• İçindekiler
• Nedir
• Nasıl Çalışır
• Etkileri Ve Faydaları
• Yan Etkileri
• Öneriler

Nedir

Doğum Kontrol Hapları Kılavuzu

Doğum kontrol hapları (ağızdan alınan kontroseptif haplar olarak da bilinir) kadınlara yönelik hormonal doğum kontrol yöntemleridir ve gebeliği önlemede oldukça etkilidir.

• Kombine doğum kontrol hapı kullanan 100 kadından;
• Genel Kullanımda: 5 kadın hamile kalır.
• Hatasız Kullanımda: 1 ya da daha az kadın hamile kalır
• Progesteron doğum kontrol hapı kullanan 100 kadından;
• Genel Kullanımda: 5 kadın hamile kalır
• Hatasız Kullanımda: 2 kadın hamile kalır

Nasıl Çalışır

Doğum Kontrol Hapları Nelerdir ve Nasıl Çalışırlar?

Doğum kontrol hapları her gün yutulan küçük tabletlerdir. Birçok hap, iki çeşit sentetik kadın hormonu içerir; östrojen ve progesteron. Bu haplara "Kombine Oral Kontraseptifler" denir ve birçok farklı çeşidi mevcuttur.
Yumurtanın, yumurta kanalına bırakılmasını (ovulasyon) ve gelişimini durduran haplardaki hormonlar, hipofiz bezini baskılayarak gebelik oluşumunu engeller. Progesteron ayrıca spermin yumurtaya ulaşmasını önlemeye yardımcı olur ve rahim zarını değiştirir.
Bir diğer doğum kontrol hapı türü sadece bir hormonu (progesteron) içermektedir, ayrıca "mini-hap" olarak da adlandırılır. Ovulasyonu baskılayarak çalışır ve erkeğin sperminin yumurtaya ulaşmasını engellemeye yardımcı olur.

Hangi Doğum Kontrol Hapını Kullanmalıyım?

Öncelikle, doktorunuzla doğum kontrol hapı kullanmanın sizin için doğru olup olmadığı hakkında konuşun. Eğer bu yöntem sizin için uygunsa, hangi hapın ve hangi dozajın sizin için daha iyi olacağını görüşün.
Östrojen ve progesteron içeren kombine hap, mini haptan biraz daha etkilidir. Yine de, bazı insanların vücudu, kombine hapta bulunan östrojene iyi tepki vermez, bu yüzden onlar için en iyisi mini hap almaktır.

Etkileri Ve Faydaları

Doğum Kontrol Hapı, Gebeliği Önlemede Ne Kadar Etkilidir?

Kombine hapları, olması gerektiği gibi her gün aynı saatte bir hap olarak alındığınızda oldukça etkilidir. Ayrıca eğer ishal ve kusmanız varsa ya da doğum kontrol hapının etkisini değiştirebilecek olan başka ilaçlar alıyorsanız,  kondom gibi destekleyici doğum kontrol yöntemi kullanmalısınız.
Kondom kullanımı cinsel yolla bulaşan hastalıklar kapma olasılığınızı azaltmak açısından her zaman önemlidir.

Kombine Haplar

Eğer kombine hapları her gün aynı saatte doğru olarak alırsanız yüzde 99 oranında etkilidir. Bunun anlamı, bir yıl boyunca kombine hapları her gün alan 100 kadından, en fazla biri hamile kalır.
Her gün aynı saatte alındığında kombine hapın gebeliği önlemede en etkili yöntem olduğu çok açık olmasına rağmen, kusursuz kullanım hemen hemen hiç olmamaktadır. Bu yüzden hapın genellikle yüzde 95 oranında etkili olduğu düşünülür. Bu da eğer 100 kadın kombine hap kullanırsa, ama tam anlamıyla kullanmazsa, bir yılda 5 veya daha fazla kadın  hamile kalır demektir.

Mini Hap

Mini Hap’ı düzenli olarak her gün aynı saatte alırsanız yüzde 98 oranında etkilidir. Yani bir yılda, progestogen mini hapı düzenli ve her gün alan 100 kadından, sadece 2 kadın hamile kalır. Kadınların çoğu, pregestojen mini hapını her gün aynı saatte düzenli olarak almaz. Bu yüzden hapların yüzde 95 oranında etkili olduğunu söyleriz. Bu da, progestojen mini hapı düzenli kullanmayan 100 kadından, yılda 5 kadın hamile kalır, demektir.

Doğum Kontrol Hapı ile Birlikte Diğer Doğum Kontrol Yöntemlerini Kullanmam Gerekir mi?

Doğum kontrol hapları, bir kadını cinsel yolla bulaşan hastalıklardan korumaz. Bu yüzden cinsel ilişki sırasında ayrıca kondom kullanılması son derece önemlidir. Kondomlar, doğum kontrol hapları kullanımının, ilk aylarında güvenliği arttırmak için tablet almayı birden fazla kez unuttuğunda, hapın etkisini değiştiren başka ilaçlar aldığında veya hasta olduğunda, ishal ve kusma olduğunda (yeni bir ilaç tedavisine başlarsanız, doktorunuza doğum kontrol hapının etkisini değiştirip değiştirmediğini danışın) önemli bir ikincil yöntemdir.

