• İçindekiler
• Nedir
• Niçin Yapılır
• Riskler
• Nasıl Hazırlanacaksınız
• Neler Yaşayacaksınız
• Sonuçlar

Nedir

Kemik İliği Biyopsisi

Kemik iliği biyopsisi ve kemik iliği aspirasyonu, bazı büyük kemiklerinizde bulunan ve süngerimsi bir doku olan kemik iliğinin toplanması ve incelenmesi için yapılan bir işlemdir. Bu işlem, kemik iliğinizin sağlıklı olup olmadığını ve normal miktarda kan hücresi oluşturup oluşturmadığını gösterebilir. Doktorlar kemik iliği biyopsisini ve aspirasyonunu, bazı kanser türlerini de içeren kan ve ilik hastalıklarını teşhis etmek ve gözlemlemek için kullanırlar.

Kemik iliği, sıvı bir kısımla daha katı olan bir kısımdan oluşur. Kemik iliği aspirasyonunda, doktorunuz sıvıdan bir numune çekmek için bir iğne kullanır. Kemik iliği biyopsisindeyse katı kısımdan numune almak için daha büyük bir iğne kullanılır.

Kemik iliği biyopsisi ve kemik iliği aspirasyonu çoğunlukla aynı zamanda yapılır. Bu iki işlem birlikte kemik iliği muayenesi olarak adlandırılabilir.

Niçin Yapılır

Neden Yapılır?

Kemik iliği biyopsisi ve kemik iliği aspirasyonu, kemik iliğiniz ve kan hücreleriniz hakkında ayrıntılı bilgi sunar. Doktorunuz, hücre sayımı gibi kan testleriniz anormal olduğunda veya şüpheli bir sorun hakkında yeterli bilgi sağlamadığında, kemik iliği muayenesi isteyebilir. Kemik iliğini muayene etmek, oluşan kan hücrelerinin türü, miktarı ve durumu hakkında ayrıntılı bir resim verebilir.

Doktorunuz aşağıdaki sebeplerle kemik iliği muayenesi uygulayabilir:

• Kemik iliği veya kan hücrelerini içeren bir hastalığı veya durumu teşhis etmek için
• Bir hastalığın aşamasını veya ilerleyişini saptamak için
• Demir seviyelerini ve metabolizmayı kontrol etmek için
• Bir hastalığın tedavisini gözlemek için

Kemik iliği biyopsisi ve aspirasyonu pek çok durum için kullanılabilir. Bunlar aşağıdakileri içerir:

• Amiloidoz
• Anemi
• Myelodisplastik sendromu ve myelofibroz gibi kemik iliği bozuklukları
• Belli kan hücrelerinin çok az veya çoz fazla üretildiği lökopeni, lökositoz, trombositopeni, trombositoz, pansitopeni ve polistemi gibi kan hücresi durumları 
• Lösemi, lenfoma ve miyelomları içeren kan ve kemik iliği kanseleri
• Gögüs gibi başka bir bölgeden kemik iliğine sıçrayan kanserler
• Hemokromatozis
• Bruselloz veya HIV gibi bulaşıcı hastalıklar
• Nöroblastom

Kemik iliği biyopsisi ve kemik iliği aspirasyonu, kemik iliği hücreleriniz hakkında farklı ama bütünleyici bilgiler sunar. Bu iki işlem çoğunlukla birlikte uygulanır. Bazı durumlardaysa yalnızca aspirasyon istenebilir.

Riskler

Riskler

Kemik iliği muayeneleri genellikle büyük risk taşımaz. Komplikasyonlar enderdir ve genellikle hafif görülür. Bunlar arasında aşağıdakiler yer alır:

• Özellikle trombosit sayımı düşük olan kişilerde aşırı kanama
• Özellikle zayıf bağışıklık sistemleri olan kişilerde enfeksiyon
• İğnelerin, enfeksiyon veya kanamaya neden olacak şekilde kemikte kırılması
• Biyopsi yapılan bölgede uzun süren rahatsızlık
• Göğüsten aspirasyon sırasında, kalp ve akciğer sorunlarına yol açacak şekilde göğüs kemiğinin (sternum) delinmesi
• Sakinleştiriciye bağlı olarak ortaya çıkan alerjik reaksiyonlar, mide bulantısı veya düzensiz kalp atışı gibi komplikasyonlar

Eğer kanama bozukluğunuz veya biyopsi yapılması planlanan bölgede enfeksiyon varsa ya da bu bölgede daha önce radyasyon tedavisi gördüyseniz, kemik iliği muayenesi olamayabilirsiniz.

