• İçindekiler
• Nedir
• Kaygı
• Baş Etme
• Tedavi
• Program

Nedir

Bütün ergenler zaman zaman kaygı hissetse de bazı ergenler bunu diğerlerinden daha fazla hisseder.

Diyelim en yakın arkadaşınız babasıyla havaalanına gidip hava dalışı yapacağını söylüyor. Çok heyecanlı. Ama hava dalışını sadece düşünmek bile sizde fazlasıyla kaygıya neden oluyor. Mideniz karışıyor, kalbiniz küt küt atıyor ve yutkunmaya çalıştığınızda boğazınız düğümleniyor. Arkadaşınızın bunu sahiden yapacağına inanamıyor, gün boyu bunu düşünüyorsunuz. Akşam aradığında yeniden hava dalışı yapmaya can attığını söylüyor. İkiniz de hava dalışını düşündüğünüz halde konuyu farklı algılıyorsunuz.

Kaygı

Kaygı nedir?

Ergenler ve başka herkes için kaygı strese verilen normal bir tepkidir. Sınavlar, yeni insanlarla tanışmak, toplumda konuşmak, bir randevuya çıkmak ve rekabetçi sporlar gibi şeyler bizi endişeli hissettirebilir. Ama bazı ergenler stresli durumlara başkalarından daha güçlü tepki gösterirler. Durumları düşünmek bile onları büyük strese sokar.

Kaygı, size gergin bir durumla baş etmeye yardımcı olduğunda iyi bir şey olabilir. Örneğin, bir sınava hazırlanırken biraz kaygı, iyi not alasınız diye daha sıkı çalışmanızı sağlayabilir. Ama başka zamanlarda, özellikle aşırı ve mantıksız olduğunda, kaygı zararlı olabilir ve o kadar kaygılanırsınız ki dikkatinizi toplayamazsınız.

Bazen kaygı arkadaşlarınızla sizin aranıza girebilir, özellikle aşırı telaşlı ve gergin olduğunuz için onlarla dışarı çıkmaktan ve onları aramaktan kaçındığınızda. İşte o zaman daha az kaygılı hissettirecek bir şeyler yapmalısınız ki ergenlik yaşamınızın tadını iyice çıkarabilesiniz.

Baş Etme

Ergenler kaygıyla nasıl baş edebilir?

Birçok ergen hissettikleri yüksek kaygıyla baş etmenin yollarını bulur. Duygularınızı tanımanız, ne hissettiğinizi niye o şekilde hissettiğinizi bilmeniz önemli. Sizi kaygılandıran durumları fark etmek de yararlı olabilir.

Bazen, bir durumun stres verici olduğunu kabul etmek ve onunla baş etmeye hazır olmak bile kaygınızı azaltabilir. Bu küçük önlemleri denediyseniz ve hala çok fazla kaygılanıyorsanız sonraki adım, bir sağlık uzmanı ya da terapistten yardım almaktır.

Ne kadar kaygı fazladır?

İşte aşırı kaygıya dair birkaç işaret:

• Hiç neden yokken kaygılı, sıkıntılı veya korkulu hissediyorsunuz. Normalde, ergenler belli bir şeyden dolayı kaygı duyarlar: sınav veya randevuya çıkmak falan. Ama hisleriniz için belirgin neden yoksa kaygı düzeyiniz çok yüksek olabilir.
• Günlük olaylar ve etkinlikler hakkında fazla kaygılanıyorsunuz. Biraz kaygı normaldir. Ama olağandışı olmayan şeyler hakkında sürekli endişeleniyorsanız kaygı düzeyiniz çok yüksektir.
• Sürekli bir şeyi doğru yapıp yapmadığınızı kontrol ediyorsunuz. Bir şeyi doğru yaptınız mı diye kontrol etmek normaldir ama onu sürekli, tekrar tekrar kontrol etmek aşırı kaygınız olduğuna dair bir işarettir.
• Belli durumlarda, örneğin sınav olurken telaşa kapılıyorsunuz.

Tedavi

Ergenler için hangi kaygı tedavileri mevcuttur?

Doğru tedaviyi bulmak, kaygınızı azaltmakta ilk önemli adımdır. Tedavi, okuldaki performansınız, aile ve arkadaşlarınızla ilişkileriniz dahil, yaşamınızdaki birçok alanı iyileştirebilir.

İşte en yaygın kaygı tedavileri:

İlaç: Ne çeşit kaygı yaşadığınıza bağlı olarak, reçeteli birçok ilaç türü yararlı olabilir. Genel kaygı veya sosyal durumlarda kaygı genelde, depresyon tedavisinde kullanılanlarla aynı türden ilaçlarla tedavi edilir. Tedavinin en iyi şekilde olması 4-6 hafta sürer. Bu yüzden doktorunuz bilişsel davranış terapisi gibi başka bir tedavi çeşidi de önerebilir.

