• İçindekiler
• Nedir
• Sebepler
• Sağlık Etkileri
• Tedavi

Nedir

Kabusların çocuklar arasında daha yaygın olduğu doğrudur ama her iki yetişkinden biri ara sıra kabus görür. Yetişkin nüfusun %2-8’i kabus görür.

Kabuslarınız belirgin strese mi yol açıyor? Düzenli olarak uykunuzu kesintiye mi uğratıyor? Öyleyse, yetişkin kabuslarınıza neyin sebep olduğunu belirlemek önemlidir. Sonra onların ortaya çıkmasını azaltacak değişiklikler yapabilirsiniz.

Kabus nedir?

Kabuslar sizi derin bir uykudan uyandıran, canlı biçimde gerçekçi, rahatsız edici rüyalardır. Genelde kalbinizi küt küt artırırlar. Kabuslar en sık, rüya görmenin büyük ölçüde gerçekleştiği hızlı göz hareketi (REM) uykusu sırasında meydana gelmeye meyillidir. REM uykusu dönemleri gece ilerledikçe daha uzun hale geldiği için kabusları en sık sabahın erken saatlerinde görürsünüz.

Kabusların konuları kişiden kişiye değişir. Ama birçok insanın gördüğü bazı yaygın kabuslar vardır. Örneğin, birçok yetişkin tehlikeden kaçabilecek kadar hızlı koşamadıklarına veya çok yüksek bir yerden düştüklerine dair rüyalar görürler. Travmatik bir olay, mesela bir saldırı veya kaza yaşadıysanız korkutucu deneyiminiz hakkında tekrarlayan kabuslar görebilirsiniz.

Kabuslar ve gece terörlerinin ikisi de insanların büyük korkuyla uyanmasına neden olmalarına rağmen farklıdır. Gece terörleri genelde uykuya daldıktan sonraki ilk birkaç saat içinde meydana gelir. Rüya değil hisler olarak hissedilir, o yüzden insanlar uyanmanın üstüne neden korktuklarını anlamazlar.

Sebepler

Yetişkinlerde kabuslar genelde spontane gelişir. Ama bir dizi etmen veya belli başlı bozukluklardan kaynaklanabilir.

Bazı insanlar gece geç saatte atıştırdıktan sonra kabus görürler. Bu, metabolizmayı hızlandırır ve beyne daha aktif olması sinyalini verir. Bir dizi ilacın da kabusların sıklığına etki ettiği biliniyor. Beyindeki kimyasallar üzerinde etki eden ilaçlar, örneğin antidepresanlar ve narkotikler genelde kabuslarla ilişkilidir. Psikolojik olmayan ilaçlar, örneğin tansiyon ilaçları da yetişkinlerde kabusa etki edebilir.

İlaç veya madde, mesela alkol ve sakinleştirici yoksunluğu, kabusları tetikleyebilir. Bir ilaç değişikliğinden sonra kabus sıklığında değişim fark ediyorsanız doktorunuzla konuşun.

Uyku yoksunluğu yetişkinlerde kabusa katkıda bulunabilir, bunlar genelde kişilerin ilave uyku kaybetmesine yol açar. Mümkün olmasına rağmen bu döngünün kabus bozukluğuna neden olup olamayacağı kanıtlanmamıştır.

Yetişkinlerde kabusa neden olabilecek bir dizi psikolojik tetikleyici olabilir. örneğin, kaygı ve depresyon yetişkin kabuslarına neden olabilir. Travma sonrası stres bozukluğu da yaygın olarak kişilerin kronik, tekrarlayan kabuslar yaşamasına yol açar.

Yetişkinlerde kabus bazı birkaç uyku bozukluğundan kaynaklanabilir. Bunlar arasında uyku apnesi ve huzursuz bacak sendromu bulunabilir. Hiç sebep belirlenemezse kronik kabuslar belirgin bir uyku bozukluğuna yol açabilir. Kabus bozukluğu olan akrabalara sahip kişilerde raharsızlığın bulunması daha olasıdır.

Sağlık Etkileri

Kabuslar sağlık ve refahınızda belirgin bir etki yarattığında kötü rüyalardan çok daha fazlası haline gelir. Kabus yaşayan insanlar arasında kaygılı veya depresyonlu olanlar deneyimden muhtemelen daha fazla etkilenir ve psikolojik yan etkilerinden daha fazla mustarip olur. İlişkisi anlaşılamasa da kabuslar intiharla ilişkilendirilmiştir. Kabusların yaşam kalitenizde belirgin bir etkisi olabileceği için onları düzenli olarak görüyorsanız tıbbi bir uzmana danışmanız önemlidir.

Kabuslardan kaynaklanabilen uyku yoksunluğu kalp hastalığı, depresyon ve obezite gibi bir dizi tıbbi duruma yol açabilir.

Yetişkinlerde kabuslar tedavi edilmeyen uyku aknesi veya travma sonrası stres bozukluğunun bir belirtisiyse temeldeki bozukluklar da fiziksel ve zihinsel sağlığa olumsuz etki edebilir.

Tedavi

Neyse ki kabusların sıklığını ve yaşamınızdaki etkilerini azaltmak için sizin ve doktorunuzun atabileceği adımlar var. İlk olarak, kabuslarınız belli bir ilaçtan kaynaklanıyorsa bu istenmeyen yan etkiyi yok etmek için dozajınızı veya ilacınızı değiştirebilirsiniz.

Kabusları uyku apnesi veya huzursuz bacak sendromundan kaynaklanan kişiler için rahatsızlığı tedavi etmek belirtileri dindirecektir.

Kabuslarınız hastalık veya ilaç kaynaklı değilse umutsuzluğa düşmeyin. Davranış değişikliklerinin kaygı, depresyon ve travma sonrası stres bozukluğunun neden oldukları dahil kabuslardan mustarip yetişkinlerin %70’inde etkili olduğu kanıtlandı.

Görsel canlandırma tedavisi, tekrarlayan kabuslar ve travma sonrası stres bozukluğundan kaynaklanan kabuslar için umut vaat eden bir bilişsel davranış terapisidir. Teknik, kronik hastaların kabuslarını uyanıkken meydana gelmesini istedikleri şekilde canlandırarak değiştirmesine yardım eder. Bazı vakalarda, travma sonrası stres bozukluğu terapisiyle birlikte ilaçlar kullanılabilir ama bunların etkililikleri görsel canlandırma tedavisi kadar net gösterilmemiştir.

Kabus sıklığınızı azaltmaya yardımcı olacak, kendi kendinize atabileceğiniz bir dizi adım vardır. Düzenli bir uyuma-uyanma programını korumak önemlidir. Kabusa neden olan kaygı ve stresi dindirmeye yardımcı olan düzenli egzersiz de öyle. Yoga ve meditasyondan da yararlanabilirsiniz.
İyi bir uyku hijyeni uygulamayı unutmayın. Bu, yetişkinlerde kabuslara neden olabilen uyku yoksunluğunu önlemeye yardımcı olacaktır. Yatak odanızı uykuya ve cinselliğe ayrılmış rahatlatıcı, huzurlu bir mekan haline getirin, böylece onu stresli aktivitelerle ilişkilendirmezsiniz. Ayrıca, alkol, kafein ve nikotin kullanımında da dikkatli olun. Bunlar vücudunuzda 12 saatten fazla süre kalırlar ve genelde uyku düzenlerini bölerler.