• İçindekiler
• Nedir
• Belirtiler
• Sebepler
• Risk Faktörleri
• Muayene
• Testler
• Tedavi
• Yaşam Tarzı
• Alternatif Tıp

Nedir

Nedir?

TME bozuklukları, kafanızın her iki yanında, kulaklarınızın ön kısmında, alt çene kemiğinizin kafatasınızla birleştiği yerde bulunan temporomandibular eklemde (TME) hassaslık ve ağrıya neden olur. Bu eklem konuşmanızı, çiğnemenizi ve esnemenizi sağlar.

TME bozukluklarına artirit, çene yaralanmaları ya da dişlerinizi sıkma ya da gıcırdatmanın yol açtığı kas yorgunluğunu da içine alan farklı türde sorunlar neden olabilir.

Çoğu kez, TME bozukluklarına eşlik eden ağrı ve rahatsızlıklar kişisel bakım yönetimi ya da cerrahi dışı tedavilerle hafifletilebilir. Şiddetli TME bozukluklarınınsa dişle ilgili ya da cerrahi müdahalelerle tedavi edilmesi gerekir.

Belirtiler

Belirtiler

TME bozukluklarının işaret ve belirtileri arasında şunlar yer alır:

• Çenede ağrı ve hassaslık
• Kulağınız içinde ve çevresinde ağrı
• Çiğneme güçlüğü ya da çiğnerken yaşanan rahatsızlık
• Yüzde ağrı
• Eklemin, ağzın açılıp kapanmasını zorlaştıracak şekilde kilitlenmesi
• Baş ağrısı
• Isırırken rahatsızlık duymak
• Bir ya da birden fazla dişin prematüre temas yapmasından dolayı oluşan eğri ısırık

TME bozuklukları ağzını açtığınızda ya da bir şeyi çiğnerken bir tıkırdama sesi ve gıcırdama hissine de yol açar. Ancak çene tıkırdamasına eşlik eden herhangi bir ağrı ya da harekette bir sınırlama yoksa, sizde herhangi bir TME bozukluğunun olmaması muhtemeldir.

Ne zaman doktora gidilmeli?

TME’nizde sürekli ağrınız ya da hassaslığınız söz konusuyla veya ağzınızı bütünüyle açıp kapatamıyorsanız tıbbi bakım alın. Doktorunuz, diş hekiminiz ya da TME uzmanınız sorununuzun olası nedenlerini ve tedavilerini sizinle konuşacaktır.

Sebepler

Sebepler

Temporomandibular eklem bir menteşe eylemiyle sürgü hareketini birleştirir. Eklem içerisinde etkileşimde bulunan kemik parçaları kıkırdakla kaplıdır ve hareketin pürüzsüz olmasını sağlayan şok emici disklerle birbirinden ayrılır.

TME bozuklukları şu koşullarda ortaya çıkar:

• Disk aşındığında ya da hizasının dışına çıktığında
• Artritin eklemin kıkırdağına zarar vermesi halinde
• Eklemin bir darbe ya da herhangi başka bir etki nedeniyle hasar görmesi durumunda
• Eklemi dengede tutan kasların, alışkanlıktan ötürü dişlerinizi sıkmanız ya da gıcırdatmanız neticesinde aşırı çalışma nedeniyle yorulması durumunda

Yine de çoğu kez TME bozukluklarının nedeni kesin değildir. 

Risk Faktörleri

Risk faktörleri

TME bozukluklarıyla ilgili faktörler arasında şunlar yer alır:

• Cinsiyet ve yaş. TME bozuklukları en sık olarak 30 ila 50 yaşlarındaki kadınlarda görülür.
• Çenede biçim bozukluğu. Eğer yüzde, çenenizin çalışmasını etkileyen ya da dişlerinizin bir araya gelmesini sağlayan kemiklerde şekil bozukluğuyla doğmuşsanız sizde TME bozukluğu görülmesi daha muhtemeldir.
• Diğer hastalıklar. TME bozuklukları, romatoid artrit, fibromiyalji, kronik yorgunluk sendromu ya da uyku bozuklukları bulunan kişilerde daha fazla görülür.

Muayene

Muayene

TME belirtilerinizi öncelikle aile doktorunuz ya da diş hekiminizle konuşmanız muhtemeldir. Ev tedavileri yeterince rahatlama sağlamazsa, en sonunda TME bozuklukları üzerine uzmanlaşmış bir doktora gidebilirsiniz.

Neler yapabilirsiniz?

