecek etiketlerini okumak olacaktır. Laktoz ihtiva eden aşağıdaki listedeki ürünlerden uzak durmalısınız.

• Peynir altı suyu
• Çökelek
• Süt yan ürünleri
• Yağsız kuru süt tozu
• Kuru süt kaymağı

Laktoz reçeteli ve reçetesiz satılan ilaçların yüzde 20’sinde bulunur. Doğum kontrol hapları da laktoz içerebilir. Laktoz duyarlılığı bulunan insanların şişkinlik ve gaz gibi belirtileri hafifletmek için aldıkları ilaçlarda bile laktoz olabilir. İlacınızı almadan önce doktorunuza ya da eczacınıza laktoz içerip içermediğini mutlaka sorun.

Laktoz Duyarlılığı: Yeteri Kadar Kalsiyum Nasıl Alınır?

İshali ve laktoz duyarlılığının diğer belirtilerini kontrol altına almak için süt ürünleri tüketmeyi bıraktığınızda, kalsiyum almak sizin için özellikle önemli hale gelir. Çünkü kalsiyum büyüme ve kemiklerin onarımı için bünyenin ihtiyaç duyduğu temel minerallerdendir. Kemiklerin inceldiği ve çok kırılgan hale geldiği osteoporozu önler.

Şayet laktoz duyarlılığınız varsa, bazı diyet ürünü olmayan ve içinde kalsiyum bulunan yiyecekler size yardımcı olabilir. Bu yiyecekler şunlardır:

• Brokoli gibi koyu yeşil yapraklı sebzeler
• Somon ve ton balığı
• Fasulye ve baklagiller
• Kalsiyumca zenginleştirilmiş soyalı süt ve peynir
• Turunçgiller

Aktif mayalı yoğurt yiyebilirsiniz. Bazı araştırmalar yoğurt içindeki aktif mayaların laktozu kolayca sindirmenize yardımcı olan laktaz enzimleri ürettiğini ortaya koymuştur.

Laktoz duyarlılığı nedeniyle sütten uzak duruyorsanız, yeteri kadar D vitamini aldığınızdan da emin olmalınız gerekir. D vitamini kalsiyumla birlikte kemiklerin güçlü kalmasına yardımcı olur. Süt iyi bir D vitamini kaynağıdır. Laktoz duyarlılığınız varsa ve sütten uzak duruyorsanız, doktorunuzdan size D vitamini ve kalsiyum tamamlayıcıları tavsiye etmesini isteyin.