Nedir

Septik Artrit

Septik artrit bir eklemdeki son derece ağrılı enfeksiyondur. Bakteriler, veya daha nadir olmak üzere mantarlar, vücudunuzun enfeksiyon kapmış diğer bölümlerinden bir ekleme sıçrayabilir. Bazen bakteriler sadece eklemi etkiler ve vücudun diğer kısımlarına bulaşmaz.

Septik artritte, mikroplar ekleme – genelde sadece birine – girer ve hasar vererek şiddetli ağrıya, ısınmaya ve şişe yol açarlar. Bakteriler en yaygın olarak dizinizi hedef alır, ancak septik artrit ayak bilekleri, kalça, bilek, dirsek ve omuz gibi diğer eklemleri de etkileyebilir.

Küçük çocuklar ve yaşlı yetişkinlerin septik artrit geliştirme riski daha yüksektir. Belirtiler ortaya çıktıktan sonraki hafta içinde tedavi edilirse, birçok insanda tam bir iyileşme görülmektedir. 

Belirtileri

Belirtiler

Septik artrit belirtileri tipik olarak hastanın eklemi kullanmada büyük zorluk yaşaması ve eklemde ciddi rahatsızlıktır. Belirti ve işaretleri şunlardır:

  • Ateş
  • Etkilenmiş eklemde, özellikle eklem hareket ettirildiğinde şiddetli ağrı
  • Etkilenmiş eklemde şiş
  • Etkilenmiş eklem çevresinde sıcaklık

Çocuklarda şu ilave belirtiler görülebilir: 

  • İştahsızlık
  • Keyifsizlik
  • Hızlı nabız (taşikardi)
  • Hırçınlık

Başka artrit türleri için ilaç alıyorsanız, bu ilaçlar ağrıyı ve ateşi maskeleyebileceği için septik artritte şiddetli ağrı yaşamayabilirsiniz.

Yetişkinlerde kol ve bacak eklemleri – özellikle diz – septik artritten en çok etkilenen bölgedir. 

Çocuklarda en çok etkilenen eklem kalçadır. Çocuklar herhangi bir eklem hareketinden kaçınmak için kalçayı belli bir konumda tutmaya çalışırlar. 

Nadir durumlarda sırt, boyun ve baştaki diğer eklemler de etkilenebilir. 

Doktora gitme vakti
Bir eklemde aniden başlayan bir ağrı gibi septik artriti akla getiren herhangi bir belirti yaşarsanız doktora gidiniz. Enfeksiyon kapma riskiniz yüksekse ve ateş ve titreme nöbetleri gibi enfeksiyon işaretleri ve belirtileri görürseniz vakit kaybetmeden doktora görünün. Hemen yapılan tedavi enfeksiyonun yayılmasını engelleyerek etkilenen ekleminizdeki hasarı asgaride tutar.

Sebepleri

Sebepler

Septik artrit vücudun başka bir yerinde meydana gelen üst solunum yolları enfeksiyonu veya idrar yolları enfeksiyonu gibi bir hastalığın kan dolaşımı yoluyla ekleme sıçramasıyla da meydana gelebilir. Çok daha az görülmesine rağmen eklem yakınındaki bir delinme yarası, iğne yarası veya ameliyat, bakterilerin eklem bölgesine girmesine neden olabilmektedir.

Eklemlerinizin çeperindeki zar olan sinovyumun kendini enfeksiyonlardan koruma gücü azdır.  Bakteri bir kez sinovyuma ulaştıktan sonra, içeri çok kolay girer ve kıkırdağı yok etmeye başlayabilir. Vücudunuzun bakteriye reaksiyonu – eklem etrafındaki iltihaplanma, eklemde artan basınç, eklemden gelen azalmış kan akışı – eklemdeki hasara eklenir. 

Bakteri türleri
Septik artrite bir dizi bakteri türü neden olabilmektedir. Septik artritte en sık görülen bakteri türü Staphylococcus bakterisidir; bu bakteri türü genelde cildinizde ve burnunuzda bulunur. 

