• İçindekiler
• Nedir
• Belirtileri
• Sebepleri
• Risk Faktörleri
• Komplikasyonları
• Muayenesi
• Testleri
• Tedavisi
• Yaşam Tarzı
• Önleme

Nedir

Alerjiler

Alerjiler, bağışıklık sisteminiz polen, arı zehri ya da evcil hayvan kepeği gibi yabancı maddelere reaksiyon gösterdiği zaman meydana gelir. Bağışıklık sistemi, ‘ antikor olarak bilinen proteinler üretir. Bu antikorlar, hastalığa ya da bir enfeksiyona neden olabilecek istenmeyen istilacılardan sizi korur. Alerjiniz olduğunda bağışıklık sisteminiz, belli alerjenleri zararlı olmasalar bile, zararlı olarak tanımlayan antikorlar üretir. Bu da, histaminlerin ve alerji semptomlarına neden olan diğer maddelerin salınmasını tetikler. Alerjiler cildinizi, sinüslerinizi, solunum yollarınızı ya da sindirim sisteminizi de içeren belirtilere neden olabilir. Alerjilerin şiddeti, kişiden kişiye değişir ve küçük tahrişlerden alerji şokuna (anafilaksi) -potansiyel olarak hayatı tehdit eden acil durum- kadar varabilir. Alerjiler tedavi edilemese de birçok tedavi, alerji şikayetlerinizin iyileşmesine yardım edebilir.

Belirtileri

Belirtileri

Alerji belirtileri, sizin özel alerjinize bağlıdır; ayrıca solunum yolları, sinüsler ve burun kanalları, cilt ile sindirim sistemini kapsayabilir. çoğu vakada alerjik reaksiyon, şiddetli olmayan ama yine de rahatsız eden bir sıkıntıya neden olabilir. Şiddetli alerjik reaksiyonlar daha tehlikeli olabilir çünkü bunlar vücudun birçok organ sistemini kapsama eğilimindedirler. Bazı ağır vakalarda alerjiler, vücudunuzda ‘anafilaksi diye bilinen, hayati tehlike yaratan reaksiyona sebep olabilir.

• Bahar nezlesi, ayrıca ‘alerjik rinit olarak adlandırılır ve şunlara neden olabilir:
  • Tıkanıklık.
  • Kaşınan, akıntılı burun.
  • Kaşıntılı, sulu ve şişmiş gözler (konjonktivit - göz nezlesi).
• Atopik dermatit, bir alerjik cilt reaksiyonudur ve ayrıca ‘egzama olarak da adlandırılır; şunlara neden olabilir:
  • Cilt kaşıntısı.
  • Göz kızarıklığı.
  • Soyulan ya da pul pul ayrılan cilt.
• Gıda alerjisi, şunlara neden olabilir:
  • Ağızda karıncalanma.
  • Dudaklarda, dilde, yüzde ya da boğazda şişme.
  • Kurdeşen.
  • Anafilaksi.
• Böcek sokması alerjisi, şunlara neden olabilir:
  • Sokulmuş bölgede geniş bir alanda şişme (ödem).
  • Tüm vücutta isilik ya da kurdeşen.
  • öksürük, göğüs daralması, nefes tıkanıklığı ya da hırıldama.
  • Anafilaksi.
• İlaç alerjisi, şunlara neden olabilir:
  • Kurdeşen.
  • Cilt kaşıntısı.
  • Kızarıklık.
  • Yüzde şişme.
  • Hırlama.
  • Anafilaksi.

Anafilaksi

Gıdalar ve böcek sokmaları da dahil bazı alerjiler, anafilaksi olarak bilinen şiddetli bir reaksiyonu tetikleyebilir. Hayati risk içeren ve tıbbi aciliyeti olan bu reaksiyon, vücudun birçok organ sistemini etkiler ve şoka girmenize neden olabilir. Anafilaksinin belirti ve şikayetleri şunları kapsar:

• Bilinç kaybı
• Sersemlik
• Nefeste ciddi tıkanıklık
• Hızlı, güçsüz kalp atışı
• Cilt kızarıklığı
• Mide bulantısı ve kusma
• Hava yollarında nefes almayı tıkayabilen şişme

Doktor Ne Zaman Görülmelidir?

