• İçindekiler
• Nedir
• Niçin Yapılır
• Riskler
• Nasıl Hazırlanacaksınız
• Neler Yaşayacaksınız
• Sonuçlar

Nedir

Işık Terapisi

Işık terapisi mevsime bağlı duygusal bozukluğu, depresyonu ve diğer belirli durumları parlak yapay ışığa maruz bırakarak tedavi etme yöntemidir. Işık terapisi sırasında, ışık terapisi kutusu denilen bir cihazın yanında oturur veya çalışırsınız. Işık terapisi kutusu doğal dış mekan ışığını taklit eden parlak bir ışık verir.

Işık terapisi kutusundan gelen parlak ışığa maruz kalmanın günlük ritiminizi değiştirdiği ve vücudunuzun doğal melatonin salınımını baskıladığı düşünülür. Bununla birlikte, mevsime bağlı duygusal bozukluğun ve diğer rahatsızlıkların semptomlarını azaltmaya veya kontrol etmeye yardımcı olan biyokimyasal değişikliklere sebep olur. Işık terapisi, parlak ışık terapisi veya fototerapi olarak da bilinir.

Niçin Yapılır

Neden Yapılır?

Işık terapisi, zaman değişikliklerinden veya vardiya değişikliklerinden kaynaklanan, başta mevsimsel duygusal bozukluk olmak üzere, çeşitli zihinsel bozuklukları ve rahatsızlıkları tedavi etmenin birçok yolundan birisidir. Işık terapisinde kullanılan ışık kutusu normal ev aydınlatmasında bulunmayan tipte ve yoğunlukta bir ışık yayar. Bu yüzden, basitçe oturma odasındaki lambanın önünde oturmak, mevsimsel duygusal bozukluğunuzun semptomlarını veya diğer problemlerinizi gidermeyecektir.

Benzer şekilde, ışık kutusu, dışarıda bulabileceğinizden daha parlak, daha odaklı ışık verir. Bu da onu dışarıda zaman geçirerek yeterli ışığa maruz kalmaya çalışmaktan (özellikle kapalı günlerde) daha etkili yapar.

Işık terapisini ne zaman düşünmeli?

Aşağıdaki durumlarda ışık terapisi sizin için bir seçenek olabilir:

• Antidepresanlar gibi ilaçlar almayı istemiyorsanız
• Antidepresanların yan etkilerini tolere edemiyorsanız
• Antidepresanları denemişseniz ve etkisiz olmuşlarsa
• Psikoterapiye bir alternatif istiyorsanız
• Hamile veya emziren bir anneyseniz ve antidepresanların gelişmekte olan fetüs veya bebek üzerindeki etkilerinden endişeleniyorsanız
• Akıl sağlığı hizmetleri için sigorta kapsamınız yoksa
• Akıl sağlığı hizmetlerine erişemiyorsanız

Işık terapisinin yardım edebileceği rahatsızlıklar

Işık terapisinden fayda görebilecek rahatsızlıklar ve problemler arasında aşağıdakiler bulunur:

• Mevsime bağlı duygusal bozukluk
• Depresyonun mevsimsel olmayan tipleri
• Obsesif-kompulsif bozukluk
• Adet öncesi disforik bozukluk
• Doğum sonrası depresyonu
• Uçak yolculuğu sonrası sersemlik
• Belirli uyku bozuklukları
• Vardiyalı çalışma bozuklukları

Riskler

Riskler

Işık terapisi ile ilişkili riskler ve yan etkiler yaygın değildir ama olabilirler. Bunlar arasında aşağıdakiler bulunur:

• Göz yorgunluğu
• Baş ağrısı
• Ajitasyon
• Bulantı
• Kusma
• İrritasyon
• Bitkinlik
• Ağız kuruluğu
• Uyku problemleri
• Mani

Yan etkiler gerçekleştiğinde, genellikle hafiftirler. Işık terapisine başladıktan sonraki birkaç gün içerisinde kendiliklerinden geçerler. Bu problemleri tedavi süresini azaltarak, ışık kutunuzdan uzaklaşarak, uzun oturumlarda molalar vererek veya ışık terapisini kullandığınız saati değiştirerek idare edebilirsiniz. Başka yardım ve öğütler için veya yan etkiler geçmez ya da kötüleşirse doktorunuzla konuşun.

Işık terapisini kimler kullanmamalıdır?

