Küme (cluster) baş ağrıları, sadece tek taraflı, baş yarısını özellikle göz çevresini tutan çok şiddetli ağrılardır.  Hep aynı taraf göz çevresinde ve şakakta çok hızlı başlayan küme baş ağrısı, aynı şekilde hızlı olarak geçer. Küme baş ağrıları genelde oyucu, sıkıştırıcı ve basınç tarzındadır.

Küme baş ağrısı o kadar şiddetlidir ki intiharı bile düşündürür.

Küme baş ağrıları genelde 15 dakika ile 3 saat kadar süren, sıklıkla hemen her gün veya gün aşırı aynı saatlerde tekrarlayan ağrılardır. Ağrının günler içinde (bazen 2-3 günde bir) tekrarlayan bir ritmi vardır. Aynı gün içinde 1-8 atak görülebilir. Ancak yaygın olarak günde 1-2 atak görülür. Genelde ağrılı dönem 1-2 ay kadar sürer. Ağrılı dönemi ağrısız aylar bazen yıllar izler. Çok nadiren ağrısız dönemler olmadan tüm yılı ağrılı geçiren hastalar da vardır. Tek taraflı olmasına rağmen çok az hastada yıllar içinde sağ-sol yer değiştirebilir.

Tek taraflı olan küme baş ağrıları için genç erkek hastalığı da denilir. Küme baş ağrıları genelde 20-40 yaş arası erkeklerde görülür. Erkek kadın oranı 9/1 dir. Migrendekine benzer tetikleyici faktörler küme baş ağrılarında saptanamamıştır. Ancak eğer ağrılı dönemde ise alkol atağı başlatır.

Küme tek taraflı baş ağrısıdır.

Başın hep bir yarısında olan şiddetli ağrıya mutlaka aynı taraf göz yaşarması, gözde kızarma, göz ve çevresinde şişlik, gözde küçülme, göz kapağında düşüklük bulgularından bir veya birkaçı eşlik eder.

Aynı taraf burun deliğinde tıkanma, sişlik, nefes alamama bulguları neredeyse tüm küme baş ağrılı hastalarda mevcuttur.

Genelde burun tıkanıklığı atak sonuna doğru açılır ve su gibi bir akıntı olur. Aynı taraf yüz yarısında terleme olabilir. Bazı hastalarda tüm vücutta terleme olur. Bazı hastalar sıkıntı hissi, vücutta sıkışma, ağırlık tarzında belirtilerle ağrının geleceğini hissettiklerini belirtmişlerdir. Küme baş ağrılarında bulantı, kusma, ishal benzeri gastrointestinal şikayetler görülebilir. Ayrıca uyuşmalar, tüm vücutta hissedilen halsizlik olabilir. Hasta eğer tansiyon hastasıysa ataklar döneminde kullandığı antihipertansif ilaçlar yetersiz hale gelebilir. Sadece ataklar sırasında kan basıncı yükselen hastalar da vardır. Genelde bu hastalar orta yaş (40-60) yaş arası küme baş ağrılı erkeklerdir.

Küme baş ağrısında ilaç tedavisi ve %100 oksijen solunumu nazal (burun) yoluyla veya hiperbarik oksijen tedavisi pek çok hastada atağın süresini kısaltabilmektedir. Ancak ağrının dönemsel yapısı değişmeden inatla devam etmektedir. Ayrıca tüm bunlara rağmen yıllar içinde atakları daha uzayıp, sıklaşan ve sonunda tüm bu tedavilerin fayda etmediği sürekli kortikosteroid kullanan küme baş ağrılı hasta grubu da mevcuttur.

Tedaviye başvuran hastaların geçmiş öykülerinden oksijen dışında kullanılan tüm ilaçların (özellikle kortizonun)  başlangıçta atağı durdursa da uzun vadede sıklık ve şiddetinde artışla tabloyu daha da kötüleştirdiği gözlemlenmektedir.

Küme baş ağrısında ilaç tedavisi ve %100 oksijen solunumu nazal (burun) yoluyla veya hiperbarik oksijen tedavisi pek çok hastada atağın süresini kısaltabilmektedir. Ancak ağrının dönemsel yapısı değişmeden inatla devam etmektedir. Ayrıca tüm bunlara rağmen yıllar içinde atakları daha uzayıp, sıklaşan ve sonunda tüm bu tedavilerin fayda etmediği sürekli kortikosteroid kullanan küme baş ağrılı hasta grubu da mevcuttur. Kullanılan ilaçların, özellikle kortizonun kısa vadede çözüm gibi gözükmesine rağmen uzun vadede atakların sıklığı, şiddeti ve süresini arttırdığı hastalar tarafından gözlemlenen bir gerçektir.

KÜME BAŞ AĞRILARI İLAÇSIZ TEDAVİ EDİLEBİLİR

Klasik nöroloji kitapları ve literatüründe küme baş ağrısı nedenlerinin bilinmediği belirtilmektedir. Nöral terapi yaklaşımı otonom (nörovegatetif) sinir sisteminde dirençli uyaran oluşturan odakların yer aldığını 1940 ‘lı yıllarda bilimsel olarak ortaya koymuştur. Küme baş ağrısı semptomlarına ve pato-fizyolojisine baktığımızda özelikle başın yarısında otonom sinir sisteminde geçici disfonksiyon (aksama-bozulma) olduğu açıkça görülmektedir.Otonom sinir sisteminin temel işlevi olan damar kontrolü küme baş ağrılı hastalarda geçici bozulmuştur. Damarlardaki genişlemeye bağlı ağrı, ödem, şişlik, kızarıklık, akıntı, terleme olur. Bazı hastalarda görülen kan basıncı yükselmesi genel vücut damar kontrolünün bozulmasına bağlıdır. Ayrıca otonom sinir sisteminin ikinci önemli işlevi olan barsak hareketleri kontrolü bozulduğu için bulantı, kusma, ishal nadiren ağrıya eşlik edebilmektedir.

Küme baş ağrısı tek başına nöral terapi ile çözülmez.

Küme baş ağrılı hastada bozucu alan tespit edilirse tedavi yapılabilir.

Nöral terapi uygulayan hekimlerin tedavi zorluğu küme baş ağrısındaki bozucu alanın tespitinde olmaktadır. Küme baş ağrısının spesifik özelliğinden dolayı genelde doğrudan yapılan nöral terapi de etkili olamamaktadır. 2009 yılından bu yana yaptığım çalışmamda küme baş ağrılı hastalardaki bozucu alanı çok kolay bulmakta ve hangi düzeyde olursa olsun tüm küme baş ağrılarında 1-7 gün arasında etkin çözüm sağlamaktayım. Küme baş ağrısı hastasında var olan tüm bozucu alanlarla değil, tek bir bozucu alan ile çalışmak gereklidir.