Birinci Adım

Birinci Adım: Sigarayı Bırakın

AMD’nin önüne geçmenin en iyi yolu sigarayı bırakmak, hatta baştan hiç içmemektir. Bu araştırmaların sonuçlarına bir göz atın:

  • Uzmanlara göre, sigara kullananların AMD hastası olma riskleri sigara kullanmayanlara göre dört kat daha yüksektir. İngiltere’de 69 yaş üstündeki 53.900 kişide görülen AMD, sigara kullanımıyla bağdaştırılır. Bu sayıdan 17.900’ü resmen kördür.
  • Bir diğer araştırma da, mevcut ve eskiden içici olanlarda AMD riskinin içmeyenlere göre 1.9 ile 1.7 arasında değişen bir oranda arttığını ortaya koyuyor.

İkinci Adım

İkinci Adım: AMD’den Korunmak İçin Bol Bol Sebze Tüketin

Makula dejenerasyonuna (sarı nokta hastalığı) karşı korunmak için bol bol koyu renkli, yapraklı sebzeler tüketin.

1994 yılında Massachusetts Göz ve Kulak Hastanesinin araştırmacıları tarafından Amerikan Tıp Kurumu Bülteninde yayımlanan bir araştırmaya göre, karotenoidler (lütein ve zeaksantin) açısından zengin olan sebzeleri sıkça tüketen kişilerde AMD riskinin bu besinleri hiç tüketmeyenlere göre %43 daha düşük olduğu bildirilmişti.

Çiğ ıspanak, kıvırcık lahanası ve karalahana gibi koyu ve yapraklı yeşillikler karotenoid açışından zengin sebzelerdir.

Araştırmacıların vardığı sonuç, karotenoid açısından zengin olan besinlerin, özellikle de koyu yeşil yapraklı sebzelerin, AMD’nin ilerlemiş ya da ıslak türünün (yaşlı insanlarda görme kaybına en çok neden olan maküler dejenerasyon türü) oluşma riskini düşürdüğüdür.

Üçüncü Adım

Üçüncü Adım: Multi-Vitaminler Ve Multi-Mineraller Kullanın

Güvenilir bir üreticiye ait vitamin ve mineral tabletlerinin kullanımı, genel göz sağlığı dahil birçok nedenden dolayı faydalı olabilir.

Özellikle yaşlı birinin bütün gerekli besin maddelerini yediklerinden alması zor olabilir. Sağlık durumunuza uygun hangi besin ilavelerinin size uygun olacağı konusunda doktorunuza danışın.

Dördüncü Adım

Dördüncü Adım: Bir “Yaşa Bağlı Göz Hastalıkları Araştırması Beslenme Formülü”nü Deneyin

Ulusal Sağlık ve Göz Enstitüsü (NEI) destekli, beslenme ve AMD konulu bir araştırmada, antioksidan özellikli vitaminlerin ve çinkonun yüksek oranlarda alınması sonucunda ileri seviye makula dejenerasyonu ve buna bağlı görme kaybı riskinin önemli derecede azaldığı ortaya çıkmıştır.

Bu “Yaşa Bağlı Göz Hastalıkları Araştırması (AREDS)” sonucunda, ileri seviye AMD gelişimi riski gösteren kişilere verilen yüksek dozdaki C Vitamini, E Vitamini, beta-karoten ve çinkonun bu riski %25 azalttığı saptanmıştır.

Tek ya da iki gözünde orta derece AMD ya da tek gözünde ileri seviye AMD olan kişiler yüksek risk gurubunda sayılır. Bununla birlikte, araştırmaya katılanlarından başlangıç seviyesinde AMD olanlarda ya da henüz AMD hastası olmayanlarda antioksidan ve çinkonun bir faydası saptanamamıştır.

AMD için henüz bir çözüm olmadığını ve görme kaybının düzgün beslenmeyle geri getirilemeyeceğini belirten araştırmalar vardır. Fakat ileri seviye AMD riski olan kişilerde görme gücünü sürdürebilmek için beslenmenin anahtar bir rol oynadığını da gösteriyor.