Eğer belirtilerinize bir alerjinin sebep olduğunu düşünüyorsanız doktora görünmek isteyebilirsiniz, özellikle çevrenizde alerjilerinizi tetikleyen bir şey fark ettiğiniz zaman. Eğer yeni bir ilaca başladıktan sonra belirti gösterdiyseniz vakit kaybetmeden size, ilacı reçete eden doktoru arayın. Ağır alerjik reaksiyonlar için (anafilaksi), 112 yi ya da bölgenizin acil servis numarasını arayın veya acil servise başvurun. Eğer üzerinizde epinefrin enjektörü taşıyorsanız  hemen bir tane enjekte edin. Acil epinefrin enjeksiyonundan sonra belirtilerinizde iyileşme olsa bile, enjeksiyonun etkisi geçtiğinde belirtilerin tekrar ortaya çıkma ihtimaline karşı bir acil servise gitmeniz gereklidir. Eğer şiddetli alerji atağınız olduysa ya da daha önce sizde anafilaksi belirtileri görüldüyse doktorunuza görünmek için randevu alın. Değerlendirme, teşhis ve anafilaksinin uzun vadede yönetimi karmaşıktır, bu nedenle muhtemelen alerjiler ve immünoloji (bağışıklık sistemi) konusunda uzman bir doktoru görmeniz gerekecektir.

Sebepleri

Sebepleri

Bağışıklık sistemi, normalde zararsız olan bir maddeyi, yanlışlıkla, tehlikeli bir istilacıyla karıştırdığında bir alerji başlar. Bağışıklık sistemi bunun üzerine, sizin belli alerjeninize karşı her an tetikte bekleyen antikorlar üretir. Aynı alerjenlere gelecekte tekrar maruz kaldığınız zaman, söz konusu antikorlar alerji semptomlarına neden olan histamin benzeri birçok bağışıklık sistemi kimyasalı salgılar. Yaygın alerji tetikleyiciler şunlardır:

• Havadan gelen alerjenler; polen, hayvan döküntüleri, toz akarları ve küflerdir.
• Belli gıdalar; özellikle yer fıstığı, ağaç yemişleri, buğday, soya, balık, kabuklu deniz mahsulleri, yumurta ve süt.
• Böcek sokmaları; arı sokması ya da eşek arısı sokması gibi.
• İlaçlar; özellikle penisilin ya da penisilin temelli antibiyotikler.
• Latex (kauçuk ham maddesi) ya da dokunduğunuz diğer maddeler, alerjik cilt reaksiyonlarına sebep olabilir.

Risk Faktörleri

Risk Faktörleri

Şu durumlarda alerji geliştirme riskiniz yüksek olabilir:

• Astım ya da alerjiyle ilgili aile geçmişiniz varsa. Ailede bahar nezlesi, kurdeşen ya da egzama gibi alerjileri veya astımı olan biri varsa yüksek alerji riski altında olabilirsiniz.
• Eğer çocuksanız. Her ne kadar alerjinin yaşı olmasa da çocukların alerji geliştirme riski yetişkinlerden daha fazladır. Bazen yaşla birlikte çocukların alerjik rahatsızlıkları sona erer. Bununla birlikte alerjiler zaman zaman kaybolup sonra tekrar ortaya çıkabilir.
• Astımınız ya da alerjik rahatsızlığınız varsa. Astım olmanız, alerji geliştirme riskinizi arttırır. Ayrıca belli bir alerjik rahatsızlık, başka bir şeye daha alerji geliştirme olasılığınızı arttırır.

Komplikasyonları

Komplikasyonlar

Bir alerjiniz varsa aşağıdaki tıbbi sorunları yaşama riskiniz artabilir:

• Anafilaksi. Eğer ciddi alerjileriniz varsa alerjiye bağlı şiddetli reaksiyon riskiniz yüksektir. Anafilaksi, en yaygın olarak gıda alerjilerinde ve böcek sokmalarında görülür.
• Başka alerji. Belli bir alerjinizin olması, başka bir alerji geliştirme riskinizi arttırır.
• Astım. Eğer bir alerjiniz varsa astım geliştirme riskiniz daha yüksektir. (Astım, solunum yollarını ve nefes almayı etkileyen bir bağışıklık sistemi reaksiyonudur. Birçok örnekte astım, çevredeki bir alerjene maruz kaldığınızda başlar; örn. Alerjik astım.)
• Atopik dermatit (egzama), sinüzit, kulak ya da akciğer enfeksiyonları. Eğer bahar nezleniz, evcil hayvan alerjiniz ya da küf alerjiniz varsa saydığımız rahatsızlıklara yakalanma riskiniz daha yüksektir.
• Sinüslerinizde ya da akciğerinizde mantar enfeksiyonu. Eğer küfe alerjiniz varsa, alerjik mantar sinüziti ve ‘alerjik bronkopulmoner asperglosis diye bilinen rahatsızlıklara yakalanma riskiniz yüksektir.

