• İçindekiler
• Nedir
• Tedavi

Nedir

Nedir?

Hasta rolü yapma, kasıtlı olarak fiziksel ya da psikolojik bir hastalık ya da bunlara uyan belirtiler varmış gibi davranmaktır. Kişi ilaç almak, sakatlık ödemeleri almak ya da işten izin almak gibi çeşitli nedenlerle bu belirtileri yaşıyormuş gibi davranabilir.

Hasta rolü yapma çeşitli şekillerde sergilenebilir:

• Bir tıbbi durum uydurulur. Bunu yaparken, hasta aslında var olmayan bir dizi sorunu olduğunu iddia eder.
• Bir kazadan kaynaklanan tıbbi durum ya da yaralanma, parasal kazanç için abartılır. Bunlara örnek olarak, hafif bel ağrısı için aylar süren şiroterapi ya da iyileşme sağlamayan fizik tedavi verilebilir. Bu, konservatif tedaviye yanıt vermeyen, onaylanmış ciddi yaralanmaları olan hastalarla karıştırılmamalıdır.
• Kaza, yaralanmaya kasıtlı olarak neden olunmuş gibi sergilenir. Hasta rolü yapanlar genellikle kendilerinde hastalık üretmeye veya uzun ağrılı tanısal testler, tedaviler ya da ameliyatlara tabi olmaya pek istekli olmazlar.
• Kişinin yaşadığını iddia ettiği belirtilerle ve tıbbi veya psikiyatrik bulgular arasında belirgin bir tutarsızlık vardır.
• Doktor tarafından değerlendirilmesi sırasında işbirliği eksikliği gösterir ve tedaviye karşı gelir.
• Antisosyal ya da sınır kişilik bozukluğu.
• Mantıksız belirtileri olduğunu iddia eder. Bireyin bilinçli ve kasıtlı olarak nöropsikolojik testlerde kötü tepkiler verebilir.

Hasta rolü yapmak, tazminat veya uyuşturucu elde etme, işten veya askeri görevden kaçma ya da cezai kovuşturmadan kaçma gibi dış teşviklerin güdülemesiyle, kasıtlı olarak yanlış ya da abartılı belirtiler üretmektir. Hasta rolü yapmak zihinsel bir hastalık olarak kabul edilmez. Mental Bozuklukların Tanısal ve İstatistiksel El Kitabı''nın dördüncü baskısında (DSM-IV), hasta rolü yapma klinik ilgi odağı olabilecek diğer koşullardan biri olarak V kodu alır.

Hasta rolü yapma davranışı genellikle ulaşılmak istenen çıkar sahte hastalığa tıbbi onay aramanın zahmeti ya da sıkıntısına ağır bastığı sürece devam eder.

Tedavi

Tedavi

Tedavi bozukluğu tespit edebilen klinisyene bağlıdır. Klinisyenler için ipuçları şunlardır: hastanın hukuki sorunları ya da parasal bir kazanç potansiyeli olması; hastada antisosyal kişilik bozukluğu olması; hastanın hikayesiyle bilinen gerçekler ya da bilgi veren diğer kişilerin anlattıklarında uyuşmazlık olması; hastanın bir değerlendirme için işbirliği yapmaya yanaşmaması.

Hasta rolü yapılıp yapılmadığını tespit etmek için psikolojik değerlendirme de önerilir, özellikle Minnesota Çok Yönlü Kişilik Envanteri''nde (MMPI-2) bu amaca yönelik geçerlilik değeri ölçekleri vardır. MMPI-2, bir bireyin kişisel bir yaralanma davasından parasal tazminat almak gibi harici bir çıkar elde etmek için, teste dürüstçe yanıt verip vermediği ya da psikolojik sorunlarını abartmaya ya da minimize etmeye çalışıp çalışmadığıyla ilgili tarafsız ve bilimsel temelli bilgi sağlaması açısından değerlidir.

Hasta Rolü Yapmak Hakkında Gerçekler ve İpuçları

• Hasta rolü yapmak para, sigorta ödemesi, uyuşturucu, işten ya da askeri görevden ya da cezai kovuşturmadan kaçma amaçlı sahte fiziksel veya psikolojik belirtiler üretme davranışıdır.
• Hasta rolü yapmanın tam ve kısmi olmak üzere iki biçimi vardır. Tam şeklinde bütün belirtiler sahtedir ama kısmi olanda zaten var olan belirtiler abartılır.
• Hasta rolü yapanlar uzun ağrılı tanısal testler, tedaviler ya da ameliyatlara tabi olmaya pek istekli olmazlar. Hafif yaralanama ya da hastalık için birden fazla tedavi görebilirler.
• Hasta rolü yapmak bir ruhsal bozukluk değildir ve somatizasyon bozukluklarıyla hipokondriyazisten farklıdır.
• Tedavisinde psikoterapi, ilaç tedavisi, bilişsel davranışçı terapi ya da aile terapileri uygulamak faydalı olabilir.