Nasıl Hazırlanacaksınız

Nasıl Hazırlanacaksınız?

Kemik iliği muayeneleri, çoğunlukla hastane yatışı ve herhangi özel bir hazırlık gerektirmez. Ancak, kemik iliği muayenesi olacağınızı bilmek biraz endişe ve strese neden olabilir. Kemik iliği muayenelerinin her zaman ağrı verici olmadığını ve çabuk bittiğini aklınızda tutun. Eğer kendinizi tedirgin veya endişeli hissediyorsanız, sağlık ekibinizle konuşun. Doktorunuz aspirasyon veya biyopsi öncesi, iğnenin gireceği bölgeye yapılacak uyuşturucu ajanına (lokal aneztezi) ek olarak size sakinleştirici ilaç verebilir.

Herhangi bir anestetiğe karşı alerjik reaksiyon göstermişseniz veya anesteziden sonra hastalandıysanız, mutlaka tıbbi bakım ekibinize bunu söyleyin. Aynı zamanda hamileyseniz, ilaç ve besin takviyelerini kullanıyorsanız sağlık bakım ekibinize bunları da bildirin.

Neler Yaşayacaksınız

Ne Bekleyebilirsiniz?

Kemik iliği aspirasyonu ve biyopsisi bir hastanede, bir klinikte veya doktor muayenehanesinde yapılabilir. İşlemler, kan bozuklukları üzerine uzman olan bir doktor (hematolog) veya bir kanser uzmanı (onkoloji uzmanı), bir hemşire veya özel olarak eğitilmiş bir tıbbi teknolog tarafından yapılabilir.

Kemik iliği muayenesi genellikle 30 dakika sürer. Eğer damar yolundan (entravenöz) sakinleştirici alırsanız, hazırlık ve işlem sonrası bakım için ekstra zaman gerecektir.

İşlemden önce

Sağlık bakım ekibiniz, kan basıncınızı ve kalp atışlarınızı kontrol edecektir. Çünkü kemik iliği aspirasyonu ve biyopsisi ağrı verici olabilir. Sizi rahatlatması için bir tür anestezi alırsınız. Çoğu kişi için sadece lokal anestezi gerekli görülür. İşlem sırasında tamamıyla uyanık olursunuz, ama aspirasyon ve biyopsi yapılan yer, acının azaltılması için uyuşturulur.

Eğer acı konusunda tedirginseniz veya çok kalın kemikleriniz varsa, damardan bir sakinleştirici ilaç alabilirsiniz (IV sedasyonu). Böylelikle kemik iliği işlemi sırasında ya tamamen ya da kısmen sakinleştirilmiş olursunuz.

İşlemden önce, doktorun iğneyi batıracağı bölge işaretlenir ve temizlenir. Kemik iliği sıvısı (aspirasyon) ve doku örneği (biyopsi) genellikle leğen kemiğinin (posterior iliak crest) arka kısmının tepe noktasından toplanır. Bazı durumlarda aspirasyonun göğüs kemiğinden veya kalçanın kasığa yakın ön kısmından yapıldığı da olur. Bebeklerde ve küçük çocuklarda, örnekler bacak kemiğinin alt kısmından, hemen dizin altından alınabilir.

Sizden yüz üstü veya yan tarafınıza yatmanız istenir. Vücudunuz yalnızca muayene bölgesi görünecek şekilde örtülür.

Kemik iliği aspirasyonu

Genellikle önce kemik iliği aspirasyonu yapılır. Doktor iğneyi daha kolay batırabilmek için ufak bir yarık açar. Kemiğin içinden ve kemik iliğine doğru oyuk bir iğne batırılır. İğne tam olarak girdiğinde derin bir ağrı hissedebilirsiniz.

İğneye eklenmiş bir şırınga kullanan doktor, kemik iliğine ait sıvı kısımdan iğnenin içine örnek almak için pistonu geri çeker. Aspirasyon iğnesinin yerine bağlı olarak kısa ve keskin bir acı veya ayağınız boyunca gidip gelen bir ısırma, emme veya çekme duygusu hissedebilirsiniz. Aspirasyon yalnızca birkaç dakika sürer. Bu sürede pek çok örnek alınabilir.