Doğum Kontrol Hapının Tıbben Başka Fayadaları Var mı?

Doğum kontrol haplarının, gebeliği önlemenin dışında faydaları da vardır. Birçok genç kız doğum kontrol hapını, gebeliğe karşı korumasından dolayı değil sadece tıbbi faydalarından dolayı almaktadır.

• Düzenli ve Hafif Adet Kanamaları  
  Oral kontraseptif haplar, adet döngüsünü düzene sokmaya yardımcı olur; böylece adet kanamanız her 28 günde bir gerçekleşir. Haplar genellikle daha hafif bir regl dönemi geçirmenizi de sağlar.
• Daha Pürüzsüz bir Cilt

Oral kontraseptif haplar, akne oluşumunu düzeltebilir. Çoğu hap türlerindeki hormonlar, akne oluşumunu durdurmaya yardımcı olur.  Sabırlı olun, gelişmeyi görmek birkaç ay alabilir.

• Kramplarda Azalma veya Tamamen Ortadan Kaldırma

Oral kontraseptif haplar adet dönemi kramplarını azaltmaya yardımcı olur ya da tamamen geçirir.

Diğer Tıbbi Yararlar

Oral kontraseptif hapların kullanımıyla birlikte adet dönemi kanaması daha az olduğundan, anemik olma olasılığı daha düşüktür. Oral kontraseptif haplar ayrıca rahim ağzı kanseri, yumurtalık kanseri ve yumurtalık kistleri kanserine yakalanma olasılığınızı azaltır.   
Bunun yanı sıra, doğum kontrol hapı hastaneye yatmanızı gerektiren, fallop tüpü enfeksiyonlarına (PID-Pelvik inflamatuvar hastalık denir) karşı korur. Ayrıca (tubal veya dış gebelik denilen) rahim dışı gebelik oluşumuna karşı koruyucudur.

Yan Etkileri

Oral Kontraseptif Haplarda Olası Yan Etkiler

Oral kontraseptif kullanan kadınların çoğunda hiçbir yan etkisi görülmez ama düzensiz adet kanaması, mide bulantısı, baş ağrısı ya da kilo değişimi olması muhtemeldir. Oral kontraseptif haplar, her bir kadını farklı etkileyebilir.

• Lekelenme (düzenli ped kullanmanız gerekmez, sadece iç çamaşırı koruması yeterlidir) veya hafif kanamalar: Bu kanamalar, hap kullanımının ilk 1ila 3 haftalarında meydana gelebilir ya da tablet almayı unuttuğunuzda oluşur. Eğer kanama artarsa veya birkaç günden fazla sürerse ya da birkaç aydır kullanmanıza rağmen kanama devam ederse, sağlık uzmanınıza danışmalısınız.
• Bulantı: Bulantı  bazen  hapı ilk kullanmaya başladığınızda ortaya çıkar ve genellikle birkaç gün sonra geçer.  Yemekten sonra veya bir şeyler atıştırdıktan sonra alınırsa oluşması daha az muhtemeldir.
• Baş ağrıları: Baş ağrıları; okul veya evdeki stres nedeniyle, çok az uyku, sinüs enfeksiyonu veya migren nedeniyle oluşabilir. Hap, baş ağrısını daha iyi veya  daha kötü yapabilir. Eğer sağlık uzmanı baş ağrılarınızın doğum kontrol hapıyla ilgili olduğunu düşünüyorsa, östrojen oranı daha düşük bir doğum kontrol hapı reçete edebilir veya kısa bir süre için hapı kesmenizi önerebilir. Eğer, migren ağrılarınız varsa, hangi doğum kontrol hapının sizin için doğru olduğunu doktorunuza danışın.

• Davranış Şekli Değişiklikleri: Davranış değişiklikleri ve duygusallık bazen herkesin başına gelebilir ve haptan kaynaklanma olasılığı çok azdır. Bir danışmanla konuşmakla birlikte egzersiz ve sağlıklı beslenme bu konuda size yardımcı olabilir. Doktorunuza kendinizi nasıl hissettiğinizi söylediğinizden emin olun.
• Göğüslerde Hassasiyet ve Büyüme: Çok nadiren, göğüsleriniz duyarlaşabilir ya da büyüyebilir ama genellikle aynı kalır.
• Kilo Değişiklikleri: Hap kullanırken bazıları kilo alır ve bazıları kilo verir ama çoğu aynı kalır. Doğum kontrol haplarında hiç kalori yoktur. Porsiyonunuzun büyüklüklerine dikkat ettiğinizden emin olun, hazır yemeklerden (fast food ) kaçının ve her gün 5-7 porsiyon sebze ve meyve yiyin. Bol bol su için ve egzersiz yapmayı unutmayın!
• Kan Pıhtılaşması: Bacağınızda veya akciğerinizde bir kan pıhtılaşması çok nadir görülür,  ancak ciddi bir yan etkidir. Eğer, aniden bacağınızda bir acı ya da şişlik veya nefes darlığı ve göğüs ağrısı oluşursa hemen doktorunuza görünün.  Eğer daha önce kan pıhtılaşması yaşamışsanız, doğum kontrol hapı almamalısınız. Bugüne kadar ailenizden herhangi birinde, özellikle daha çok gençken, kan pıhtılaşması olduysa doktorunuza bildirin.

