Romatoid artrit, eklemde tutulma ve ağrı hissine yol açar. Bu rahatsızlık zaman içinde kaybolur; fakat kalıcı hasarlar bırakabilir. Bunun sonucunda zarar gören eklemler, hastalık aktif olmadığında bile gerektiği gibi çalışamaz. Öyleyse eklem hasarı nasıl oluşur ve nasıl önlenir?

Doktorlar, romatoid artritin etkin olduğu zaman dilimlerini, aktivite olarak adlandırırlar. Hastalık aktivitesi sırasında, enfeksiyonla mücadele eden hücreler (beyaz kan hücreleri) yanlışlıkla eklemlerin içine yerleşir. Bunun nedenleri henüz anlaşılamamış olmakla birlikte, beyaz kan hücrelerinin oraya ait olmadıkları açıktır. 

Beyaz kan hücreleri, hücum ettikleri eklemlerin içinde, normalde işgalci mikroorganizmaları öldürmek için kullandıkları kimyasalı üretir; fakat orada hiçbir mikroorganizma yoktur. Bu yüzden, üretilen kimyasal sağlıklı eklem dokusuna hasar verir. Hastalık aktivitesi yüksek seviyede olduğu zaman, eklemlerin şiştiği alevlenmeler, tutulma ve ağrı hissedersiniz. Ancak, herhangi bir belirti vermeden seyreden düşük seviyedeki hastalık aktivitesi de vardır.

Bu süreç eklemlere esasen iki şekilde hasar verir:

• Enfeksiyonla mücadele eden kimyasallar kıkırdağın yavaşça zayıflamasına neden olur. Kıkırdak kemikle eklem arasındaki dolgudur. Zamanla eklem üzerindeki baskı veya üstüne binen ağırlık, zayıflamış kıkırdağı daha fazla aşındırır. Bu da dejeneretif hastalık diye adlandırılır ve bildiğimiz eklem iltihaplanmasına ya da eklem aşınmasına benzer.
• Eklem içersindeki iltihaplanma, eklem duvarına (sinovyum) benzemeye başlar ve aslında ait olmadığı yerde gelişip yayılır. Bu durum uzun süre devam ederse, sağlıklı kartilaja ve kemiğe zarar verebilir.

Buradaki basit kural şudur: Hastalık aktivitesi ne kadar uzun süreli ve güçlü olursa, eklemdeki hasar da o ölçüde fazla olacaktır.

• Her gün eklem şişmesi ve tutulması yaşayan kişiler, bu belirtileri ayda yalnızca bir defa yaşayanlara göre eklem hasarına daha yatkındırlar.
• Daha fazla ekleminde sorun bulunanlar, daha az ekleminde sorun yaşayanlara oranla eklem hasarına daha yatkındırlar.

Kendinizde hastalık aktivitesi bulunduğunu nasıl bilebilirsiniz? Bunu söylemek bazen zor olabilir.

• Çok fazla ağrı hissediyor olmanıza rağmen, eklem hasarından mustarip olmayabilirsiniz.
• Eklem hasarı, hiçbir ağrı hissettirmeden meydana gelmiş olabilir.
• Ama eklem şişmesi güvenilir bir belirtidir. Kimi insanlar için eklem şişmesi, devam eden hastalık aktivitesinin en net göstergelerinden biridir.
• Her gün meydana gelen sabah tutulması, teşhisi kolaylaştıran bir faktördür. Sabah kalktıktan sonra, güne başlamak için gevşeyene kadar geçen süreyi izleyin. Tutulma süreniz ne kadar uzunsa, iltihaplanmanız da o kadar aktif olacaktır.
• İzlemeniz gereken bir başka şey de, eklem görünümündeki değişikliktir. Eklem duvarı anormal bir şekilde büyümeye başlandığında, eklem duvarının yapısına lapamsı bir görüntü verir. Bu görünüş, hastalık aktif değilken de orada kalır. Bu durumla karşılaştığınızda romatoloji uzmanıyla görüşün.

Romatoid artrit teşhisi, komple bir eklem muayenesi, bir röntgen filmi ve kan tahlilleriyle kesinleşir. Daha sonraki doktor muayenesindeyse, tetkiklerinizde bir değişme olup olmadığına bakılacak ve doktorunuz size, olası eklem hasarlarını gösterecektir.

Şimdi artık romatoid artritin eklemlere nasıl hasar verdiğini, bununla ilgili olarak hangi belirtilere bakmanız gerektiğini ve bu hasarların nasıl önleneceğini biliyorsunuz.

Romatoid artrit tedavileri sürekli gelişmekte olduğundan, birçok uzman bu hastalığı taşıyanların çoğunda, eskiye göre daha az eklem hasarı oluşacağına inanır. Romatoid artriti kontrol altına alabilir ve aşağıdaki konularda şansınızı artırabilirsiniz:

• Erkenden tedavi olun. Eklem hasarlarının çoğu, romatoid artrit ortaya çıktıktan çok kısa bir süre sonra ciddileşir. Ne kadar erken tedavi edilirse, hasar olasılığı da o kadar azalır.
• Düzenli kontrolden geçin. Eklem hasarı, romatologlarını yılda birkaç kez düzenli olarak ziyaret eden kişilerde, düzenli kontrolden geçmeyenlere göre daha az gerçekleşir.
• Egzersiz yapın. Eklem hasarına neden olmayacak biçimde egzersiz yapmanız mümkündür. Doktorunuz, güvenli, etkili ve kendi sağlık koşullarınıza uygun bir egzersiz planı yapmanız için size yardımcı olabilir.
• İhtiyaç duyduğunuzda istirahat edin. Dinlenme ve egzersiz arasında bir denge kurmak önemlidir. Böylece kendinizi aşırı yormamış olursunuz.
• Baston kullanın. Ağrılı kalça veya diziniz için bir baston kullanmak, etkilenen eklem üzerinde bir aşınma veya yırtılma olması ihtimalini azaltacaktır.