Benzodiyazepinler denilen kaygı önleyici özel ilaçlar da, koşullara bağlı olarak eklenebilir veya tek başına kullanılabilir. Sınavlarda veya insan içinde konuşurken telaş gibi özel kaygılar, korkulan olaydan bir saat önce beta bloker adı verilen tek doz ilaç alınarak tedavi edilebilir.

Sürekli yeni ilaçlar geliştiriliyor. Sağlık uzmanınız sizde en işe yarayacakları bulmak için sizinle birlikte çalışacak. Unutmayın, kaygı için ilaç alıyorsanız doktorunuzun onu alma talimatlarını takip etmeniz önemli. Önce doktorunuzla konuşmadan kaygı ilacınızı asla bırakmayın.

Bilişsel davranış terapisi: Bilişsel davranış terapisi için bir terapistle görüşmelisiniz. Terapist size, hangi düşünce ve inançlarınızın kaygıya yol açtığını tanımlamanıza yardımcı olacak. Ergenlerde kaygıyı tedavi etmekte deneyimli bir terapistle görüşmek önemli. Ancak daha iyi olmaya çabalarsanız terapinin işe yarayabileceğini aklınızdan çıkarmayın. Terapist sadece, değişmenizi ve daha iyi hissetmenizi sağlayacak yolları sunmaya yardımcı olur.

Biyo geri bildirim: Bu tedavi, vücudunuzun strese nasıl tepki verdiğini ölçmek için elektronik bilimini kullanır. İnsanlara vücutlarının içsel süreçleri hakkında bilgi verildiğinde bu bilgiyi o süreçleri kontrol etmek için kullanabilecekleri fikrine dayanır.

Biyo geri bildirim sırasında, size ve terapistinize gevşediğinizde haber veren bir makineye bağlanacaksınız. Belli kas bölgelerine sensorların yerleştirilmesiyle, terapist kaslarınızdaki gerginliği, kalp atış hızınızı, nefes alıp verme düzeninizi, üretilen ter miktarını ve/veya vücut sıcaklığınızı okuyabilir. Bu okumalardan herhangi biri terapiste, gevşemeyi öğrenip öğrenmediğinizden haberi olmasını sağlayabilir. Biyo geri bildirim eğlenceli olabilir; bilgisayar oyunu oynamak gibi bir şey.

Gevşeme teknikleri: Gevşeme teknikleri kaygıyla olumsuz düşünceleri azaltmanızı ve stresi kontrol altına almanızı sağlar. Yaygın gevşeme teknikleri arasında derin karın nefesi, meditasyon, sakinleştirici müzik dinlemek, yoga ve tai chi gibi egzersizler yer alır.

Program

Kendi gevşeme programınızı başlatın

Normal kaygı düzeylerini azaltmak için gevşemeye her gün 20 dakika zaman ayırın. Dikkat dağıtan şeyleri mümkün olduğunca kaldırın. Bilgisayarınızın ve telefonunuzun sesini kapatın.

20 dakikalık sürede elinizden geldiği kadar hareketsiz kalın. Düşüncelerinizi şimdiki ana odaklayın ve dikkatinizi dağıtan düşünceleri dışarıda bırakın. Vücudunuzun hangi bölgelerinin gevşemiş, hangi bölgelerinin gergin olduğunu fark etmeye çalışın.

Bu adımları denerken vücudunuzdaki her kasın gevşeyip gerginlikten kurtulduğunu hayal etmeye çalışın. Vücudunuzdaki bütün kasların gevşediğini gözünüzde canlandırın.

Nefesinizi yavaşlatıp düzenlemeye yoğunlaşın. Her soluk verdiğinizde, gerginliği de veriyormuşsunuz gibi, kaslarınızın daha da gevşediğini hayal edin.

20 dakikanın sonunda edindiğiniz hisler ve duyumlara odaklanmak için birkaç dakika ayırın. Gergin gelen bölgelerin artık gevşemiş gelip gelmediğini ve gergin bölgeler kalıp kalmadığını fark edin.

Bazı kişiler, (tek bir kelime de olsa) mırıldanmak, şarkı söylemek, dua etmek, dua etmek, dikkatlerini bir nesneye veya (mum ya da şömine gibi) titreşen bir ışık kaynağına yöneltmenin de onlara daha gevşemiş bir ruh hali sağladığını keşfeder.

Gevşeme hissi siz kalkar kalkmaz ve normal etkinliklerinize döner dönmez azalmaya başlarsa şaşırmayın. Birçok ergen ancak yedi haftalık günlük, sürekli uygulamadan sonra uygulama seansının ötesinde gevşemiş hissi sürdürebildiklerini keşfeder.

Ergenler kaygı için ne zaman yardım almalı?

Yukarıda bahsedildiği üzere, yüksek kaygı düzeyleriniz varsa tedavi istemeniz önemli. Ergenlerin yaklaşık %13’ü tıbbi veya psikoterapötik yardıma ihtiyaç duyacak kadar yüksek endişe düzeylerine sahip.