• İçindekiler
• Nedir
• Sebepleri
• Teşhis
• Tedavi

Nedir

Baş Ağrısı

Baş ağrısı, başın herhangi bir bölgesindeki ağrıdır. Baş ağrısı kafanın bir ya da iki tarafında birden meydana gelebilir; belli bir bölgeyle sınırlı olabilir; bir noktadan başın tümüne yayılabilir ya da mengeneye sıkışmış hissi verebilir. Baş ağrısı şiddetli bir ağrı, zonklama ya da hafif bir ağrı olabilir. Baş ağrısı yavaş yavaş ortaya çıkabilir ya da aniden gelir ve bir saatten az ya da birkaç gün sürebilir.

Baş ağrısı belirtileriniz doktorunuzun, baş ağrınızın nedenlerini ve uygun tedaviyi belirlemesine yardım eder. Baş ağrıları çoğunluğu ciddi bir hastalığın sonucu değildir ama eğer ani ve şiddetli baş bir ağrısı ya da baş dönmesi, boyun tutulması, mide bulantısı eşliğinde baş ağrınız varsa acil yardım isteyin.

Sebepleri

Sebepleri

Baş ağrıları genellikle sebeplerine göre sınıflandırılır.

Birincil (primer) baş ağrısı. Birincil baş ağrısına, kafanızdaki ağrı duyarlılığı özelliklerinin fonksiyon bozukluğu ya da fazla aktif olmaları yol açar. Birincil baş ağrısı, altta yatan başka bir hastalığın belirtisi değildir. Beyninizdeki kimyasal aktivite, sinirler ya da kafatasınızın dışındaki kan damarları, baş ve boynunuzdaki kaslar ya da bu faktörlerin karışımı birincil baş ağrısında rol oynayabilir. Bazı kişilerin genleri, onları bu tür baş ağrılarına daha yatkın hale getirebilir.

En yaygın birincil baş ağrıları şunlardır:

•        Migren
•        Gerginlik baş ağrısı (tıbbi olarak tansiyon türü baş ağrısı olarak bilinir)
•        Küme baş ağrısı

Birincil baş ağrısının diğer türleri daha az yaygındır. Bu baş ağrıları, alışılmadık bir süre ya da belli bir aktiviteyle bağlantılı ağrılar gibi farklı özelliklere sahiptir. Bu baş ağrıları birincil olarak kabul edilmesine karşın, her biri, altta yatan başka bir hastalığın belirtileri olabilir. Bu baş ağrıları şunlardır:

• Günlük kronik baş ağrıları
• Öksürük baş ağrıları
• Egzersiz baş ağrıları
• Uyku baş ağrıları (kişiyi gece uyandıran baş ağrıları)
• Seks baş ağrıları

Birincil Baş Ağrılarının Sebepleri

Bazı birincil baş ağrıları yaşam tarzı faktörleriyle tetiklenebilir, bunlar:

• Alkol, özellikle de kırmızı şarap
• Uyku düzeninde değişiklik ya da uykusuzluk
• Kötü duruş
• Öğün atlamak
• Stres

İkincil Baş Ağrıları

İkincil baş ağrıları, kafadaki ağrıya duyarlı sinirleri harekete geçirebilen bir hastalığın belirtileridir. İkincil baş ağrısı kaynakları şunlardır:

• Beyin anevrizması (beyindeki bir atardamarda şişkinlik oluşması)
• Beyin AVM (arteriovanöz malformasyonu; beyin kan damlarının anormal yapıda olması) 
• Beyin tümörü
• Karbon monoksit zehirlenmesi
• Chiari malformasyonu, yani şekil bozukluğu (kafatasının tabanında yapısal sorun)
• Beyin sarsıntısı
• Ansefalit (beyin iltihaplanması)
• Dev hücreli arterit (atardamarların iç kaplamasında iltihaplanma)
• Glokom (gözde su toplaması)
• “Akşamdan kalmak”
• Grip
• Bir omurilik sızıntısı sonrası beyin omurilik sıvısının eksikliği
• Diğer hastalıkları tedavi etmek için kullanılan ilaçlar
• Menenjit (beyni çevreleyen beyin zarı ve sıvısıyla omuriliğin iltihaplanması)
• Monosodyum glutamat (MSG)
• Çok fazla ağrı kesici kullanmak
• Beyin sarsıntısı sonrası sendromu
• Çok sıkı başlık, kask ya da gözlüklerin basıncı
• Psodötümör serebri (kafatası içerisinde basınç artışı)
• Sinüs iltihaplanması ve tıkanıklık
• İnme
• Trigeminal nevralji (yüz ve beyni birbirine bağlayan sinirin ağrısı)

İkincil Baş Ağrılarının Türleri

İkincil baş ağrılarının türleri şunlardır:

• Dış sıkıştırma baş ağrıları (başa takılan başlık basıncı sonucu oluşan)
• Dondurma baş ağrıları (yaygın olarak beyin donması olarak adlandırılır)
• Geri tepen baş ağrıları (aşırı ağrı ilacı kullanılması)
• Sinüs baş ağrıları (sinüs kanallarında tıkanma ve iltihaplanman neden olduğu baş ağrıları)
• Omurilik baş ağrıları (omurilik sıvısının eksikliği neden olur)
• Gök gürültüsü baş ağrıları (ani, şiddetli baş ağrıları)

Teşhis

Doktora Ne Zaman Gitmeli?

Acil yardım isteyin:

Baş ağrısı inme, menenjit ya da beyin iltihabı gibi ciddi bir sorunun belirtisi olabilir. Eğer ani, şiddetli baş ağrınız varsa veya baş ağrınıza şunlardan birisi eşlik ediyorsa, hastanenin acil servisine gidin ya da 112’yi arayın:

• Kafa karışıklığı ve konuşmaları anlamada güçlük
• Baş dönmesi
• Baygınlık
• Yüksek ateş; 39-40 dereceden fazla
• Vücudun bir tarafında hissizlik, zayıflık ya da felç
• Boyun tutulması
• Görmede güçlük
• Konuşmada güçlük
• Yürümekte sorun yaşamak
• Mide bulantısı ya da kusma (eğer açık şekilde grip ya da içki mahmurluğu değilse)

Doktordan Randevu Alın

Eğer aşağıdakiler gibi baş ağrıları yaşıyorsanız doktorunuzu görün:

• Her zaman olduğundan daha sıklıkla meydana geliyorsa
• Her zamankinden daha şiddetliyse
• Reçetesiz satılan ilaçlar, gerektiği gibi kullanılmasına karşın daha da kötüleşiyorsa ya da iyileşmiyorsa
• Sizi çalışmaktan, uyumaktan ve normal aktivitelerinizi yapmaktan alıkoyuyorsa.

