• İçindekiler
• Nedir
• Belirtileri
• Sebepleri
• Risk Faktörleri
• Komplikasyonları
• Muayene
• Testleri
• Tedavisi
• Önleme

Nedir

E.koli (Escherichia coli) bakterisi insanların ve hayvanların bağırsaklarında yaşar. E.koli’nin pek çok türü zararsızdır veya gelişmekte olan ülkelere yapılan yolculuklarda olduğu gibi sadece kısa süreli ishale yol açar.

Ancak E.koli O157:H7 gibi bazı tehlikeli türleri şiddetli kanlı ishale ve karın kramplarına, bunu takiben de organ sistemlerinde böbrek yetmezliği gibi hasarlara yol açabilir. E.koliye, kontamine yani bu bakterinin bulaştığı su, çiğ sebze ve az pişmiş sığır eti gibi gıdalardan maruz kalabilirsiniz.

Sağlıklı yetişkinler E.koli O157:H7’den genellikle bir haftada iyileşecektir ancak küçük çocuklar veya yaşlılarda Hemolitik Üremik Sendrom (HUS) denilen ve hayati tehlike yaratabilecek olan böbrek yetmezliği görülebilir.

Belirtileri

Belirtileri

E.koli O157:H7 enfeksiyonlarının belirti ve bulguları tipik olarak bakteriye maruz kalınmasının ardından üç veya dört gün sonra başlar, ancak ertesi gün ya da bir haftadan uzun süre geçtikten sonra da hastalanmanız mümkündür. Belirti ve bulgular arasında şunlar yer alır:

• Hafif ve suludan, şiddetli ve kanlıya kadar değişiklik gösterebilecek olan ishal
• Karında kramp, ağrı veya hassasiyet
• Bazı kişilerde, bulantı ve kusma

Doktora ne zaman görünmeli

Aşağıdakilerin gelişmesi durumunda doktorunuza danışın:

• Taze bir ürün veya az pişmiş sığır eti yedikten sonra hastalanırsanız
• İnatçı veya şiddetli ishal varsa
• Kanlı ishal varsa

Doktorunuz E.koli bakterisi için gaita örneği alır. Çoğu E.koli enfeksiyonu - O157:H7’den kaynaklananlar bile – tedavi olmaksızın iyileşir.

Sebepleri

Nedenleri

E.kolinin pek çok türü içinde sadece bir kaçı ishale neden olur. O157:H7’nin de dahil olduğu bir E.koli grubu, ince bağırsağın çeperine hasar veren ve kanlı ishale yol açabilen güçlü bir toksin üretir.

Bu bakteriyi yanlışlıkla yutarsanız E.koli enfeksiyonu geçirirsiniz. Bakteriye maruz kalabileceğiniz potansiyel kaynaklar arasında kontamine su ve gıdalar ve kişiler arası bire bir temas yer alır.

Kontamine gıda

• Sığır eti. Hayvanlar kesilip işlendikten sonra, bağırsaklarındaki E.koli etlerine bulaşabilir. Sığır etinin, diğer hayvan etleriyle birleştirilmesi, bakteri bulaşma riskini artırır. Kontamine sığır eti genellikle -pişirmenin bakteriyi öldürmesinin daha olası olduğu sadece yüzeye (örneğin bifteğin üzeri) değil- tüm karışıma yayılır.
• Pastörize edilmemiş süt. Bir ineğin memesindeki ya da süt sağma aletlerindeki E.koli bakterisi çiğ süte bulaşabilir.
• Taze ürünler. Sığır çiftliklerinden akan su kaynakları, taze ürünlerin yetiştirdiği alanlara bakteri bulaştırabilir. Özellikle ıspanak ve marul gibi sebzeler bu türdeki bulaşma tehlikesine karşı açıktır.

Kontamine su

İnsan ve hayvan dışkıları yer altı suları ile akarsular, dereler, göller ve ekinleri sulamak için kullanılanlar da dahil yüzey sularını kirletebilir. Göllerden ve akarsulardan işlenmemiş suyu içmek ya da yanlışlıkla yutmak da, E.koli enfeksiyonuna neden olabilir.