AREDS beslenme formülünün içerdiği maddeler:

  • 500 mg C Vitamini
  • 400IU E Vitamini
  • 15 mg beta-karoten
  • 80 mg çinko (çinko oksit olarak)
  • 2 mg bakır (bakır oksit olarak)

Sigara kullanıyorsanız, bir A vitamini öncüsü olan beta-karoteni içeren takviyelerin akciğer kanseri riskini artırdığını unutmayın.

Bununla birlikte, besin dahilinde alınan takviyelerin sigara kullananlarda akciğer kanseri riskini artırdığına değil tam tersine düşürdüğüne dair kanıt vardır.

Bir başka araştırmaysa, yüksek oranda tüketilen yeşil ve sarı sebzelerin ya da beta-karoten açısından zengin besinlerin akciğer kanseri riskini düşürdüğünü ortaya koymuştur. Bu nedenle de, sigara kullananlar bu üç tür besin maddesini almalı fakat besinlerin dahilinde olmayan beta-karoten ya da A vitamini ilaveleri kullanırken dikkat etmelidirler.

Özellikle sigara kullanan veya kullanmış olan kişiler için üretilen bazı AREDS besinsel formüllerde beta-karoten bulunmaz ya da çok düşük bir oranda bulunur.

Bazı araştırmacıların besin ilavelerinde yüksek dozda E vitamini kullanımına karşı olduklarını ama diğerlerininse ileri seviye AMD hastası olan kişilerin göreceği faydanın olası risklerden daha önemli olduğuna inandığını unutmayın.

Beşinci Adım

Beşinci Adım: Daha Çok Balık Tüketerek AMD’yi Önleyin

Araştırmalar aynı zamanda balık tüketiminin de sarı onkta hastalığının engellenmesinde faydalı olduğunu ortaya koymuştur.

  • Haftada en az iki defa balık tüketen yaşlı erkeklerde, ayda iki defadan az tüketenlere göre %45 oranında daha düşük AMD riskinin olduğu saptanmıştır.
  • 49 yaş üstündeki 2.900 kişiyi değerlendiren başka bir araştırmada, haftada en az bir kere balık tüketen katılımcıların, ayda en fazla bir ya da hiç tüketmeyenlere göre %40 oranında daha düşük başlangıç aşamasındaki AMD riski gösterdiklerini tespit edilmiştir. Haftada en az üç defa balık tüketenlerinse ileri aşama AMD olma riskleri daha düşüktür.

Altıncı Adım

Altıncı Adım: Düzenli Egzersiz Yapın ve Sağlıklı bir Kiloda Kalın

İngiliz Oftalmoloji Bülteninde yayımlanan bir araştırmaya göre, düzenli egzersiz makula dejenerasyonu riskini düşürür.

Bu araştırma için 43 ile 86 yaş arasında bulunan 4000 kişi 15 yıl boyunca takip edilmiş, araştırmacılar, kilo, kolesterol seviyesi ve yaş gibi faktörleri göz önünde bulundurarak aktif bir yaşam biçimine sahip kişilerin gelecek dönemlerde AMD hastası olma risklerinin %70 oranında düştüğünü saptamışlardır.

Katılımcıların aktif bir yaşam biçimine sahip olup olmadıklarına karar vermek için, haftada en az 3 defa olmak üzere günde en az 3 km yürüyüş yapmaları ya da buna eşdeğer bir egzersizde bulunmaları gerekir.

Yedinci Adım

Yedinci Adım: Her Gün Meyve ve Kabuklu Yemişler Tüketin

Meyve ve kabuklu yemişlerin tüketilmesi sarı nokta hastalığı riskinin düşürülmesinde faydalı olur.

2004 yılında Harvard Tıp Okulunda yapılan bir araştırma, günde üç defa ya da daha sık meyve yiyenlerde ‘ıslak’ ya da ilerlemiş AMD riskinin ciddi oranda azaldığını göstermiştir.

Massachusett Göz ve Kulak Hastanesinde yapılan bir diğer araştırmada, kabuklu yemişlerin tüketiminin erken ve orta derece, hatta daha ileri seviyedeki AMD gelişimini yavaşlattığı ortaya konmuştur.

