Nedir

Uyuz

Uyuz (skabiyez) Sarcoptes sacabiei denilen yuva yapıcı bir böceğin (uyuz böceği) neden olduğu bir cilt hastalığıdır. Uyuz böcekleri, yuva yaptıkları yerde yoğun kaşıntıya neden olur. Kaşıntı hissi özellikle geceleri yatarken daha bir şiddetlidir.

Uyuz bulaşıcıdır ve ailede, çocuk bakım yerlerinde, sınıflarda, kreşlerde ve bakım evlerinde yakın fiziksel temasla çok hızlı bir şekilde yayılabilir. Uyuzun bulaşıcı doğası nedeniyle doktorlar, uyuz böceğini yok etmek için bütün ailenin veya temas grubunun tedavi edilmesini tavsiye ederler.

Bilmeniz gereken şey, uyuzun kolayca eksiksiz bir biçimde tedavi edilebildiğidir. Cilde uygulanan ilaçlar uyuz böceklerini öldürür, bununla birlikte birkaç hafta boyunca kaşıntı devam edebilir.

Belirtileri

Belirtiler

Uyuzun belirti ve işaretleri şunlardır:

  • Genellikle şiddetli olup geceleri daha da kötüleşen kaşıntı
  • Ciltte küçük kabarcıklar ve tümseklerden oluşmuş dağınık yuva izleri.

Yuva izleri ve diğer izler tipik olarak cildin katlandığı yerlerde olur. Her ne kadar vücudun hemen her yeri etkilense de yetişkinlerde uyuz genelde şuralarda görülür:

  • Parmaklar arasında
  • Koltuk altlarında
  • Bel çevresinde
  • Bileklerin iç kısımlarında
  • Dirseğinizin iç kısmında
  • Ayak tabanınızda
  • Göğsün çevresinde
  • Erkek cinsel organının çevresinde
  • Kalçalarda
  • Dizlerde
  • Kürek kemiklerinde

Çocuklarda en yaygın enfeksiyon bölgeleri şunlardır:

  • Saç
  • Yüz
  • Boyun
  • Avuç içleri
  • Ayak tabanları

Doktora ne zaman gitmeli
Uyuzu gösteren belirti ve işaretleriniz varsa doktorunuzla görüşün.

Dermatit, egzama gibi birçok cilt rahatsızlığı deride küçük tümsekler ve kaşıntılarla ilişkilidir. Doktorunuz kesin sebebi tespit etmenize ve doğru tedaviyi almanıza yardımcı olur. Banyo yapmak ve reçetesiz satılan ilaçlar uyuzu tedavi etmez.

Sebepleri

Sebepler

İnsanlarda uyuza neden olan sekiz bacaklı uyuz böceği mikroskobik bir canlıdır. Dişi uyuz böceği hemen cildinizin altında yuva yapar ve yumurtaları koyacağı bir tünel açar. Yumurta 21 günde olgunlaşır, yeni uyuz böcekleri yüzeye çıkarak burada olgunlaşır ve cildin başka bölgelerine veya başka insanların ciltlerine yayılır. Uyuz kaşıntısının sebebi cildin uyuz böceklerine, yumurtalara ve dışkılara tepkisinden kaynaklanır.

Yakın fiziksel temas ve daha az görülmek üzere enfeksiyon kapmış insanların yataklarını veya kıyafetlerini paylaşmak uyuz böceklerinin yayılma yoludur.

Köpekler, kediler ve insanların hepsi kendilerine ait bir uyuz böceği türüne sahiptir. Her uyuz türü kendine uygun bir taşıyıcıyı tercih eder ve tercih ettikleri taşıyıcılar dışında pek uzun yaşayamaz. Yani, insanlar hayvanlara ait ucuz böceği temaslarında geçici bir cilt reaksiyonu gösterirler. Fakat bu kaynaklar nedeniyle insanlarda uyuz böcekleriyle temasta olduğu gibi tam bir uyuz meydana gelmez.

Komplikasyonları

Komplikasyonlar

Şiddetli kaşıntı cildinizi yırtar ve impetigo gibi ikincil bakteriyel enfeksiyonlara yol açabilir. İmpetigo çoğunlukla staf (staphylococci) bakterileri ve daha nadir olmak üzere strep (streptococci) bakterilerinden kaynaklanan yüzeysel bir enfeksiyondur.

