• İçindekiler
• Nedir?
• Niçin Yapılır?
• Riskler
• Ek Riskler
• Nasıl Hazırlanırsınız?
• Nakil Ameliyatınızın Hemen Öncesinde
• Ameliyat Süresince
• Ameliyatın Sonrasında
• Sonuçlar

Nedir?

Kalp nakli; zayıf, hastalıklı bir kalbin daha sağlıklı bir donörün kalbi ile değiştirilmesi işlemidir. Kalp nakli, genellikle ilaç tedavisi veya diğer cerrahi işlemleri deneyen fakat durumlarında düzelme görülmeyen hastalarda uygulanan bir tedavi türüdür.

Kalp nakli ciddi bir operasyon olmasına rağmen uygun bir bakım ve takip ile hayatta kalma şansınız oldukça yüksektir.

Video: Kalp Kapakları

Kalp nakline ilişkin bir karar verme süreci ile yüzleştiğinizde, kalp nakil işleminden neler beklenebileceği, ameliyatın kendisi, potansiyel riskleri ve tedavi sonrası bakım ve izleme hakkında bilgi edininiz.

Niçin Yapılır?

Kalp nakli, kalp ile ilgili diğer tedavilerin çözüm olmaması ve kalp yetmezliğine neden olması durumlarında uygulanır. Yetişkinlerde kalp yetmezliğinin nedenleri şunlar olabilir:

·         Koroner arter hastalığı,
·         Kalp kasının zayıflaması ( kardiyomiyopati),
·         Valvular kalp hastalığı,
·         Konjenital kalp rahatsızlığı- doğumla gelen kalp problemi,
·         Önceki kalp nakillerinin başarısız olması,

Çocuklarda, kalp yetmezliği genellikle Konjenital kalp rahatsızlığı veya kardiyomiyopati kaynaklı olabilmektedir.

Bir kalp nakli herkes için doğru tedavi olmayabilir. Bazı faktörler, sizin kalp nakli için uygun bir aday olamayacağınız anlamına gelebilir. Her bir vaka bireysel olarak değerlendirilirken, aşağıda belirtilen koşulları taşıyorsanız kalp nakline uygun olmayabilirsiniz.

·         65 yaş veya üstündeyseniz,
·         Donör kalbi alsanız bile ömrünüzü kısaltabilecek başka bir sağlık problemine sahip iseniz,
·         Kol veya bacaklarınızdaki arterlerde ciddi tıkanıklıklar varsa (periferal arter hastalığı),
·         Kişisel tıbbi kanser geçmişiniz varsa,
·         Donör kalbini sağlıklı tutmak adına alkol almak veya sigara içmemek gibi hayatınıza dair değişiklikleri gerçekleştirmek adına gönülsüzseniz veya bunu yapamazsanız,

Kalp nakli yapılamayacak bazı insanlar için bir diğer seçenek ventriküler destek cihazı (VAD) olabilir. Ventriküler destek cihazı kanının vücudunuza pompalanmasına yardımcı olabilecek ve göğsünüze yerleştirilen minyatür bir pompadır.  VAD’lar genellikle kalp nakli için bekleyen insanlarda geçici tedavi amaçlı olarak kullanılmaktadır fakat bu cihazlar kalp yetmezliği tedavisinde gittikçe sürekli tedavi amaçlı olarak da kullanılmaya başlanmıştır. 

Riskler

Kalp nakli yapılması hayatınızı kurtaracağı gibi, birçok riski de beraberinde getirir. En belirgin risk vücudunuzun donör kalbini reddetmesidir.

