• İçindekiler
• Nedir
• Belirtiler
• Sebepler
• Testler
• Önleme

Nedir

Nedir?

Bir zamanlar zeka geriliği olarak adlandırılan zihinsel yetersizlik, ortalamanın altında zeka veya zihinsel yetenek ve günlük yaşam için gerekli becerilerin olmayışı ile karakterize olur.

Zihinsel yetersizliği olan insanlar yeni beceriler edinebilirler ama bunları daha yavaş öğrenirler. Zihinsel yetersizliğin hafiften çok ağıra kadar çeşitli dereceleri vardır.

Zihinsel yetersizliği olan kişinin iki alanda kısıtlılığı vardır. Bu alanlar şunlardır:

• Zihinsel işleyiş. IQ olarak da bilinen zihinsel işleyiş bir kişinin öğrenme, mantık yürütme, kararlar verme ve sorun çözme yeteneğini ifade eder.
• Uyumlayıcı davranış. Bunlar etkili şekilde iletişimde bulunabilmek, başkalarıyla etkileşime girebilmek ve kendine bakabilmek gibi günlük yaşam için gerekli becerilerdir

IQ (zeka katsayısı) IQ testiyle ölçülür. Ortalama IQ 100’dür. Bir kişi 70-75’den daha az IQ’ya sahipse zihinsel olarak yetersiz kabul edilir.

Bir çocuğun uyumlayıcı davranışlarını ölçmek için uzman, çocuğun becerilerini gözlemleyecek ve aynı yaştaki başka çocuklarınkilerle karşılaştıracaktır. Gözlemlenecek şeyler arasında çocuğun kendisini ne kadar iyi besleyebildiği veya giyinebildiği, çocuğun başkalarıyla ne kadar iyi iletişim kurduğu ve başkalarını anladığı ve çocuğun aile, arkadaşlar ve aynı yaştaki diğer çocuklarla etkileşime girdiği bulunur.

Zihinsel yetersizliğin nüfusun yaklaşık %1’ini etkilediği düşünülür. Etkilenenlerin %85’inde hafif zihinsel yetersizlik vardır. Bunun anlamı onların yeni bilgileri veya becerileri öğrenmede ortalamadan biraz daha yavaş olduklarıdır. Doğru destekle birçoğu, yetişkin olarak bağımsız yaşamayı becerebileceklerdir.

Belirtiler

Belirtileri

Çocuklarda zihinsel yetersizliğin birçok farklı belirtisi vardır. Belirtiler bebeklikte görülebilir veya çocuk okul çağına gelene kadar fark edilmeyebilir. Bu, sık sık yetersizliğin şiddetine bağlıdır.

Zihinsel yetersizliğin en sık görülen belirtilerinden bazıları şunlardır:

• Geç yuvarlanma, dik oturma, emekleme veya yürüme
• Geç konuşma veya konuşmada zorlanma
• Tuvalet eğitimi, giyinmek ve kendi kendini beslemek gibi şeylerde ustalaşmada yavaşlık
• Şeyleri hatırlamakta güçlük
• Eylemler ve sonuçlar arasında bağlantı kuramama
• Öfke nöbetleri gibi davranış sorunları
• Sorun çözmede veya mantıksal düşünmede güçlük

Şiddetli veya çok ağır derecede zihinsel yetersizliği olan çocuklarda başka sağlık sorunları da olabilir. Bunlar nöbetleri, zihinsel bozuklukları, motor engeller, görme veya işitme sorunlarını içerebilir.

Sebepler

Sebepleri

Herhangi bir zamanda normal beyin gelişimine bir şeylerin müdahale etmesi zihinsel yetersizlikle sonuçlanabilir. Ama zihinsel yetersizliğin özel sebebi ancak olayların üçte birinde gösterilebilir.

Zihinsel yetersizliğin en sık görülen sebepleri şunlardır:

• Genetik durumlar. Bunlar, Down sendromu ve kırılgan X sendromu gibi şeyleri içerir.
• Gebelik sırasında sorunlar. Fetüsün beyin gelişimini etkileyebilen alkol veya uyuşturucu kullanımı, kötü beslenme, belirli enfeksiyonlar veya preeklamsi gibi şeyler.
• Doğum sırasında sorunlar. Bebek doğum sırasında oksijensiz kalmışsa veya aşırı derecede erken doğmuşsa zihinsel yetersizlik meydana gelebilir.
• Hastalık veya yaralanma. Menenjit, boğmaca veya kızamık gibi enfeksiyonlar zihinsel yetersizliğe yol açabilir. Şiddetli kafa yaralanması, boğulayazma, aşırı kötü beslenme, kurşun gibi toksik maddelere maruz kalma ve aşırı derecede ihmal veya istismar da buna neden olabilir.

Testler

Testler

Birçok farklı sebeple zihinsel yetersizlikten şüphelenilebilir. Bebekte genetik veya metabolik bir bozukluğu akla getiren fiziksel anomaliler varsa teşhisi doğrulamak için çeşitli testler yapılabilir. Bunlar arasında kan testleri, idrar testleri, beyindeki yapısal bozukluklara bakmak için görüntüleme testleri veya nöbet belirtilerine bakmak için elektroensefalgram (EEG) bulunur.

Gelişim gecikmeleri olan çocuklarda doktor işitme sorunları ve belirli nörolojik bozukluklar gibi diğer sorunları elemek için testler yapacaktır. Gecikmeler için başka hiçbir sebep bulunamazsa çocuk formal teste havale edilecektir.

Zihinsel yetersizliğin teşhisinde üç şey faktör olarak hareket eder: ebeveynlerle görüşmeler, çocuğun gözlenmesi ve zekanın ve uyumlayıcı davranışların test edilmesi. Çocuk hem IQ hem uyumlayıcı davranışlarda eksiklik gösteriyorsa zihinsel açıdan yetersiz olduğu düşünülür. Yalnız biri veya diğeri varsa çocuk zihinsel açıdan yetersiz addedilmez.

Zihinsel yetersizlik teşhisi yapıldıktan sonra uzmanlardan oluşan bir ekip çocuğun bireysel güçlerini ve zayıflıklarını değerlendirecektir. Bu, onların evde, okulda ve toplumda çocuğun başarılı olmak için ne kadar ve ne çeşit desteğe ihtiyaç duyacağını belirlemelerine yardımcı olur.

Önleme

Önleme

Zihinsel yetersizliğin belirli sebepleri önlenebilir. Bunların en yaygın olanı fetal alkol sendromudur. Gebe kadınlar içki içmemelidirler. Doğru doğum öncesi bakım, doğum öncesi vitaminleri almak ve belirli bulaşıcı hastalıklara karşı aşı olmak da çocuğunuzun zihinsel yetersizlikle doğması riskini azaltabilir.

Genetik bozukluk geçmişi olan ailelerde genetik test gebe kalmadan önce tavsiye edilebilir.
Ultrason ve amniyosentez gibi belirli testler de zihinsel yetersizlikle ilişkili sorunları araştırmak üzere gebelik sırasında yapılabilir. Bunlar her ne kadar bu testler doğumdan önce sorunları tespit edebilse de düzeltemez.