Sağlık ekibi, yeterli mi değil mi diye alınan örneği kontrol eder. Ender de olsa, sıvının çekilemediği anlamına gelen “kuru tap” durumu ortaya çıkabilir. İğnenin yeni bir girişim için tekrar hareket ettirilmesi gerekebilir.

Kemik iliği biyopsisi  

Bir kemik iliği biyopsisinde, katı kemik iliği dokusundan örnek alınır. (Kemik iliği biyopsisi kemik biyopsisiyle aynı değildir. Kemik biyopsisinde kemiğin kendisinden örnek alınır.) Kemik iliği biyopsisi için doktorunuz aspirasyonda kullandığından farklı türde bir iğne kullanır. Daha büyük olan bu iğne, kemik iliğinin özünü (silindirik örnek) toplayabilmek için özel olarak tasarlanmıştır.

Örnek alınırken, donuk, ağrı verici bir acı veya itme ya da çekme duygusu hissedebilirsiniz. Aspirasyon gibi biyopsi de yalnızca birkaç dakika sürer.

İşlemden sonra

Kemik iliği muayenenizden sonra, kanama durana kadar hemşire iğnenin girdiği yerin üzerine geniş basınçlı bir bandaj uygulayacaktır. Sonrasındaysa bunun yerini daha küçük bir bandaj alacaktır.

Eğer lokal anestezi aldıysanız, sizden sırtüstü şekilde 10 ila 15 dakika yatmanız ve biyopsi bölgesine baskı uygulamanız istenecektir. Daha sonrasındaysa gidebilir ve yapacak gücü kendinizde hisseder hissetmez, normal faaliyetlerinize ve rutin işlerinize dönebilirsiniz.

Eğer damar yolundan sakinleştirici aldıysanız iyileşme odasına götürülürsünüz. Çünkü sakinleştirici yargı bozukluğu, hafıza kaybı veya yavaş tepki verme durumlarına yol açabilir. Bu yüzden sizi eve götürecek birini ayarlamaya çalışın. Bu etkinin 24 saat boyunca süreceğini hesaba katın.

Kemik iliği muayenesinden sonra bir hafta veya daha fazla bir süre için hassasiyet hissedebilirsiniz. Asetaminofen gibi bir ağrı kesici alıp almama konusunda doktorunuzla konuşun. İşlemin yapıldığı bölgeye soğuk kompres uygulamak ağrıyı hafifletebilir. Yürümek gibi hafif egzersizler de yardımcı olabilir.

Bölgenin korunması

Bandajı 24 saat boyunca çıkarmayın ve kuru tutun. Duş almayın, banyo yapmayın ve yüzmeyin veya sıcak su havuzuna girmeyin. 24 saat geçtikten sonra asprisyon ve biyopsi alanının ıslanması sorun olmaz.

Ufak çapta kanama normaldir. Fakat eğer kanama, bandajınızı ıslatıyorsa veya doğrudan basınçla durmuyorsa sağlık ekibinizle temasa geçin. Aşağıdaki durumlarda da doktorunuzla temasa geçin:

• Devamlı ateş
• Kötüleşen ağrı veya rahatsızlık
• İşlemin uygulandığı alanda şişme
• İşlemin uygulandığı alandaki kızarıklık ve boşalan iltihapta artma

Her ne kadar kemik iliği muayenesinden sonra normal faaliyetlerinize dönebiliyor olsanız da, 24 saat boyunca zorlu faaliyetlerden veya egzersizlerden kaçının. Bu, kanamanın ve rahatsızlığın en aza inmesine yardımcı olacaktır.

Sonuçlar

Sonuçlar

Kemik iliği örnekleri analiz için laboratuara gönderilir. Sağlık hizmetleri kuruluşunuz sonuçları size birkaç gün içerisinde bildirecektir, ama bu daha uzun da sürebilir. Kemik iliği muayenenizin sonuçlarını ne zaman alabileceğinizi doktorunuza sorun.

Laboratuarda, bir patoloji uzmanı veya hematolog, iliğin sağlıklı durumda olup olmadığını kontrol etmek, yeterince sağlıklı kan hücresi üretip üretmediğini görmek ve anormal hücrelere bakmak için kemik iliği örneklerini değerlendirir. Çoğu zaman bu bilgiler doktorunuzun bir teşhis koymasına, teşhisi onaylamasına ya da bir hastalığın nasıl geliştiğini, tedavinin işe yarayıp yaramadığını anlamasına yardımcı olur. Bazı durumlarda, izleme testlerine de ihtiyaç duyabilirsiniz.