Doğum kontrol hapı almayan kadınlar arasında, her yıl yaklaşık olarak 100.000 kadından 5 kadında kan pıhtılaşması oluşur.  
Hap kullanan kadınlar arasında bu risk, üç - dört misli artar veya yılda her 100.000 kadından 15-20 tanesinde görülür. Eğer sigara içen biriyseniz, fazla kilolu iseniz, cerrahi bir operasyon geçirdiyseniz ya da uçakta çok uzun süre oturduysanız  kan pıhtılaşması oluşması daha muhtemeldir.
Kan pıhtılaşması olasılığını azaltmak için sigara içmeyin ve eğer uzun bir uçak yolculuğundaysanız ara sıra kalkın, gezinin ve bol bol su için. Eğer programlanmış cerrahi bir operasyonunuz varsa, ameliyattan 3-4 hafta önce ve ameliyattan sonra ayağa kalkana kadar hapları almayı kesmek için doktorunuzla görüşün.
Yan etkiler genellikle hafiftir ve ilk üç dört haftalık dönemde geçer. Eğer yan etkiler sizde mevcutsa, doktorunuza danışın. Yan etkiler rahatsızlık veriyorsa ve geçmiyorsa, doktorunuz farklı bir oral kontraseptif hapa geçiş yapmanızı sağlayabilir.

Endişelenmem gereken herhangi ciddi yan etkiler var mı?
Oral kontraseptif  hapı kullanan çoğu genç kadında ya hiçbir problem bulunmaz ya da çok az bulunur. Eğer aşağıdakilerin herhangi birinden şikayetçiyseniz hemen doktorunuzu arayın.
Aklınızda Tutun: AĞRILAR

Şiddetli karın veya mide ağrısı
Şiddetli göğüs ağrısı, öksürük, nefes darlığı
Şiddetli başağrısı, baş dönmesi, halsizlik veya uyuşukluk
Göz problemleri (görme kaybı veya bulanıklık), konuşma problemleri
Şiddetli bacak ağrısı (baldır veya uyluk)

Oral kontraseptif hap, bir doğum kontrol hapından daha fazlasıdır. Ergen kızlara ve genç kadınlara tıbbi yararlarından dolayı sık sık oral kontraseptif haplar reçete edilir. Polikistik yumurtalık sendromu, düzensiz adet dönemleri, adet krampları, akne, premenstruel sendrom, adet öncesi gerginlik, ve endometriyozis (rahim iç tabakasının yani endometrium tabakasının rahim dışında bir yere yerleşmesi) dahil olmak üzere çeşitli sağlık sorunları için çok güvenli ve etkili bir tedavi yöntemidir.

Öneriler

Herkes Doğum Kontrol Hapı Kullanabilir mi?

Hemen hemen bütün genç kızlar ve genç kadınlar doğum kontrol hapı alabilir. Doktorunuzun başka doğum kontrol yöntemlerinden birini seçmeniz gerektiğini düşünmesi için sadece birkaç neden vardır. İlacın kullanılmaması gereken bu nedenlere "kontrendikasyonlar" denir.

Kombine Oral Kontraseptif Alımında Kontrendikasyonlar

• Geçmişte kan pıhtılaşması

• Migren aurası ağrıları ( Migren veya baş ağrısı başlamadan 5 ila 30 dakika kadar önce parlak ışık çakması ya da küçük siyah noktaların görülmesi ) veya  örolojik durumlar (uyuşukluk, konuşma kaybı)
• Kalp hastalığının belirli türleri
• İlaçla kontrol edilemeyen yüksek kan basıncı
• Sarılık (deride veya gözde sarılık)

Doğum Kontrol Haplarına Başlarken

Doktorunuzdan doğum kontrol hapları için bir reçete alabilirsiniz. Doktorunuz, tansiyonunuzu ve kilonuzu kontrol edecek,  aile ve kişisel sağlık geçmişinizi, sigara içip içmediğinizi ve kondom kullanıp kullanmadığınızı soracaktır. Eğer doğum kontrol hapları sağlığınız için bir problem oluşturmayacaksa, muhtemelen hemen size bir reçete yazacaktır.
Doğum kontrol hapı kullanımının ilk 3 ayından sonra kilo ve kan basıncınızı kontrol etmek için hasta takibi ziyareti yapmak normaldir. Doğum kontrol haplarınız bitmeden çok önce randevu aldığınızdan emin olun.