Donör kalbinin reddedilmesi

Bağışıklık sisteminiz Donör kalbinizin yabancı bir nesne olup sizin bedeninizde bulunmaması gerektiğini algılar. Bağışıklık sisteminiz Donör kalbinize saldırmayı dener. Kalp nakli olan bütün insanlar immünosupresan- bağışıklık sisteminin aktivitelerini azaltan ilaçlar- alıyor olsalar bile kalp nakli yapılan insanların yaklaşık yüzde 25’i kalp naklinden sonraki ilk yıl içerisinde kalbi reddetme belirtileri göstermektedir. Bu reddetme genelde belirti olmadan gerçekleşir ve sadece ilaç tedavisinde değişiklik gerektirir. İlaç dozajında yanlışlık yapılması durumunda, reddetme şiddetli ve ciddi sonuçlar doğurabilir. Kalp nakli yapılan insanların doktorları tarafından verilen talimatları uygulaması çok önemlidir.
Vücudunuzun yeni kalbi reddedip reddetmediğini belirlemek için, nakil işleminden birkaç ay sonra kalbinize bazı biyopsiler uygulanacaktır. Biyopsi esnasında boynunuzdaki veya kasıklarınızdaki damarlara bir boru eklenir ve kalbinize yönlendirilir. Bir biyopsi cihazı en küçük kalp dokularının özlerini boru içerine yerleştirilmesiyle çalışı ve bu dokular laboratuvarda incelenir. Reddetme kalp naklinin ardından ilk birkaç ay içinde gerçekleştiği içini kalp biyopsisi sıklıkları bu erken dönemde en fazla olur. Kalbiniz donör kalbi reddettiğini gösterebilecek işaret veya belirtiler göstermesi olasıdır.  Bu işaret veya belirtiler aşağıdaki gibi olabilir:

·         Kısa nefes,
·         Ateş,
·         Ödem yüzünden kilo artışı,
·         Normaldeki gibi idrara çıkmama,
·         Yorgunluk,

Ek Riskler

Kalp naklinden sonra karşılaşabileceğiniz diğer riskler aşağıdaki gibidir:

·         Arter problemleri. Naklin ardından, kalbinizdeki arterler duvarlarının kardiyak allogref vaskülopatiye neden olarak (CAV) a daralması ve sertleşmesi mümkündür. Bu kalbinizdeki kan akışını zorlaştırır ve kalp krizine, kalp yetmezliğine, düzensiz kalp atışına veya ani kalp ölümüne neden olabilir.

·         İlaç tedavisi yan etkileri. Hayatınızın geri kalan kısmı boyunca almak durumunda kalacağını immünosupresanlar ciddi böbrek hasarı ve diğer problemlere nende olabilir.

·         Kanser. İmmünosupresanlar kanser riskini de arttırır. Bu ilaçları almak cilt ve alt dudak kanseri- non-Hodgkin lemfomunun yanı sıra başka hastalıkların riskini arttırır.

·         Enfeksiyon. İmmünosupresanlar vücudunuzun enfeksiyona karşı direncini azaltır. Kalp nakli olup enfeksiyon kapan çoğu hasta naklin ardından ilk yıl içerisinde hastaneye yatırılmak durumunda kalmıştır. 

Nasıl Hazırlanırsınız?

Kalp nakli için yapılacak hazırlıklar genelde kalp nakli ameliyatının yapılmasından çok önce başlar. Donör kalbi almadan haftalar belki aylar öncesinde hazırlık yapmaya başlayabilirsiniz.

İlk adımları atmak

Doktorunuz size kalp naklini düşünmenizi tavsiye eder ise, sizi kalp nakli için değerlendirilmek üzere bir kalp nakil merkezine yönlendirecektir. Kalp nakil merkezini kendiniz de seçebilirsiniz. Sigortanızın hangi kalp nakil merkezlerinde geçerli olduğunu kontrol ediniz.

Kalp nail merkezi ararken, söz konusu merkezin yılda yaptığı kalp nakil işlemi sayısını ve nakil yapılan hastaların yaşama oranlarını göz önünde bulundurun. Nakil merkezlerinin istatistiklerini Nakil Alıcılar Bilimsel Kaydı tarafından verilen bilgiler aracılığıyla internet üzerinden bulabilirsiniz.

Ayrıca, nakil merkezi tarafından sunulan ek hizmetleri de değerlendirin. Birçok nakil merkezi, seyahat işlemelerinizi yürüten, iyileşme döneminde konaklamanız için yerel konaklama sağlayan veya sizi bu tür işlemler ile ilgilenen kuruluşlara yönlendiren destek grupları ile koordineli çalışır.

