Nedir

Zirve Akımölçer

Eğer astımınız varsa doktorunuz, astım kontrolünüzü takip etmeye yardımcı olmak üzere bir zirve akımölçer kullanmanızı tavsiye edebilir. Zirve akımölçer, akciğerlerinizin ne kadar iyi çalıştığını ölçen, basit ve kolay kullanılan bir cihazdır.

Astımınızı kontrol altında tutmak için ne zaman harekete geçmeniz gerektiğine karar vermenize yardımcı olmak üzere, hırıltı veya öksürük gibi kötüleşen belirtileri ve işaretleri gözetmekle beraber, bir zirve akımölçer de kullanabilirsiniz. Zirve akımölçerinizin düzenli kullanılması, belirtileriniz kötüleşmeden önce ilaçlarınızı ayarlamak veya başka adımlar atmak üzere zaman kazandırabilir. Bir zirve akımölçer, hem erişkinlerde hem de okul öncesi yaşlardan itibaren çocuklarda faydalı olabilir.

Niçin Yapılır

Neden Yapılır?

Zirve akımölçer, solunumunuzdaki değişiklikleri günden güne ölçmenize izin verir. Bir zirve akımölçer kullanmak şunlara yardımcı olabilir:

Astım kontrolünüzü zaman içerisinde takip etmeniz.

Tedavinizin ne kadar iyi ilerlediğini görebilmeniz

Belirtiler ortaya çıkmadan önce alevlenme belirtilerini tanımanız
Astım alevlenmesi belirtileri gösterdiğinizde, hangi adımları atacağınızı bilmeniz
Ne zaman doktorunuzu arayacağınıza veya acil yardım alacağınıza karar vermeniz

Nasıl Hazırlanacaksınız

Hazırlık

Doğru türde bir zirve akımölçer aldığınızdan emin olmak üzere doktorunuzla işbirliği yapın. Zirve akımölçerler reçetesizdir ve bir eczaneden alınabilir. Farklı zirve akımölçer çeşitleri bulunur ve hepsi temel olarak aynı şekilde çalışır: Bir ağızlığa hızlı, derin bir nefes üfleyerek puanı kaydedersiniz. Bununla beraber, bazı farklar bulunur.

Küçük çocuklar için tasarlanan zirve akımölçerlerin kademeleri, büyük çocuklara, gençlere ve erişkinlere göre daha düşüktür. Bazı zirve akımölçerler, küçük bir çocuğa ya da büyük bir çocuğa, gence veya erişkine göre çalışacak şekilde ayarlanabilir.
Temel zirve akımölçerler ucuzdur, kolay kullanılır ve bir zirve akımölçer günlüğüne kaydetmeniz gereken hassas değerler verir.
Daha pahalı elektronik zirve akımölçerler, zirve akım değerlerini otomatik olarak kaydeder ve takip eder.

Zirve akımölçerin kullanılması

Zirve akımölçer kullanımının doğru yöntemi şu şekildedir:

İbreyi sıfıra indirerek ağızlığı zirve akımölçere takın.
Ayağa kalkın.
Derin bir nefes alarak akciğerlerinizi tamamen doldurun.
Dudaklarınızı ağızlığa sıkıca dayayın. Tek nefeste mümkün olduğu kadar derin ve hızlı bir nefes verin.
Göstergenin son konumuna dikkat edin. Bu sizin zirve akım oranınızdır.
Zirve akımölçere iki kez daha üfleyin. Üç değer arasında en yüksek olanı kaydedin.

Doğru değerler elde etmek üzere zirve akımölçerinizi düzgün kullanmayı bildiğinizden emin olun. Doktorunuzdan nasıl kullanacağınızı göstermesini rica edin. Zirve akımölçerinizi temiz tutmanız da önemlidir. Üreticinin talimatlarına uyun. Birçok zirve akımölçerin haftada bir ılık su ve hafif bir deterjanla temizlenmesi gerekir.

Neler Yaşayacaksınız

Ne Bekleyebilirsiniz?

Doktorunuz öncelikle iyi hissettiğiniz ve astım belirtileri göstermediğiniz zamanlarda, zirve akım ölçümlerinizin nasıl olduğu hakkında bir fikir edinmek ister.

Bir zirve akımölçerle yapılan ölçümlere, zirve akım oranı adı verilir. İki ila üç haftalık bir süre boyunca, günlük zirve akım oranınızı kaydetmeniz gerekir. Bu dönemdeki en yüksek zirve akım oranınız, “kişisel rekor” olarak adlandırılır. Kişisel rekorunuz günlük astım yönetim planınızda bir referans noktasıdır.

Zirve akımınızı ne zaman kontrol etmelisiniz?

Doktorunuz zirve akımölçerinizi muhtemelen günde bir kez, genel olarak sabah astım ilacınızı almadan önce kullanmanızı önerir.

Astımınız çoğu zaman kontrol altında olduğu takdirde, doktorunuz zirve akımınızı her gün yerine birkaç günde bir kontrol etmenizi söyleyebilir. Astımınız kontrol altında değilse, doktorunuz zirve akım değerlerini günde bir kereden fazla ölçmenizi isteyebilir.