Eskiden bel soğukluğu denilen cinsel yoldan bulaşıcı hastalığa yol açan bakteriler septik artrite daha sık neden olurdu. Fakat daha emniyetli seks uygulamalarıyla bel soğukluğu ve komplikasyonları – bunlarla birlikte septik artrit de – inişe geçmiştir.  Yine de cinsel olarak aktif gençlerde bel soğukluğu potansiyel bir septik artrit nedenidir.

Artritin diğer bulaşıcı sebepleri
Bakteriler eklem enfeksiyonlarının nedenlerinden sadece biridir. Virüsler de eklemlere saldırabilir (viral artritler), bununla birlikte bu hastalık kendi kendine iyileşir ve çok az eklem hasarına neden olur. Nadir vakalarda eklem enfeksiyonlarına mantarlar da neden olabilmektedir.

Başka bir bulaşıcı artrit tipi de tepkisel artrittir; bu hastalıkla eklemin kendisi enfeksiyon kapmamış olsa da vücudun başka bir yerindeki enfeksiyona tepki olarak eklem ağrısı görülür. 

Risk Faktörleri

Risk Faktörleri

Septik artritin risk faktörleri şunlardır:

  • Mevcut eklem problemleri. Ekleminizi etkileyen hastalıklar ve tıbbi durumlar – mesela artrit türleri, gut, yalancı gut, deri veremi – septik artrit riskinizi artırabilir.  Yapay (protez) eklem, daha önce diz ameliyatı olmuş olmak ve eklem yaralanmaları da riski artırır.
  • Romatoit artrit için ilaç kullanmak. Romatoit artriti (romatizmalı eklem iltihabı) olan insanların aldıkları ilaçtan dolayı riskleri daha yüksektir.  Romatoit artrit ilaçları bağışıklık sistemini bastırarak enfeksiyonların meydana gelme ihtimalini artırır.  Ayrıca romatoit artrit olan insanlarda septik artritin teşhis edilmesi de daha zor olabilmektedir, çünkü birçok belirti ve işaretler aynıdır.
  • Cildin hassaslığı. Eğer cildiniz kolayca çatlıyor ve zor iyileşiyorsa, bakteriler vücudunuza sürekli gelebilir demektir.  Sedef hastalığı ve egzama gibi cilt sorunları, tıpkı enfeksiyon kapmış yaralar gibi, septik artrit geliştirme ihtimalinizi artırır. Düzenli olarak iğne vurulan insanlar, iğnenin vurulduğu yerde daha yüksek bir enfeksiyon riskine sahiptir.
  • Zayıf bağışıklık sistemi. Bağışıklık sisteminin zayıf olması septik artrit riskini artırır, çünkü vücudunuz kendini enfeksiyonlara karşı iyi savunamaz. Şeker hastalığı, böbrek ve karaciğer sorunları olan ve bağışıklık sistemini bastıran ilaçlar kullanan insanların enfeksiyon kapma riskleri daha fazladır.

Birden çok risk faktörünün sizde görülmesi de sizi tek bir risk faktörüne sahip olmaya göre daha büyük risk grubuna sokar. 

Komplikasyonları

Komplikasyonlar

Eklemden sıvı alınmasıyla birleşen vakit kaybetmeden yapılan antibiyotik tedavisi genellikle enfeksiyonu çözer. Ne var ki tedavi geciktirilirse, enfeksiyon hızla eklem dejenerasyonuna ve kalıcı hasara yol açabilir. 

Septik artrit komplikasyonları şunlardır: 

  • Kemik iltihabı
  • Eklemde deformasyon

Şiddetli vakalarda eklemin ameliyatla yeniden yapılandırılması gerekebilir.  Eğer enfeksiyon bir protez eklemi etkilerse, protez eklemin değiştirilmesi gerekebilir. 

Muayenesi

Randevunuza Hazırlanmak

Ağrılı veya iltihaplı ekleminiz varsa, büyük ihtimalle ilk önce aile doktorunuza veya bir pratisyen hekime görünürsünüz. Bununla birlikte bazı vakalarda bir bulaşıcı hastalık veya eklem uzmanına yönlendirilebilirsiniz.  Artrit gibi önceden var olan bir problem için bir eklem uzmanına zaten görünüyorsanız, işe ilk önce bu doktorla başlayabilirsiniz. 