Muayenesi

Randevunuz İçin Hazırlık

Doktorunuza gittiğinizde size sorular soracak ve sizi fiziksel muayeneden geçirecektir. Doktorunuz sinüsleriniz, kulaklarınız, gözleriniz, burnunuz ve gözlerinizi muayene edebilir. Belirtileriniz ve ailenizin sağlık geçmişi hakkındaki detaylı soruları cevaplamaya hazırlıklı olun. Doktorunuz şunları bilmek isteyebilir:

• Tam olarak hangi şikayetlerinizin olduğu.
• Şikayetlerinizin ne zaman başladığı.
• Eğer varsa, şikayetlerinizi kötüleştiriyor ya da iyileştiriyor görünen şeylerin neler olduğu.
• Sinüslerinizde ya da nefes almanızda şikayetlerinizin olup olmadığı.
• Son dönemde soğuk algınlığı ya da diğer solunum sistemi enfeksiyonları geçirip geçirmediğiniz.
• Astımınızın ya da herhangi bilinen bir alerjik rahatsızlığınızın olup olmadığı
• Eğer sigara içiyorsanız, pasif içiciliğe maruz kalıp kalmadığınız ya da diğer havadan gelen kirleticilere sürekli maruz kalıp kalmadığınız
• Bitkisel çareler de dahil ne tür ilaçlar kullandığınız
• Herhangi başka bir sağlık sorununuz olup olmadığı

Doktorunuzla geçireceğiniz zaman sınırlıdır. Bu sebeple, soruların bir listesini hazırlamak, birlikte geçirdiğiniz zamanı verimli kullanmanızı sağlar. Doktorunuza soracağınız bazı temel sorular şunları kapsar:

• Şikayetlerimin ya da rahatsızlığımın muhtemelen sebebi nedir?
• Büyük ihtimalle düşünülen sebep dışında, şikayetlerimin ya da rahatsızlığımın diğer muhtemel nedenleri nelerdir?
• Ne tür testlere ihtiyacım var?
• Yapılması gereken en iyi şey nedir?
• Takip etmem gereken herhangi bir kısıtlama var mı?
• Bir uzmana görünmeli miyim? Bunun maliyeti ne olacak ve sağlık sigortam bunu karşılar mı?
• Bana yazmakta olduğunuz ilacın bir muadil alternatifi var mı?

Doktorunuza sormak için hazırladığınız sorulara ek olarak, randevunuz sırasında anlamadığınız şeyleri sormakta tereddüt etmeyin.

Testleri

Testler ve Teşhis

Doktorunuz alerjiniz olup olmadığını değerlendirmek için şunları yapabilir:

• Belirtiler hakkında detaylı sorular sormak.
• Fiziksel muayeneden geçirmek.
• Sizin belirtiler ve muhtemel tetikleyicilerin günlüğünü tutmanızı istemek.

Eğer gıda alerjiniz varsa doktorunuz:

• Yediğiniz gıdaların detaylı bir günlüğünü tutmanızı ister.
• Bir gıdayı beslenmenizden çıkarmanızı ve daha sonra aynı gıdayı, reaksiyona sebep olup olmadığını anlamak için tekrar yemenizi ister.

Doktorunuz ayrıca aşağıdaki testlerden birini ya da her ikisini de tavsiye edebilir:

• Cilt testi. Bu testte, cildiniz delinerek potansiyel alerjeninizde bulunan proteinin küçük bir miktarına maruz bırakılır. Eğer alerjikseniz, cildinizin üzerindeki test bölgesinde bir tümsek (kabarıklık) oluşabilir. Alerji uzmanları genellikle, alerji cilt testlerini yapmak ve yorumlamak için en iyi şekilde donanımlıdırlar.
• Kan testi. Bir kan testi (bazen radiallergosorbent ya da RAST testi olarak adlandırılır), kan dolaşımınızdaki immünoglobülin E (IgE) antikorları olarak bilinen ve alerjiye sebep olan antikorların miktarını ölçerek bağışıklık sisteminizin alerjeninize verdiği tepkiyi ölçer. Kan örneği, muhtemel alerjene duyarlılığın test edilebileceği bir tıp laboratuarına gönderilir.

Eğer doktorunuz probleminizin alerji dışında başka bir sebepten kaynaklandığını düşünüyorsa, diğer tıbbi sorunları tanımlamak ya da bertaraf etmek için başka testlere de ihtiyacınız olabilir.