Aşağıdaki soruları yanıtlayan bir liste hazırlamak isteyebilirsiniz:

• Ne tür belirtiler yaşıyorsunuz?
• Belirtiler ne zaman başladı?
• Ağrıyı tetiklediğini sandığınız herhangi bir faaliyet var mı?
• Çenenizi oynattığınızda tıkırdama ya da çıtırdama oluyor mu?
• Uyku sorunları yaşıyor musunuz?
• Hayatınız çok mu stresli?

Doktor ya da diş hekiminden neler beklemelisiniz?

Fizik muayene sırasında, doktorunuz ya da diş hekiminiz muhtemelen şunları yapacaktır:

• Siz ağzınızı açar ya da kaparken çenenizi dinleyecek ve hissedecektir.
• Çenenizdeki eklem hareket açıklığını gözlemleyecektir.
• Çenenizin hizzasını anormallikleri kontrol etmek için ısırığınızı inceleyecektir.
• Yüksek dolgu, bir başka dişin daha önce kaybedilmesine bağlı olarak onun yerine geçen bir diş ya da belli kalıtsal özellikler gibi çenenin yanlış hizalanmasına yol açan durumları kontrol edecektir.
• Dişlerinizde, kronik gıcırdatmanın varlığını gösterecek aşınma kalıpları olup olmadığını inceleyecektir.
• Ağrı ve rahatsızlık bölgelerini belirlemek üzere çenenizin etrafındaki yerlere baskı yapacaktır.
• Stres ya da anskiyete seviyeniz ve bunlarla nasıl baş ettiğiniz hakkında sorular soracaktır.

Testler

Testler

Doktorunuz ya da diş hekiminiz dişlerinizde bir sorun olduğundan şüphelenirse, röntgen çektirmeniz gerekebilir. Bir BT taraması eklemde yer alan kemiklerle ilgili ayrıntılı görüntüler sağlayabilir ve MRI eklem diskiyle ilgili sorunları açığa çıkarabilir.

Tedavi

Tedavi

Bazı durumlarda, TME bozukluklarının belirtileri tedavi olmaksızın gider. Eğer belirtileriniz devam ediyorsa, doktorunuz geceleri dişlerinizi gıcırdatmanızı engellemek için size ilaçlar ya da bite-guard yöntemini önerebilir. Nadiren de olsa, eklemi onarmak ya da değiştirmek için ameliyata başvurulur.

İlaçlar

• Ağrı kesiciler. TME ağrısını geçirmek için reçetesiz ilaçlar yeterli olmuyorsa, doktorunuz ya da diş hekiminiz daha güçlü ilaçlar yazabilir.
• Trisiklik antidepresanlar. Yatma zamanı alınan amitriptilin ya da nortriptilin gibi antidepresanlar bazı kişilerde TME ağrılarının hafiflemesini sağlar.
• Kas gevşeticiler. Bu tür ilaçlar TME bozukluklarının neden olduğu ağrıları hafifletmek için birkaç gün ya da hafta kullanılır.
• Kortikosteroid ilaçlar. Önemli ağrı ve eklem iltihaplarında eklem boşluğuna enjekte edilen kortikosteroid ilaçlar rahatlama sağlayabilir.
• Botulinum toksin. Çiğneme için kullanılan çene kaslarına botulinum toksin (botoks vb) enjekte etmek TME bozukluklarının neden olduğu ağrıları hafifletebilir.

Terapiler   

• Bite-guard yöntemi. Eğer uykunuzda dişlerinizi gıcırdatıyorsanız, dişleriniz üzerine yerleştirilen yumuşak ya da sert bir cihazdan yarar sağlayabilirsiniz. Bite-guard adı verilen bu cihaz dişlerinizin birbirine geçmesini önler. Bite-guard cihazları bazen uyku apnesi belirtilerini artırabilir.
• Bilişsel davranışçı terapi. TME bozukluğu belirtileriniz iyi yönetilmeyen stres ve anksiyete nedeniyle kötüleşiyorsa, doktorunuz ya da diş hekiminiz sizi bilişsel davranışçı terapi konusunda deneyimli bir psikoterapiste sevk edebilir. Bu yaklaşım Bu yaklaşım, davranışlarınızdan haberdar olma ve onları değiştirme, gevşeme yöntemlerini öğrenme ve stresi yönetme konularında size yardımcı olabilir.