Her ne kadar kamusal su sistemleri E.koliyi öldürmek için klor, ültraviyole ışın ya da ozon kullansa da bazı salgınlar kentsel su kaynaklarını da kirletebilir. Özel kuyular da önemli bir sorun kaynağıdır. Bazı kişiler dışkı bulaşmış havuzlarda ya da göllerde yüzdükten sonra enfeksiyon kapmıştır.

Kişisel temas

E.koli bakterisi, özellikle de bakteri bulaşmış yetişkinler ve çocuklar uygun biçimde ellerini yıkamadığında insandan insana kolayca geçebilir. Özellikle ailede E.koli bakterisi enfeksiyonu olan küçük çocukların bunu kendilerinden kapmış olmaları mümkündür.

Tuvaleti kullandıktan sonra ellerini yıkamayan restoran işçileri de E.koli bakterisini gıdalara bulaştırabilir. Salgınlar hayvanat bahçesini ya da hayvan barınaklarını ziyaret eden çocukların arasında da görülmüştür.

Risk Faktörleri

Risk faktörleri

E.koli, bakteriye maruz kalan herkesi etkileyebilir. Ancak bazı kişilerde bu sorunun gelişme olasılığı, diğerlerine göre daha yüksektir. Risk faktörleri arasında şunlar yer alır:

• Yaş: Küçük çocuklar ve yaşlı yetişkinlerin E.koli bakterisinden kaynaklanan hastalıkları geçirme ve enfeksiyondan kaynaklanan komplikasyonları ciddi biçimde yaşama riskleri daha yükseltir.
• Zayıflamış bağışıklık sistemi. AIDS nedeniyle ya da kanser tedavisi veya organ naklinin ardından reaksiyonu önlemek için ilaçların kullanımı nedeniyle bağışıklık sistemi zayıf olan kişiler, E.koli bakterisini ağız yoluyla aldıklarında hasta olma ihtimalleri daha yüksektir.
• Bazı gıda türlerinin tüketimi. Az pişmiş hamburger, pastörize edilmemiş süt, pastörize edilmemiş elma suyu veya elma şırası ve çiğ sütten üretilen yumuşak peynirler riskli gıdalar arasında yer alır.
• Mide küçültme ameliyatı. Mide boyutlarını küçültme ameliyatı geçirmiş olan kişilerde E.koli belirtileri gelişme olasılığı daha yüksektir, bunun nedeni muhtemelen bakterileri öldürmek için daha az mide asitlerinin olmasıdır.

Komplikasyonları

Komplikasyonlar

Çoğu sağlıklı yetişkin E.koli enfeksiyonundan bir hafta içinde iyileşir. Ancak, bilhassa küçük çocuklar ve yaşlı yetişkinler gibi bazı kimselerde enfeksiyon, hayati tehlike arz eden ve Hemolitik Üremik Sendrom (HUS) denilen böbrek yetmezliğine neden olabilir.

Muayene

Randevunuza hazırlık

Çoğu kişi E.koli enfeksiyonları için tıbbi yardım almaz. Ancak doktora giderseniz, sizden aşağıdakileri öğrenmek isteyecektir.

• Hastalığın başlama zamanı
• Kusma ve ishalin sıklığı
• Kusma ve ishalin safra, mukus ya da kan içerip içermediği
• Ateş ya da karın ağrısı olup olmadığı
• Yakın geçmişte ülke dışına çıkıp çıkmadığınız

Testleri

Testler ve teşhis

E.koli enfeksiyonundan kaynaklanan hastalığı teşhis etmek için doktorunuz E.koli bakterisi olup olmadığının test edilebilmesi için gaita örneği alarak bunu laboratuara gönderecektir. Teşhisin onaylanması ve E.koli O157:H7 tarafından üretilenler gibi spesifik toksinlerin saptanabilmesi için bakterinin üremesi gerekir.