Tedavisi

Tedavi ve İlaçlar

Alerji tedavileri şunları kapsar:

• Alerjenden kaçınma. Alerji tetikleyicilerinizi belirlemenizde ve bundan kaçınmak için atmanız gereken adımları doktorunuz size bildirecektir. Bu genellikle, alerjik reaksiyonları önlemenin ve belirtileri azaltmanın en önemli adımıdır.
• Belirtileri azaltmak için ilaçlar. Alerji ilaçları, bağışıklık sisteminizin reaksiyonunu azaltmaya ve semptomları hafifletmeye yardım edebilir. Kullandığınız ilaçlar, alerjinizin türüne bağlıdır. Bu ilaçlar ağızdan, burun spreyleri ya da göz damlaları formunda; reçetesiz ya da reçeteli ilaçlardır. Bazı yaygın alerji ilaçları, kortikosteroidler, antihistaminler, tıkanıklık gidericiler, kromolin sodyum ile lökotriyen tamamlayıcılarıdır.
• İmmünoterapi. çok şiddetli alerjilerde ya da diğer tedavilerle hafifletilemeyen alerjilerde doktorunuz, alerji iğneleri (immünoterapi) önerebilir. Bu tedavide, saflaştırılmış alerjen özleri seri olarak enjekte edilir ve genellikle birkaç yıllık periyotlar şeklinde verilir.
• Acil epinefrin. Eğer ağır alerjiniz varsa, doktorunuz her zaman birlikte taşımanız için size bir acil epinefrin iğnesi verebilir. Şiddetli alerjik reaksiyon için verilen bir epinefrin iğnesi, acil tedavi alana kadar belirtilerinizi azaltabilir.

Yaşam Tarzı

Yaşam Tarzı ve Ev çareleri

Bazı alerji belirtileri, evdeki tedavilerle iyileşebilir.

• Sinüs tıkanıklığı ve bahar nezlesi belirtileri, sıklıkla burun yıkanmasıyla yani sinüslerin tuz solüsyonuyla çalkalanmasıyla iyileşebilir. Burnunuzdan katılaşmış tahriş edicileri ve sümüğü akıtmak için özel olarak tasarlanan ampul şırınga ya da "neti pot" kullanabilirsiniz.
• Böcek sokması belirtileri, yemek sodası ve su, aleovera ya da kadife çiçeğinin sokulan bölgeye yapıştırılmasıyla iyileşebilir.
• Ev havası alerji belirtileri. Toz akarları ya da evcil hayvan kepeğinin neden olduğu belirtiler, alerjenlere maruz kalmanızı azaltacak adımlar atarak iyileşebilir. Bu adımlar, hayvan yatağının ve doldurulmuş oyuncakların sıcak suda sık sık yıkanmasını, ortamda düşük nemin sağlanmasını, yüksek verimlilikte hava özellikli filtreler  ve ince fitreli elektrik süpürgesiyle evin düzenli olarak süpürülmesini ve halıları sert döşemelerle değiştirmeyi içerir.
• Küf alerjisi belirtileri. Nemli havalarda dışarıda çalışmaktan kaçınılarak, çalışmak zoruna kalındığında toz maskesi takarak ve geceleri pencereleri kapatarak azaltılabilinir.

Alternatif Tıp

Alerjilerin tedavisinde alternatif terapilerin işe yaradığını gösteren az sayıda bilimsel çalışma vardır. Bunun yanı sıra, birçok insan alternatif tedavinin belirtileri hafiflettiğini ileri sürmektedir.

• Bitkisel çareler ve destekler. Bunlar, ısırgan, güzel avrat otu, kedi pençesi, öksürük otu çiçeği, kolin, altın mühür, bromelaini (ananasta bulunan protein sindiren enzimlerin karışımı) içerir.
• Alternatif terapiler. Probiyotikler, akupunktur ve hipnozdur.

Önleme

önleme

Alerjiyi önleme, alerjinizin türüne bağlıdır. Genel olarak önlemler aşağıdakileri kapsar:

• Bilinen tetikleyiciden kaçının. Alerji belirtileriniz için tedavi alıyor olsanız bile, tetikleyicilerinizden kaçınmak için elinizden geleni yapın. Yaygın tetikleyiciler; dışarıdan, evden ya da iş yerindeki havadan gelen alerjenlerle belli gıdalar, böcekler ya da ilaçları kapsar. Bazı alerjik reaksiyonlar da, duygusal stres ya da hava sıcaklığındaki aşırılıklarla başlayabilir ya da kötüleşebilir.
• Günlük tutun. Alerjik semptomlarınıza neyin sebep olduğunu ya da kötüleştirdiğini tam olarak belirlemeye çalışırken tüm aktivitelerinizi izlemeye çalışın ve semptomlar meydana geldiğinde not ederek nelerin faydalı olduğunu yazın. Bu, size ve doktorunuza tetikleyicileri belirlemek ve bunları önleme ile tedavi etmede yardımcı olur.
• Tıbbi bir uyarı bileziği takın. Eğer daha önce ağır alerjik reaksiyonunuz olduysa tıbbi bir uyarı bileziği takın. Bu bilezik (ya da kolye), alerjik bir reaksiyon geçirdiğiniz ve insanlarla iletişime geçme becerinizin olmadığı durumlarda, diğer insanların sizin ağır alerjiniz olduğunu bilmelerini sağlar.