Ameliyat ya da diğer işlemler  

• Diş düzeltme tedavisi. Diş hekiminiz, dişinizin ısırma yüzeylerini dengeleyerek, eksik dişlerin yerine yenisini koyarak ya da gerekli dolgu ve kaplamaları yaparak ısırığınızı düzeltebilir. Buna karşın, bu tedavi türleri TME ağrılarını daha da kötüleştirebilir.
• Artrosentez. Bu işlem, ekleme bir iğne sokulmasıyla sıvının eklemden geçip kalıntı ve yangılı yan ürünleri temizlemesini içerir.
• Ameliyat. Son çare olarak, doktorunuz ya da diş hekiminiz eklemi onarmak ya da değiştirmek için ameliyat önerebilir. Ancak uzmanlarca TME cerrahisinin tartışmalı olduğu düşünülüyor ve mümkün olduğunca uzak durulmasını tavsiye ediliyor.

Yaşam Tarzı

Yaşam tarzı

Çenenizi sıkmak, dişlerinizi gıcırdatmak ya da kalem çiğnemek gibi gerilime bağlı alışkanlıkların daha fazla farkında olmak bunların sıklığını azaltmanıza yardım edecektir. Aşağıdaki ipuçları TME bozukluklarının belirtilerini hafifletmenize yardımcı olacaktır.

Çene kaslarının fazla kullanımını önlemek

Çene kaslarının kullanımını en aza indirmek için şunları yapın:

• Yumuşak gıdalar tüketin.
• Besinleri ufak parçalara bölün.
• Yapışkan ya da fazla çiğneme gerektiren besinlerden uzak durun.
• Sakızdan uzak kaçının.
• Esnerken ağzınızı çok fazla açmayın.

Esneme ve masaj

Doktorunuz ya da diş hekiminiz çene kaslarınızı esnetmek için hangi egzersizleri yapmanız gerektiğini ve bu kaslara nasıl kendi başınıza masaj yapabileceğinizi gösterecektir. Aynı zamanda baş, boyun ve omuz duruşunuzu düzeltmeniz için egzersizler de göstereceklerdir.

Sıcak ya da soğuk

Yüzünüzün yan kısmına ılık, nemli sıcak ya da buz koymak kaslarınızın gevşmesine ya da ağrının hafiflemesine yardımcı olur.

Alternatif Tıp

Alternatif tıp

Stres TME bozukluklarını artırdığı için, stres gideren gevşeme teknikleri çene sıkma ya da diş gıcırdatmanın azalmasını sağlayabilir ve TME belirtilerinin hafiflemesine yardımcı olabilir. Faydalı teknikler arasında şunlar yer alır:

• Derin nefes. Derin nefesi uygulamak için, ayaklarınız yere yatay duracak şekilde rahat bir şekilde oturun. Burnunuzdan nefes alın ve nefes aldıkça karnınızın genişlemesine izin verin. Bir anlığına durun ve sonra karnınızı elinizle nazikçe iterek ağzınızdan nefes verin.
• Progresif kas gevşemesi. Bu yöntem aynı anda bir dizi kasın gevşemesini içerir. Önce bacak ya da kol gibi kas gruplarındaki gerilim seviyesini kasları sıkarak ve gevşeterek artırın. Daha sonra diğer kas gruplarına geçin. Aynı zamanda ısı, nemli sıcak tatbik etmek de yardımcı olabilir.
• Yönlendirilmiş imgelem. Aynı zamanda gözünde canlandırma olarak da bilinen bu yöntem, sessizce uzanmayı ve kendinizi mutlu ve huzurlu bir ortamda hayal etmenizi içerir. Ortamı sanki gerçekten oradaymışsınız gibi bütün duyularınızla hissederseniz. Örneğin, bir kumsalda uzandığınızı düşünün. Masmavi gökyüzünü hayal edin, tuzlu suyu koklayın, dalgaların sesini işitin ve ılık esintiyi teninizde hissedin. Bu duyuları algıladıkça beyninizin aldığı mesajlar gevşemenize yardımcı olacaktır.
• Meditasyon. Meditasyon zihin ve bedeninizi sakinleştirmenin bir yoludur. Meditasyon sırasında sessizce oturur ve hiçbir şey ya da bir mantra (tekrar tekrar çıkarılan basit bir ses)  üzerine odaklanırsınız. Bu, vücudun stres tepkisini azaltan çok daha derin bir huzur durumuna girmenize neden olur. Nefes alışınız yavaşlar, kaslarınız gevşer ve beyin dalgalarınızın faaliyetleri bir rahatlama durumunu gösterir.
• Yoga. Yoga doğru nefes, hareket ve duruşu birleştirir. Nefesinize özel bir dikkat gösterdiğiniz sırada, belli hareketlerde nefes alıp belli hareketlerde nefes verirken bir dizi duruşu tamamlamayı içerir.