Daha şiddetli uyuzlar, örneğin kabuklu uyuz, yüksek risk gruplarını etkileyebilir; bu risk grupları şunlardır:

  • HIV veya kronik lösemi gibi bağışıklık sistemini zayıflatan kronik sağlık sorunları olan insanlar
  • Çok hasta olan, hastanelerde veya sağlık kurumlarında olan insanlar
  • Huzur evlerindeki yaşlı insanlar

Kabuklu uyuz vücudun büyük bir kısmını kaplar ve kabuklu ve pul pul olma eğilimi vardır. Çok bulaşıcıdır ve tedavisi zor olabilir.

Muayenesi

Randevunuza Hazırlanmak

Siz veya çocuğunuz uyuzda yaygın olarak görülen belirtiler yaşıyorsanız doktorunuzu arayın.

İşte randevunuza hazırlanmanıza yardımcı olacak ve doktordan ne bekleyebileceğinizi gösteren kimi bilgiler.

Önceden toplamanız gereken bilgiler

  • Çocuğunuzda ve sizde görülen bütün belirti ve işaretleri, bunların ne kadar zamandır var olduğunu not ediniz.
  • Olası bulaşma kaynaklarını listeleyin, örneğin görünür bir kaşıntısı ve cilt tahrişi olan diğer aile üyeleri.
  • Önemli tıbbi bilgileri, örneğin diğer sağlık sorunlarını, sizin veya çocuğunuzun aldığı ilaç isimlerini not edin.
  • Doktora mutlaka sormak istediğiniz soruları yazın.

Uyuz için doktorunuza sorabileceğiniz belli başlı sorular şunlardır: Doktoru ziyaretiniz sırasında aklınıza başka bir soru gelirse sormakta tereddüt etmeyin.

  • Belirtilerimin en olası nedeni nedir?
  • Başka olası sebepler var mı?
  • Ne tür bir tedavi yaklaşımı tavsiye ediyorsunuz?
  • Tedaviyle belirtilerimin ne kadar zamanda iyileşeceğini tahmin ediyorsunuz?
  • Tavsiye ettiğiniz tedavinin işe yarayıp yaramadığını bakmak için çocuğumu veya bir daha ne zaman göreceksiniz?
  • Evde kendi başıma yapabileceğim belirtilerimi hafifletebilecek herhangi bir şey var mı?
  • Benim veya çocuğumun hastalığı bulaşıcı mı? Ne kadar süreliğine?
  • Başka insanlara uyuz bulaştırmamak için ne tür önlemler alınmalı?

Doktorunuzdan ne beklemeli
Doktorunuz büyük ihtimalle size bir dizi soru soracaktır. Bunları yanıtlamaya hazır olursanız, daha fazla zaman ayırmak istediğiniz konuları görüşebilirsiniz. Doktorunuz şunları sorabilir:

  • Başka belirtileriniz var mı, varsa neler?
  • Belirtileri ilk defa ne zaman fark ettiniz?
  • Belirtileriniz zaman içinde kötüleşti mi?
  • Çocuğunuzda görünür bir cilt tahrişi varsa, nerede?
  • Sık sık yakın temasta bulunduğunuz herhangi bir kimsede son birkaç hafta içinde kızarıklık veya kaşıntı gördünüz mü?
  • Hamile misiniz veya bebek emziriyor musunuz?
  • Çocuğunuz veya siz şu sıralar herhangi bir hastalıktan dolayı tedavi görüyor musunuz, yakın zamanlarda bir tedavi gördünüz mü?
  • Çocuğunuz veya siz şu sıralar ne tür ilaçlar kullanıyorsunuz, reçeteli, reçetesiz, vitaminler veya takviye ilaçlar mı?
  • Çocuğunuz kreş veya anaokulunda mı?

Bu sırada yapabilecekleriniz
Randevunuza kadar ki süre içinde kaşıntıyı azaltmak için reçetesiz satılan ilaçları deneyin. Soğuk su, antihistaminler ve kalamin losyonu biraz rahatlama getirebilir. Ne tür reçetesiz ilaçların ve losyonların bebeğinize ve çocuğunuza yardım edeceğini doktorunuzdan öğrenin.