Tedavisi

Tedavi ve ilaçlar

E.koli O157:H7’den kaynaklanan hastalıklar için uygulanan hiçbir tedavi enfeksiyonu iyileştiremez, belirtileri yatıştıramaz ya da komplikasyonları önlemez. Çoğu kişi için en iyi seçenek yorgunluk ve dehidrasyonu telafi etmek için dinlenmek ve bol sıvı tüketmektir. İshal kesici ilaçlar almaktan kaçının – bu sindirim siteminizi yavaşlatarak vücudun toksinlerden kurtulmasını önler. 

Hayat tarzı ve ev tedavileri

İyileşme döneminde dehidrasyonu önlemek ve belirtileri azaltmak için aşağıdaki tavsiyelere uyun:

• Berrak sıvılar: Bol bol maden suyu, et suyu ve meyve suları gibi berrak sıvılar için.  Elma ve şeftali suyundan, kafein ve alkolden uzak durun.
• Gıdaları beslenmenize kademeli olarak ekleyin. Daha iyi hissetmeye başladığınızda öncelikle düşük lifli gıdalar tüketmeye başlayın. Kraker, tost, yumurta ya da pirinç gibi gıdaları deneyin.
• Bazı gıdalardan kaçının. Süt ürünleri, yağlı yiyecekler, lif bakımından zengin gıdalar ya da baharatlı yiyecekler belirtileri kötüleştirebilir.

Önleme

Korunma

E.koli temelli hastalıkları önleyebilecek bir aşı ya da ilaç yoktur, ancak araştırmacılar potansiyel aşılar üzerinde araştırmalarını sürdürmektedir. E.koli bakterisine maruz kalma olasılığınızı azaltmak için riskli gıdalardan ve çapraz kontaminasyondan uzak durun.

Riskli gıdalar

• Pembe renkli köfte ve hamburgerden uzak durun. Hamburgerler uygun biçimde hazırlanmış olmalıdır. Özellikle de ızgarada pişiyorsa,  tam olarak pişmeden önce bile etin rengi kahverengi olacaktır. Bu nedenle, etin sıcaklığının en kalın noktasından en az 71 C’ye kadar ulaştığından emin olmak için bir et termometresi kullanın. Eğer termometreniz yoksa sığır etini, etin merkezinde hiçbir pembelik kalmayana kadar pişirin.
• Pastörize süt, pastörize meyve suyu ya da elma şırası için. Oda sıcaklığında tutulan kutulanmış ya da şişelenmiş meyve suları, etiketinde aksi belirtilmiyorsa, muhtemelen pastörize edilmiştir.
• Çiğ ürünleri tam olarak yıkayın. Her ne kadar yıkama işlemi E.koli bakterisinden kurtulmayı  -özellikle bakterilerin tutunabileceği pek çok nokta olan yapraklı sebzelerde- garanti etmese de, dikkatli biçimde yıkama kiri çıkarabilir ve ürüne yapışmış olan bakteri sayısını azaltabilir.

Çapraz kontaminasyondan kaçının

• Kap ve aletleri yıkayın. Bıçakları, mutfak tezgahını ve doğrama tahtalarını, taze bir ürünle ya da çiğ etle temas etmelerinden önce ve sonra sıcak su ve sabun ile yıkayın ve temizleyin.
• Çiğ ürünleri ayrı saklayın. Bu çiğ et ve sebze-meyve gibi gıdalar için kullandığınız doğrama tahtalarını da ayırmayı içerir. Pişmiş bir hamburgeri, çiğ köfteler için kullandığınız bir tabağa asla koymayın.
• Ellerinizi yıkayın. Yemek hazırladıktan ya da yemek yedikten, tuvaleti kullandıktan veya çocuk bezi değiştirdikten sonra ellerinizi yıkayın. Çocuklarınızın da yemekten önce, tuvaletten sonra ve hayvanlarla temas etmelerinin ardından mutlaka ellerini yıkamalarını sağlayın.