Nerde kalp nakli olacağınıza karar verdiğinizde,  kalp nakli için uygun olup olmadığınız yönünde bir değerlendirmeye ihtiyaç duyacaksınız. Değerlendirme sizin aşağıdaki özelliklere sahip olup olmadığınızı kontrol eder:

·         Kalp naklinden faydalanabilecek bir kalp probleminiz olup olmadığını,
·         Daha az agresif tedavi yöntemlerinden faydalanıp faydalanamayacağınız,
·         Ameliyat ve nakil sonrası tedavi kaldırabilecek kadar sağlıklı olup olmadığınız,
·         Sigara içiyorsanız, sigarayı bırakmayı kabul edip etmediğiniz,
·         Nakil ekibi tarafından sunulan tıbbi programı uygulamaya niyetli olup olmadığınız,
·         Kalp nakil için beklemeye duygusal olarak kabiliyetli olup olmadığınız,
·         Bu stresli dönemde size destek olacak aile ve arkadaş bağınızın olup olmaması,

Donör organız için beklemek

Nakil merkezi sizin kalp nakli için uygun bir aday olduğunuza karar vermesi durumunda, merkez sizi bekleme listesine alır. Maalesef ihtiyaç duyan herkes için yeterli kalp bulunmamaktadır ve kalp için bekleyen bazı insanlar ölmektedir.

Bekleme listesindeyken, tıbbi ekip sizin kalp durumunuzu ve diğer organlarınızın durumunu görüntüleyecek ve gerekli tedaviyi yürütecek. Tıbbi ekip, sağlık durumunuzda enfeksiyon, felç gibi size kalp nakli için uygunsuz duruma getirebilecek ciddi bir problem olması durumunda sizin adınızı geçici olarak bekleme listesinden silebilir.

Medikal tedavi, siz kalp nakli için beklerken hayati organlarınızı desteklemede başarısız olursa, doktorunuz size kalp nakli için beklerken kalbinizi destekleyecek bir cihaz takılmasını tavsiye edebilir.  Bu cihazlar ventriküler destek cihazı ()VAD) olarak bilinirler. Bu cihazlar nakil dondurucu olarak anılırlar zira donör kalbi bulunana kadar biraz zaman kazandırırlar.

Donör bulunduğunda, donör alıcı eşleştirme sistemi aşağıdaki faktörlerin uygunluğunu test eder:

·         Potansiyel alıcının tıbbi aciliyeti
·         Kan grubu (A, B, AB veya O)
·         Alıcının geliştirmiş olabileceği antikorlar
·         Donör organının boyutu
·         Bekleme listesinde geçirilen süre 

Nakil Ameliyatınızın Hemen Öncesinde

Kalp nakli genelde donör organının kullanılabilir olması için dört saatlik organ çıkarımı boyunca hayatta kalabilmelidir. Bu nedenle kalpler genelde yakındaki bir merkeze sonra donör hastanesinin belli bir mesafesindeki merkezlere sunulur. Nakil merkezi potansiyel organ bulunduğunda size haber vermek için bir çağrı cihazı veya cep telefonu verir. Cep telefonu veya çağrı cihazını hep yanınızda ve açık bulundurmalısınız.

Haber aldığınızda, siz ve nakil ekibinin bağışı kabul edip etmemeye karar vermek konusunda çok kısıtlı bir vakti olacaktır ve potansiyel bağışın yapıldığı bilgisini alır almaz hastaneye gelmeniz beklenecektir.

Seyahat planlarınızı mümkün olduğunca öncende yapmalısınız. Bazı kalp nakil merkezleri özel hava ulaşımı veya diğer ulaşım olanakları sunmaktadır. Hastanede kalacağınız süre zarfında ihtiyaç duyabileceğiniz her şeyi koyduğunuz bir valizin yanı sıra 24 saatlik ilaç stokunu da her daim hazır bulundurun.

Ameliyat Süresince

Kalp nakilleri genelde 4 saat sürer- daha önceden kalp ameliyatı olduysanız veya işlem esnasında komplikasyonlar gelişmiş ise daha uzun sürebilir. Cerrah kalbinizi açacak ve sizi vücudunuza akan zengin oksijen ve kan akışını devam ettirmek için sizi kalp-akciğer cihazına bağlayacak.

Hastalıklı kalp çıkarılır ve donör kalbi yeni yerine yerleştirilir. Yeni kalp genelde kan akışı normale dönünce atmaya başlar. Donör kalbin düzenli atması için bazen elektrik şoku gerekli olabilir.

Ameliyat sonrasın ilaç ile tedavi edilebilecek ağrılarınız olacak. Nefes almanızı kolaylaştırmak için bir vantilatör ve akciğer ve kalbiniz etrafındaki akıntıları drene etmek için göğsünüzde borular olacaktır. 

Ameliyatın Sonrasında

Donör kalbin yerleştirilmesine ilişkin ameliyatın arından hastanede bir veya iki hafta kalacaksınız ve üç ay boyunca kalp nakil merkezi tarafından çok yakından takip edileceksiniz. Nakil merkezindeyken, donör kalbinize kan işlemi, eko kardiyogram, elektrokardiyogram ve kalp biyopsileri gibi çeşitli düzenli testler uygulanacak.