Tedavi

Çektiğiniz baş ağrısı türünü tespit etmek, doğru tedavinin reçete edilmesi açısından önemlidir. 2004 yılında yapılan bir araştırmada kendilerinin tanımladığı veya doktorun reçete ettiği bir geçmişi olan ama sinüs enfeksiyonlarının işaretlerinden hiçbirini taşımayan hastaların %80’i aslında migren kriterlerini karşılıyordu. O hastaların üçte ikisi baş ağrılarını tedavi etmek için kullandıkları ilaçlardan tatminsizliklerini dile getirdiler.
Gerilim baş ağrıları
Gerilim baş ağrıları en yaygın türdür, baş çevresinde, özellikle şakaklarda, ensede veya boyunda sürekli bir ağrı veya basınç gibidir. Migrenler kadar şiddetli değildir, genelde bulantı ve kusmayla birlikte görülmez ve kişinin düzenli etkinliklerine devam etmesine engel olmazlar.
Yapılacaklar: Reçetesiz tedaviler, örneğin aspirin, ibuprofen veya asetaminofen genelde gerilim baş ağrılarını tedavi etmek için yeterli olur. Uzmanlar bu ağrıların boyun ve kafa derisi kaslarının (strese tepki dahil) sıkışmasından kaynaklanabileceğine ve beyin kimyasallarını değiştirebileceklerine inanıyorlar.
Küme tipi baş ağrıları
Erkekleri kadınlardan daha fazla etkileyen küme tipi baş ağrıları, gruplar veya halkalar halinde tekrarlayan baş ağrılarıdır. Baş ağrıları aniden ortaya çıkar ve başlıca özelliği başın tek tarafında şiddetli, zayıflatan bir ağrıyla birlikte yüzün aynı tarafında gözlerin yaşarması ve burun akmasıdır. Atak sırasında hastalar genelde huzursuz olurlar ve rahat edemezler, migreni olan birinin yaptığı şekilde uzanamazlar da. Küme tipi baş ağrılarının nedeni bilinmiyor ama genetik bir unsur taşıyor olabilirler.
Yapılacaklar: Tedavisi yoktur ama bazı ilaçlar atakların sıklığı ve süresini azaltabilir. %100 oksijen solumak da birçok vakada baş ağrılarını tedavi edebilir.
Sinüs baş ağrıları
Bir sinüs genelde bir enfeksiyon yoluyla iltihaplandığında ağrıya neden olabilir. Genelde ateşle birlikte gelir ve gerekirse MR veya beyin taramasıyla (ikisi de sıvı düzeylerindeki değişiklikleri tespit edebilir) ya da fiber optik bir inceleme yoluyla gözlemlenen irinle tanılanabilir.
Yapılacaklar: Sinüs enfeksiyonuna bağlı baş ağrıları antibiyotikle, antihistaminler veya dekonjestanlarla tedavi edilebilir.
Geri tepen baş ağrıları
Ağrı kesicilerin aşırı kullanımı ironik biçimde geri tepen baş ağrılarına neden olabilir. Failler reçetesiz satılan aspirin, asetaminofen veya ibuprofenlerin yanı sıra reçeteli ilaçları da kapsar. Bir teori, aşırı ilacın beyni uyarılmış bir duruma sokup daha fazla baş ağrısını tetiklemesine yol açtığıdır. Başka bir teori de baş ağrılarının kan akışındaki ilaç düzeyi düştüğünde meydana gelen bir yoksunluk belirtisi olduğudur.
Yapılacaklar: En etkili tedavi, kendinizi baş ağrısı ilaçlarından, özellikle ağrı kesicilerden kesmektir. Daha iyisi önlemedir: Akut baş ağrısı ilaçlarından hiçbirisini ayda 10 günden fazla kullanmayın.
Migren baş ağrıları
Migren baş ağrıları, ailelerde süregelen bir nörolojik bozukluktan kaynaklanabilir ve belirli kriterlerle tanımlanır. 4 saat ile 72 saat arasında sürer. Şu özelliklerden en azından dördünü taşır: tek yönlü ağrı, atan ağrı, orta düzeyden şiddetliye kadar ağrı ve rutin etkinliği sekteye uğratan, engelleyen veya onunla kötüleşen ağrı. En azından bir ilişkili özelliğe sahiptir: bulantı ve/veya kusma, bunlar yoksa ışığa veya sese hassasiyet.
Yaklaşan bir migren atağı bazı kişilerde bir aurayla önceden belirti gösterebilir, aura görsel bozulmalar (dalgalı çizgiler veya kör noktalar) veya elin uyuşmasına yol açabilir. Migren hastalarının yalnızca %15-20’sinin bunu yaşadığı tahmin ediliyor.
Yapılacaklar: Hafif migrenler, ibuprofen, naproksen veya asetaminofen gibi reçetesiz ilaçlara yanıt verebilir.  Daha şiddetli migrenler için reçeteli bir ilaç gerekebilir.