Sekizinci Adım

Sekizinci Adım: Aldığınız Gıdalardaki İşlenmiş Karbonhidrat Miktarını Azaltın.

Yüksek oranda tüketilen işlenmiş karbonhidratların AMD riskini artırdığı, American Journal of Clinical Nutrition adlı dergide yayımlanan bir araştırma tarafından doğrulanmıştı. Yüksek oranda işlenmiş besinler yüksek glisemik indekse sahiptir ve dolayısıyla kan şekerinin artmasına ve daha fazla insülin salgılanmasına neden olur.

İşlenmiş karbonhidratları içeren besinler olarak, beyaz ekmeği, fırınlanmış beyaz patatesi, çöreği, tuzlu simidi ve kavunu sayabiliriz. Glisemik indeksi düşük olan besinler arasındaysa çoğu meyveyi, spagettiyi (özellikle de kepekli undan yapılmış olanı), esmer pirinci, çok tahıllı ve kepekli ekmeği, elma suyunu ve havuç suyunu sayabiliriz.

Dokuzuncu Adım

Dokuzuncu Adım: Tansiyonunuzu ve Kolesterolünüzü Kontrol Altında Tutun

Kolesterolü kontrol altında tutmanın AMD riskine karşı koruma sağladığına dair bazı bulgular vardır. Kolesterol, kan damarlarını tıkayabilen yağlı bir maddedir ve böylelikle sağlıklı göz dokusunun korunması için gereken kan akışının engellenmesine neden olur.

Tansiyonun kontrol altında tutulması da sarı nokta hastalığının engellenmesinde önemli olabilir. Birçok kapsamlı araştırma, yüksek tansiyon ve maküler dejenerasyonun kör etme ihtimali olan ilerlemiş türü arasında çok önemli bir bağ olduğunu ortaya koymuştur.

Onuncu Adım

Onuncu Adım: UV ve Mavi Işıktan Koruyan Güneş Gözlükleri Kullanın

Yapılan kapsamlı araştırmalar sonucunda, yüksek oranda güneş ışığına maruz kalmanın sarı nokta hastalığına neden olduğuna dair kesin bir kanıta rastlanmamıştır. Ama bazı bulgular en azından AMD ile yüksek dozda UV ve gözle görülebilen yüksek enerjili (HEV), yani ‘mavi’ ışığın göze verdiği zarar arasında bir bağlantı olduğuna dairdir.

Buna örnek olarak; yeni yapılan bir araştırmaya göre, az miktarda antioksidan tüketen insanlar bunun yanında bir de yüksek dozda mavi ışığa maruz kalıyorlarsa, ‘ıslak’ ya da ileri seviye AMD riskleri dört kat artıyor. Bu nedenle dışarıda sizi UV ve HEV ışığından koruyabilen güneş gözlüklerinin kullanılmasında fayda vardır.

Onbirinci Adım

On birinci Adım: Gözlerinizi Düzenli Olarak Kontrol Ettirin

Son fakat aynı derecede önemli bir şey de düzenli olarak gözlerinizi kontrol ettirmektir. 45 ile 60 yaş aralığındaysanız her iki ya da üç yılda bir, 60 yaş üstündeyseniz yılda bir kez açık göz muayenesi önerilir.

Bu adımları izleyerek AMD’den korunmak için gerekli her şeyi yaptığınızdan emin olabilirsiniz. Fakat kalıtımsal olarak sarı nokta hastalığına yatkınlığınız varsa,  hastalığın gelişme ve ilerleme ihtimali de vardır.

Düzenli göz kontrolleri sayesinde doktorunuz AMD’yi tespit edebilir ve takip ederek düzgün ve duruma göre önleyici tedbirlerin de ilerisine giden bir AMD tedavisi görmenizi sağlayabilir.
İLGİLİ MAKALE

Körlüğe Karşı Yeni Umut

Dr. Dt. Ali Osman Emiroğlu

hocam dişlerde sarılık ve azı dişlerde dişin kenarında sarı kaplama olmuş birde küçük siyah noktalar oluyor bunun tedavisi nasıl our geçermi devlet h... devamı