Doktorla görüşmeler kısa, konuşulması gereken şeyler çok olduğu için, randevuya hazırlanarak gitmek iyi fikirdir. İşte randevunuza hazırlanmanıza yardımcı olacak ve doktordan ne bekleyebileceğinizi gösteren kimi bilgiler.

Ne yapabilirsiniz

  • Yaşadığınız tüm belirtileri yazınız, randevu konunuzla alakalı görünmeyen belirtileri de dahil ediniz.
  • Son dönemlerdeki enfeksiyonları, diğer tıbbi problemlerinizi de dahil ederek önemli kişisel bilgilerinizi yazınız.
  • Vitaminler ve takviye  ilaçlar dahil olmak üzere kullandığınız bütün ilaçların bir listesini çıkarın.
  • Mümkünse yanınıza bir arkadaşınızı veya yakınınızı alın. Size eşlik eden biri kaçırdığınız veya unuttuğunuz şeyleri hatırlayabilir.
  • Doktorunuza soracağınız soruları not edin .

Sorularınızı önem sırasına göre sıralayın. Septik artrit için doktorunuza sorabileceğiniz belli başlı sorular şunlardır:

  • Belirtilerime neler neden olabilir?
  • Başka olası sebepler var mı?
  • Teşhisin doğrulanması için herhangi bir teste girmem gerekiyor mu?
  • Ne tür bir tedavi yaklaşımı tavsiye ediyorsunuz?
  • Tedaviyle belirtilerimin ne kadar iyileşeceğini tahmin ediyorsunuz?
  • Eklem ağrımı azaltmak için şu anda yapabileceğim bir şey var mı?
  • Bu hastalık yüzünden uzun dönemli komplikasyonlar geliştirme riskim var mı?
  • Kontrol muayenesine ne zaman gelmeliyim?
  • Diğer sağlık sorunlarım da var. Bu hastalıkları bir arada en iyi şekilde nasıl idare edebilirim?
  • Bir uzmana görünmeli miyim?
  • Yanımda götürebileceğim herhangi bir broşür veya matbu malzeme var mı? Hangi web sitesini tavsiye ediyorsunuz?

Görüşme sırasında aklınıza doktorunuza sormak için hazırladığınız bu soruların dışında  herhangi br soru gelirse sormakta tereddüt etmeyin.

Doktorunuzdan ne beklemeli
Doktorunuz büyük ihtimalle size bir dizi soru soracaktır. Bunları cevaplamaya hazır olursanız, daha fazla zaman ayırmak istediğiniz konuları görüşebilirsiniz. Doktorunuz şunları sorabilir:

  • Belirtileriniz nelerdir ve onları ilk olarak ne zaman fark ettiniz?
  • Belirtileriniz sürekli mi yoksa arada bir mi ortaya çıkıyor?
  • Belirtileriniz ne kadar şiddetli?
  • Belirtilerinizi iyileştirir görünen bir şey var mı?
  • Belirtilerinizi kötüleştirir görünen bir şey var mı?
  • Son zamanlarda bir enfeksiyon geçirdiniz mi?
  • Kronik bir hastalığınız var mı?
  • Vitaminler ve takviyeler dahil olmak üzere şu anda ne tür ilaçlar kullanıyorsunuz?
  • Herhangi bir eklem ameliyatı veya eklem nakli geçirmiş miydiniz?
  • Hafif uyuşturucular kullanıyor musunuz?

Bu sırada yapabilecekleriniz
Belirtilerinizi kötüleştirir görünen faaliyetlerden uzak durmak. Eklem ağrısını azaltmak için etkilenmiş olan ekleminizi dinlendirin ve ekleme sıcak kompres uygulayın. Reçetesiz satılan ağrı kesicilerin de faydası dokunabilir.

Testleri

Testler ve Teşhis

Septik artritin teşhisinde tipik olarak aşağıdaki testler uygulanır: 

  • Eklem sıvısı analizi. Doktorunuz enfeksiyona neden olan bakteriyi kesin olarak tespit etmek için genellikle ekleminizin etrafındaki alana batırılan bir iğne vasıtasıyla ekleminizden sıvı (sinoviyal sıvı) çeker. Sinoviyal sıvı genelde berrak ve kıvamlıdır. Bakteriyel enfeksiyonlar rengi, dokuyu, hacmi ve sinoviyal sıvının yapısını değiştirebilir. Sinoviyal sıvınızınızın laboratuar analizleri enfeksiyona neden olan organizmayı tespit etmeye yöneliktir.
  • Kan testleri. Doktorunuz kanınızda bakteri olup olmadığını görmek için kan testleri isteyebilir.
  • Tarama testleri. Eklemde herhangi bir hasar olup olmadığını görmek için röntgen ve diğer görüntüleme teknikleri kullanılabilir.