Düzenli zirve akım takibine ilaveten şu durumlarda zirve akımınızı kontrol etmeniz gerekebilir:

Geceleri uyanmanızı sağlayan astım belirtilerinizin olması.
Gün içerisinde belirtilerinizin artması.
Solunumunuzu etkileyen soğuk algınlığı, grip veya başka bir hastalığınızın bulunması.
Albuterol inhalasyonu gibi rahatlatıcı ilaçlar kullanmanızın gerekmesi. (Bu tür ilaçları kullanmadan önce zirve akımınızı kontrol edin. 20 ila 30 dakika sonra tekrar kontrol edin.)

Değerlerinizi takip etmek

Zirve akım oranınızı, bir astım günlüğüne kaydedin. Bazı kişiler zirve akımölçer değerlerini elle kaydeder, ama elektronik bir kişisel sağlık kaydınız bulunduğu takdirde, bilgilerinizi bilgisayarla veya taşınabilir bir cihazla girmeyi tercih edebilirsiniz. Bu, bilgilerinizi doktorunuz ve aile fertlerinizle paylaşmanıza imkan tanır. Bazı zirve akımölçerler bu verileri otomatik olarak yükler.

Sonuçlar

Doktorunuzla beraber zirve akım bölgelerinizi belirledikten sonra, belirtilerinize ve zirve akımınıza dayalı bir renk kodu sistemi kullanmanız gerekir. Bu sistem, her bölgede ne yapmanız gerektiğini gösterir.

Yeşil, sarı ve kırmızı: Zirve akım bölgelerinizi anlamak

Doktorunuz zirve akım bölgelerinizi belirlemek üzere, kişisel rekorunuzu kullanır. Her bölge, zirve akım oranınız ve belirtilerinizle belirlenir. Her bölgenin renk kodu gittikçe şiddetlenen belirtileri yansıtır:

Yeşil bölge = istikrarlı

Zirve akım oranınız, kişisel rekorunuzun yüzde 80’i ile yüzde 100’ü arasındadır ve bu, astımınızın kontrol altında olduğunun bir göstergesidir.
Muhtemelen astım belirtileriniz veya işaretleriniz bulunur.
Önleyici ilaçlarınızı her zamanki gibi alın.
Sürekli yeşil bölgede kaldığınız takdirde, doktorunuz astım ilaçlarınızı azaltmanızı tavsiye edebilir.

Sarı bölge = dikkat

Zirve akım oranınız kişisel rekorunuzun yüzde 50’si ile yüzde 80’i arasındadır ve bu, astımınızın kötüleştiğinin bir göstergesidir.
Öksürme, hırıltı veya göğüs sıkışması gibi belirtileriniz ve işaretleriniz bulunabilir, ancak zirve akım oranlarınız belirtiler görülmeden önce düşebilir.
Astım ilaçlarınızı artırmanız veya değiştirmeniz gerekebilir.

Kırmızı bölge = tehlike

Zirve akım oranınız kişisel rekorunuzun yüzde 50’sinden düşüktür ve bu, bir acil durumun göstergesidir.
Şiddetli öksürme, hırıltı ve nefes daralması bulunabilir. Ne yapıyorsanız bırakın ve hava yollarınız açmak üzere bir bronkodilatör ya da başka bir ilaç kullanın.
Astım eylem planınız, doktorunuzu mu arayacağınız, bir oral kortikosteroid mi kullanacağınız, yoksa acil servise mi başvuracağınız konusunda karar vermenize yardımcı olacaktır.

Zirve akımı: Astım kontrol araçlarından yalnızca biri

Bir zirve akımölçer kullanmak, astımınızı yönetmeniz için etkili bir araç olabilir; fakat yapmanız gereken başka şeyler de bulunur:

Bir astım eylem planı kullanın. Bir eylem planı basittir ama astımınızı yönetmenin önemli bir parçasıdır. Yeşil, sarı veya kırmızı bölgede olmanıza göre, hangi ilaçları ne zaman alacağınızı ve hangi dozlara ihtiyacınız olduğunu takip etmenizi sağlar.
Doktorunuzla görüşün. Astımınız kontrol altında olsa bile, eylem planınızı gözden geçirmek ve gerektiği şekilde değiştirmek üzere doktorunuzla düzenli olarak görüşün. Astım belirtileri zamanla değişir, dolayısıyla tedavinizin değişmesi de gerekebilir.
Tetikleyicilerden kaçının. Astım belirtilerinizi tetikleyen veya kötüleştiren şeylere dikkat edin, bunlardan kaçınmaya çalışın.
Sağlıklı seçimler yapın. Sağlıklı kalmak üzere adımlar atmak, örneğin sağlıklı bir kiloyu korumak, düzenli egzersiz yapmak ve sigara kullanmamak astım belirtilerinizi azaltmada büyük bir fark yaratabilir.

İLGİLİ MAKALE