Kalp naklin ardından yapmanız gerekecek uzun soluklu birçok düzenleme olacaktır. Bunlar:
 
·         İmmünosupresan alma: Bu ilaçlar, bağışıklık sisteminizin nakil edilen kalbe saldırısını önleme kapasitesini azaltır. Bağışıklı sisteminizin yeni organa asla alışamayacağı için, bu ilaçları ömrünüzün geri kalan kısmında kullanmak zorundasınız.

·         Bu ilaçlar fark edilebilir yan etkilere neden olabilir: Kortikosteroit gibinakil sonrası ilaçları kullandığınızda, yüzünüz yuvarlak ve dolgun olabilir, kilo alabilir, akne veya yüz kılı geliştirebilir veya karın ağrısı problemleri yaşayabilirsiniz. Bazı yan etkiler, ilaç rejimine yeni başladığınızda daha dikkat edici olup şiddetini sonradan kaybedilir.

İmmünosupresanlar vücudunuza enfeksiyonlara karşı daha kırılgan yapacağı için, doktorunuz size anti bakteriyel, antiviral ve antifungal ilaçlar tavsiye edebilir. Bazı ilaçlar kan basıncı, yüksek kolesterol, kanser veya diyabet gibi sağlık problemlerinizi daha kötüleştirilebilir- veya geliştirme riskinizi arttırabilir- Zamanla reddetme riski azaldığı için, anti reddetme ilaçlarının sayısı ve dozajı azaltılacaktır fakat bazı immünosupresanlar süresiz olarak ihtiyaç duyacaksınız.

·         İlaç tedavisi ve terapileri yönetebilme:  Bir kalp naklinin ardından, doktorunuzun tavsiye ettiği ilaçların hepsini almanız çok önemlidir. İlaçlarınızı almak için günlük bir rutin uygulamanız ve böylece unutmamanız iyi bir fikirdir. İlaçlarınızın listesini, acil tıbbi yardıma ihtiyaç duyabilmeniz ihtimaline karşın sürekli yanınızda bulundurun ve her yeni reçete alımında doktorunuza kalp naklinizi bildirin
 
·         Kardiyak rehabilitasyon:  Kalp naklinin ardından yeni hayat tarzının diyet ve egzersiz gibi değişikliklerini ayak uydurmakta zorlanabilirsiniz. Kardiyak rehabilitasyon programı bu değişikliklere ayak uydurmanıza yardımcı olur böylece eski kuvvetinizi ve yaşam kalitenizi geri kazanırsınız.
 
·         Duygusal Destek: Yeni medikal terapiler ve kalp nakli olmanın stresi size ağır gelebilir. Kalp nakli olan insanların çoğu bu şekilde hissetmektedir.  Stresli veya sıkıntılı hissediyorsanız doktorunuzla konuşun. Nakil servisleri genelde destek gruplarına ve durumunuzu yönetecek diğer destek kaynaklarına sahiptir.

Sonuçlar

Kalp nakli olan insanların çoğun yüksek kalitede yaşamın tadını çıkarır. Kalp naklinin ardından altı ay içinde işlerine dönebilir ve birkaç aktivite kısıtlamalarına sahip olabilirler.

Alıcının hayatta kalma oranı çeşitli faktörlere bağlıdır. Örneğin, ABD’de ortalama hayatta kalma oranı bir yılın ardında nerdeyse yüzde 90 ve beş yıl sonra yüzde 74’dür.

Yeni kalp başarısız olursa

Kalp nakilleri herkes için başarılı geçmemektedir. Yeni kalbiniz organ reddetme veya valvular kalp hastalığı oluşumu ya da koroner arter hastalığı gibi nedenlerle başarısız olabilir. Bu durum gerçekleşirse, doktorunuz ilaç tedavinizde değişikliği gitme veya daha uç durumlarda başka bir kalp naklini tavsiye edebilir.
 
Bazı durumlarda, ek tedavi seçenekleri sınırlıdır ve tedaviyi durdurmayı seçebilirsiniz. Kalp nakil ekibi, doktorunuz ve aileniz ile yapacağınız görüşmeler tedaviye acil bakım ve hayat sonu bakıma ilişkin beklenti ve tercihlerinizi şekillendirebilir.