Tedavisi

Tedaviler ve İlaçlar

Doktorlar septik artriti tedavi ederken antibiyotiklere ve eklemden iltihap almaya güvenirler.

Antibiyotik ilaçlar
Doktorunuz ilk önce enfeksiyona neden olan bakteriyi tespit etmelidir, bundan sonra o bakteri için en etkili antibiyotik ilacı seçebilir. Antibiyotikler genellikle ilk başlarda damardan verilir. Bazı vakalarda, daha sonraları, ağızdan alınan antibiyotiklere geçilebilir. Ne kadar süre antibiyotik tedavisi göreceğiniz genel sağlığınıza, size bulaşan bakterinin türüne ve enfeksiyonun yayılmışlığına bağlıdır. Tipik olarak tedavi iki ila altı hafta arasında sürer.

Antibiyotikler mide bulantısı, kusma ve ishal gibi bazı yan etki risklerine sahiptir. Alerjik reaksiyonlar meydana gelebilir. Belli bir ilacın ne tür yan etkileri olabileceğini doktora sorunuz.

Eklemin iltihabını boşaltma
Eklemdeki enfeksiyon kapmış sinoviyal sıvıyı boşaltma üç amaca hizmet eder:  Eklemdeki bakteriyi alır, eklemdeki baskıyı azaltır ve doktorunuza bakteri ve diğer organizmaları tespit etmek için bir numune sağlar. Eklemdeki cerahati almak için kullanılan en yaygın yöntem artroskopidir.  Artroskopide ucunda video kamera olan esnek bir tüp küçük bir kesikten ekleminize sokulur. Bundan sonra emme ve boşaltma tüpleri ekleminiz etrafına açılan küçük kesiklerden sokularak enfeksiyon kapmış olan sinoviyal sıvı boşaltılır.

Doktorunuz ekleminizdeki sıvıyı bir iğneyle de boşaltabilir (artrosentez). Artosentez. çıkarılan sıvıda herhangi bir bakteri bulunamayana kadar, genellikle günlük olarak, tekrarlanabilir.  Ulaşılması zor olan kalça eklemlerinde cerahat boşaltmak için ameliyat gerekebilir. Bazen ameliyatın birkaç kere tekrarlanması gerekmektedir.

İyileşme
Enfeksiyon kontrol altına alındıktan sonra doktorunuz ekleminizi işler halde tutmak için hafif hareketler verebilir. Hareket etmek ekleminizin katılaşmasını ve kaslarınızın zayıflamasını önler. Hareket ayrıca kan akışı ve dolaşımını canlandırır, bu da vücudunuzun iyileşme sürecine yardım eder.

Yaşam Tarzı

Hayat Tarzı ve Ev Tedavileri

Size septik artrit teşhisi konmuşsa tedavi sırasında kendinizi iyi hissetmek için yapabileceğiniz şeyler vardır.  İşte bazı öneriler:

  • Enfeksiyon kapmış dizde egzersiz konusunda doktorunuzun talimatlarını takip edin.
  • Doktorunuzdan izin alarak fazla zorlama gerektirmeyen aktivitelerde bulunun.
  • Ağrıyı azaltmak için aspirin, ibuprofen ve naproksen gibi reçetesiz satılan steroit olmayan iltihap kurutucu ilaçlar kullanın. Etkilenmiş olan eklemi dinlendirmek ve sıcak kompres uygulamak da ağrıyı ve iltihabı azaltmaya yardım edebilir.
İLGİLİ MAKALE

1-5 yaş arası çocuğunuz topallıyor mu?

Yrd Doç Dr SERDAR SARAÇ

Ben 16 yaşındayım ve el eklemim şiş arada ağrıyor ama beni rahatsız etcek kadar degil ve ayak eklemimde dışarı çıkıntı var üniversite hastanesine gitt... devamı