Bazı ışık kutuları zararlı mor ötesi (UV) ışığı filtrelemez veya siperlemez. UV ışığı cilt ve göze zarar verebilir. Aşağıdaki durumlarda önce doktorunuza danışmadan ışık terapisi kullanmayın:

• Cildiniz ışığa duyarlıysa
• Güneş ışığı ile etkileşen ilaçlar alıyorsanız, mesela belirli antibiyotikler veya antienflamatuvarlar gibi
• Gözünüzü göz hasarına meyilli yapan bir göz rahatsızlığınız varsa

Bipolar bozukluk, ağır depresyon için uyarılar

Işık terapisi, bipolar bozukluğu olan insanlarda mani nöbetlerini tetikleyebilir. Ayrıca nadir de olsa bazı insanlar, özellikle ağır depresyonlu olanlar, ışık terapisinden sonra intihar düşüncelerine kapılırlar. Işık terapisine başlamadan önce veya tedavi sırasında durumunuz kötüleşirse doktorunuzla mutlaka konuşun.

Nasıl Hazırlanacaksınız

Nasıl Hazırlanırsınız?

Işık terapisi görmek için, özel herhangi bir hazırlığa ihtiyacınız yoktur. Ama ışık terapisine başlamadan önce, bunun sizin açınızdan iyi bir seçenek olduğundan emin olmak için doktorunuza danışın.

Doktorunuz veya akıl sağlığı uzmanı ayrıca size uygun ışık terapisi kutusunu seçmede yardımcı olabilir. İnternet satıcıları, eczaneler ve hatta bazı elektrikli eşya mağazaları çok çeşitli ışık terapisi kutuları ve mevsime bağlı duygusal bozukluğun tedavisi için diğer ışık cihazlarından satmaktadır. Güvenli ve sizin için etkili bir ışık terapisi kutusu aldığınızdan emin olmanıza yardımcı olması için özellik ve seçenek çeşitlerini bilmeye dikkat edin.

Neler Yaşayacaksınız

Ne Bekleyebilirsiniz?

Işık terapisine başlarken

Mevsime bağlı duygusal bozukluğu olan çoğu insan için genel tavsiye, ışık terapisine sonbaharın başında belirtiler ortaya çıkar çıkmaz başlamalarıdır. Tedavi genellikle bahara, dış mekan ışığı kendi başına iyi bir duygu durumu ve daha yüksek enerji sağlamaya yeterli olana kadar sürer.

Bazı insanlar mevsime bağlı duygusal bozukluğu yazın yaşarlar. Ve tipik olarak kış depresyonu yaşayanlar, diğer mevsimlerde uzayan bulutlu veya yağmurlu hava dönemlerinde belirtileri yaşayabilirler. Doktorunuzla birlikte semptomlarınızın zamanlaması ve süresine göre ışık kutusu terapinizi ayarlayabilirsiniz.

Diğer rahatsızlıklar için ışık terapisine başlamanın en iyi zamanı hakkında doktorunuzla konuşun.

Işık terapisi sırasında

Işık terapisi oturumları sırasında, bir ışık terapisi kutusunun yakınında oturur veya çalışırsınız. Etkili olması için ışık kutusundan gelen ışık gözlerinize dolaylı olarak girmelidir. Sadece cildinizi ışığa maruz bırakarak aynı etkiyi elde edemezsiniz. Gözleriniz açıkken ışık kutusuna doğrudan bakmayın, çünkü ışık gözlerinize zarar verebilir.

Işık terapisi oturumları genellikle her sabah uyandıktan sonra yapılır. Ama bazı ışık terapisi kutuları şafak taklitçileridir; siz hala uyurken açılırlar ve siz uyanana kadar derece derece parlaklaşırlar.

Etkili ışık terapisi için üç ana unsur

Işık terapisi en çok süre, zamanlama ve ışık yoğunluğu uygun kombinasyonda olduğunda etkilidir:

• Süre. Işık terapisine ilk başladığınızda, doktorunuz 15 dakika gibi kısa zaman dilimleri  ile tedaviyi tavsiye edebilir. Derece derece daha uzun sürelere geçersiniz. Nihayet ışık terapiniz, ışık kutunuzun yoğunluğuna göre 30 dakikadan iki saate kadar değişen günlük oturumları içerir.
• Zamanlama. Çoğu insan için ışık terapisini gece yapmaktansa sabah uyanır uyanmaz yapmak çok daha etkilidir. Işık terapisini gece yapmak, uykunuzu aksatabilir. Işık terapisi, sabah erken saatlerde yapıldığı zaman daha etkili gibi göründüğünden, tedaviyi doğal biyolojik ritmlere uydurmak için normalden daha erken kalkmanız gerekebilir. Özellikle depresyon sizin aşırı halsiz hissetmenize yol açıyorsa, sabah erken kalkmayı zor bulabilirsiniz. Doktorunuz, uygun bir ışık terapisi programı bulmanızda size yardımcı olabilir.
• Yoğunluk. Işık kutusunun yoğunluğu lüks olarak kayıtlıdır; bu bir ışık kaynağından belirli bir mesafede aldığınız ışık miktarının ölçüsüdür. Işık terapisi için ışık kutuları genellikle 2,500 lüks ile 10,000 lüks arası üretilir ve yaygın olarak kullanılan 10,000 lükstür. Ortalama bir oturma odasında geceleri aydınlatma 400 lüksten daha azdır ve parlak güneşli bir gün 100,000 lüks olarak belirlenebilir. Ayrıca, ışık kutunuzun yoğunluğu, ondan ne kadar uzakta oturacağınızı ve onu kullanmanız gereken zaman süresini de belirler. 10,000 lükslük ışık kutuları genellikle 30 dakikalık oturumlar gerektirirken, 2,500 lükslük ışık kutuları 2 saatlik oturumlar gerektirebilir.

Işık terapisi için zaman bulmak

Işık terapisi zaman ve tutarlılık gerektirir. Oturumları atlamaya veya tamamen bırakmaya meyilli olursunuz, çünkü bir ışık kutusunun yanında oturarak zaman geçirmek istemezsiniz. Ama ışık terapisi sıkıcı olmak zorunda değildir. Terapide geçen süre, iyi bir biçimde de değerlendirilebilir.

Işık kutunuzu evinizde veya ofisinizde bir masa veya sehpaya yerleştirebilirsiniz. Bu sizin ışık terapisi görürken okumanızı, bilgisayar kullanmanızı, yazmanızı, televizyon seyretmenizi, telefonla konuşmanızı veya yemek yemenizi olanaklı kılar.  Hatta kasket olarak takılabilen ışık kutuları bile vardır ama, bunların etkililiği hala tartışmalıdır.

Sonuçlar

Sonuçlar

Işık terapisi muhtemelen, mevsime bağlı duygusal bozukluğu, depresyonu veya diğer rahatsızlıkları iyileştirmeyecektir. Ama güvenli ve etkili ışık terapisi ile semptomlarınız daha iyi hale gelebilir. Kendinizi ve hayatı yeniden daha iyi hissedebilirsiniz ve daha fazla enerjiniz olabilir.

Işık terapisi birkaç gün içinde semptomları iyileştirmeye başlayabilir. Ama bazı vakalarda bu iki hafta veya daha fazla sürebilir.

Işık terapisinden en iyi sonucu almak

Işık terapisi herkeste etkili değildir. Ama ışık terapisinden en iyi şekilde faydalanmak ve başarılı olmasını sağlamak için yapabilecekleriniz vardır, örneğin:

• Tutarlı olun. Günlük ışık terapisi oturumu rutinine tutarlı bir şekilde bağlı kalmak, zaman içinde iyileşme elde edeceğinizi garanti etmeye yardımcı olabilir. Işık terapisini her gün yapamıyorsanız bir veya iki gün ara verin, ama duygu durumunuzu ve diğer semptomlarınızı da gözleyin, çünkü her gün ışık terapisine uymanın bir yolunu bulmanız gerekebilir.
• Zamanlamayı doğru yapın. İyileştiğiniz düşünerek kış aylarında ışık terapisine ara verirseniz veya baharda çok erken bırakırsanız, belirtileriniz geri dönebilir.
• Işık kutunuzu kontrol edin. Işık kutunuzun mevsime bağlı duygusal bozukluğu veya sizin spesifik durumunuzu tedavi amaçlı olduğundan emin olun. Özellikle mevsime bağlı duygusal bozukluğu tedavi etmek için tasarlanmış olmayan ışık kutuları, uygun parlaklığa veya güvenlik özelliklerine sahip olmayabilirler.
• LED’leri düşünün. Daha yeni olan bazı ışık kutuları, daha geleneksel floresan veya akkor elektrik ampulleri yerine, ışık yayan diyotlar (LED’ler) kullanırlar. LED ışık kutularının daha odaklanmış ışık yaydıklarını ve daha etkili olabileceklerini gösteren bir takım deliller vardır.
• Diğer tedaviyi de dahil edin. Semptomlarınız yeterince iyileşmezse, ışık terapisinin yanısıra ilave tedaviye ihtiyacınız olabilir. Psikoterapi veya antidepresanlar gibi diğer tedavi seçenekleri hakkında doktorunuzla konuşun.