Testleri

Testler ve Teşhis

Doktor uyuzu teşhis etmek, uyuz böceği ve ona özgü izleri görmek için cildinizi muayene eder. Doktorunuz bir uyuz yuvası tespit ederse, mikroskop altında incelemek için bölgeden biraz cilt sıyırabilir. Mikroskop altında inceleme uyuz böcekleri ve yumurtalarının varlığını tespit eder.

Tedavisi

Tedaviler ve İlaçlar

Uyuz tedavisi, ilaçlarla böcek istilasını yok etmeyi hedefler. Bunun için çeşitli merhem ve losyonlar mevcuttur. Genellikle boynunuzdan aşağı bütün vücudunuza ilacı sürer ve ilacı en az sekiz saat yıkamazsınız.

Uyuz çok kolay bulaştığı için doktorunuz bütün aile üyelerinin ve yakın temasta bulunan diğer kişilerin de herhangi bir uyuz belirtisi göstermeseler bile tedaviye dahil olmasını isteyebilir.

Uyuz için genellikle şu ilaçlar reçete edilir: 

  • Permetrin %5. Doktorunuz içinde uyuz böceklerini öldüren kimyasallar içeren bu kremi, her uygulama arasında bir hafta kadar süre olacak şekilde iki kere uygulatabilir. Permetrin genellikle çocuklarla emziren ve hamile kadınlar dahil olmak üzere her yaştan yetişkinler için zararsız bir ilaç olarak görülmektedir.
  • Lindan. Yine kimyasal içeren bu ilaç da krem, losyon veya şampuan şekilleriyle mevcuttur. Permetrin gibi bu krem de yaklaşık bir hafta arayla iki defa uygulanır. Bu krem 2 yaşından küçük çocuklar, hamile ve emziren kadınlar ve bağışıklık sistemi zayıf insanlar için güvenli değildir.
  • Krotamiton. Kimyasal olmayan bu ilaç iki ila beş gün boyunca günde bir kez uygulanır. Bebeğinizde uyuz varsa doktorunuz bu ilacı önerebilir.

Bu ilaçlar her ne kadar uyuz böceklerini anında öldürse de, kaşıntının birkaç hafta boyunca tam olarak kesilmediğine tanık olabilirsiniz.

Doktorlar bazen bağışıklık sistemi zayıflamış, losyon ve kremlere yanıt vermeyen kabuklu uyuzu olan insanlar için ağız yoluyla alınan bir ilaç olan ivermektin reçete edebilir.

Yaşam Tarzı

Hayat Tarzı ve Evde Tedaviler

Uyuz böceklerini öldürmek için ilaç uyguladıktan sonra bir süre daha kaşıntı devam edebilir. Bu adımlar kaşıntıdan rahatlama sağlayabilir:

  • Cildinizi soğutun ve ıslatın. Cildinizi tahriş olmuş kısımlarını soğuk suya batırmak ve soğuk ıslak bez koymak kaşıntıyı asgariye indirebilir.
  • Serinletici losyonlar sürün. Reçetesiz de alınabilen kalamin losyonu küçük cilt tahrişlerinde ağrıyı ve kaşıntıyı etkili bir şekilde azaltabilir.
  • Antihistamin alın. Doktorunuzun tavsiyesi doğrultusunda alınan reçetesiz antihistaminler uyuzun neden olduğu alerjik reaksiyonları hafifletebilir.

Önleme

Önlem

Yeniden uyuz bulaşmasını ve uyuz böceklerinin başka insanlara sıçramasını önlemek için şu adımları atın: 

  • Bütün kıyafetleri ve çarşafları temizleyin. Bütün kıyafetleri ve yatak örtülerini temizlemek için tedaviden en az güç gün önce sıcak, sabunlu su kullanın, yüksek sıcaklıkta kurutun. Evde temizleyemeyeceğiniz şeyleri kuru temizlemecide temizletin.
  • Uyuzları aç bırakın. Yıkayamayacağınız eşyaları ağzı kapalı bir plastik torbanın içinde ayakaltında olmayan bir yerde iki hafta bekletin. Uyuz böcekleri bir hafta bir şey yemezlerse ölürler.
İLGİLİ MAKALE

Uyuz Belirtileri: Uyuz Olup Olmadığınızı Teşhis Edin!