• İçindekiler
• Nedir
• Belirtiler
• Teşhis
• Tedavi

Nedir

Karpal tünel sendromu, bileğinizdeki sıkışmış bir sinirden kaynaklanan, gitgide ağrılı hale gelen bir el ve kol durumudur. Karpal tünel sendromuna, bileğinizin anatomisi, altta yatan sağlık sorunları ve olası el kullanma düzenleri dahil bir dizi etmen etki edebilir.
Karpal tünel, kemikler ve bağdokularla bağlanmış, bileğinizin avuç içi tarafında yer alan, baş parmağınızın çevresi genişliğinde dar bir geçittir. Bu tünel, elinize giden ana siniri ve parmaklarınızı büken dokuz tendonu korur. Sinirde baskı uyuşukluk, ağrı ve sonunda karpal tünel sendromunun başlıca özelliği olan el kuvvetsizliğidir.
Neyse ki, karpal tünel meydana gelen birçok insanda uygun tedavi ağrıyla uyuşukluğu hafifletip bilekleriyle ellerinin normal kullanımını korur.

Sebepler

Karpal tünel sendromu medyan sinirdeki bir sıkışmanın sonucunda meydana gelir. Medyan sinir, önkolunuzdan çıkıp bileğinizdeki bir geçitten (karpal tünelden) geçerek elinize gider. Başparmağınız ve serçe parmağınız hariç parmaklarınızın avuç içi tarafında duyu taşır. Başparmağınızın kökü etrafındaki kasları hareket ettirmek için sinir sinyallerini de taşır (motor işlevi).
Genel olarak, karpal tünel boşluğundaki medyan siniri sıkıştıran, tahriş eden ve baskılayan her şey karpal tünel sendromuna yol açabilir. Örneğin, bilek kırığının yanı sıra romatoid artritten kaynaklanan şişmeyle yangı da karpal tüneli daraltabilir ve siniri tahriş edebilir. Birçok vakada, tek bir neden tespit edilemez. Bir grup risk faktörü durumun gelişmesine etki edebilir.

Belirtiler

Belirtiler

Karpal tünel sendromu genel olarak bileğinizde yavaş yavaş artan, elinize ve önkolunuza ilerleyebilen hafif bir ağrıyla başlar. Yaygın karpal tüne sendromu belirtileri şunlardır:

• Parmaklarınızda veya elinizde, özellikle başparmağınızda ve işaret, orta veya yüzük parmağınızda karıncalanma veya uyuşukluktur ama serçe parmağınızda olmaz. Bu his genelde direksiyon, telefon veya gazete tutarken ya da uyanınca ortaya çıkar. Birçok insan belirtileri gidermek için ellerini “silkeler”. Bozukluk ilerledikçe uyuşukluk kalıcı hale gelir.
• Özellikle zorlayıcı veya tekrarlayan kullanımdan sonra bileğinizden kolunuza, omzunuza ya da avuç içinize veya parmaklarınıza yayılan veya uzayan ağrı. Bu genelde ön kolunuzun avuç içi tarafında meydana gelir.
• Ellerinizde kuvvetsizlik hissi ve eşya düşürme eğilimi.

Doktora ne zaman gitmeli
Karpal tünel sendromunu gösteren kalıcı işaretler ve belirtileriniz varsa, özellikle etkinlikleriniz ve uyku düzenlerinizi engelliyorsa doktorunuzla görüşün. Durumu tedavi ettirmezseniz kas hasarı oluşabilir.

Risk faktörleri

Karpal tünel sendromuyla bir dizi faktör ilişkilendirilmiştir. Tek başlarına karpal tünel sendromuna neden olmamalarına rağmen, medyan sinir hasarının meydana gelme veya kötüleşme ihtimalini artırırlar.

• Anatomik etmenler. Karpal tünel içindeki boşluğu değiştiren bilek kırığı veya çıkığı, medyan sinir üstünde dışarıdan bir baskı oluşturabilir. Ayrıca, karpal tünel sendromu genelde kadınlarda daha yaygındır. Çünkü karpal tünel alanı erkeklerde biraz daha küçüktür ve hata için daha az yer vardır. Karpal tünel sendromu olan kadınlarda da bu durumu yaşamayan kadınlardan daha küçük karpal tüneller vardır.
• Sinire hasar veren durumlar. Şeker hastalığı ve alkol bağımlılığı gibi bazı kronik hastalıklar, medyan sinir hasarı dahil sinir hasarı riskinizi artırır.
• Yangılı durumlar. Başlıca özelliği yangı olan hastalıklar, örneğin romatoid artrit veya enfeksiyon, medyan sinirinizin üstüne baskı yaparak bileğinizdeki tendonları etkileyebilir.
• Vücut sıvılarının dengesinde değişiklikler. Bazı durumlar, örneğin hamilelik, menopoz, obezite, tiroit bozuklukları ve böbrek yetmezliği vücudunuzdaki sıvı düzelerini etkileyebilir. Örneğin hamilelikte yaygın olan su tutulması, karpal tünelinizdeki basıncı artırarak meydan siniri tahriş edebilir. Hamilelikle ilişkilendirilen karpal tünel sendromu genelde hamilelik bittikten sonra kendiliğinden geçer.
• İşyeri etmenleri. Titreşimli aletlerle ya da bileğin uzun veya tekrarlayan bükülmesini gerektiren bir seri üretim hattında çalışmak medyan sinirde zararlı baskı yaratabilir veya var olan sinir hasarını kötüleştirebilir. Ama bilimsel kanıtlar çelişkilidir ve bu etmenler karpal tünel sendromunun doğrudan nedenleri olarak belirlenmemiştir. Aşırı bilgisayar kullanımının karpal tünel için bir risk faktörü olduğuna dair az kanıt vardır ama farklı bir tür el ağrısına neden olabilir.

Teşhis

Doktorunuz, karpal tünel sendromunu tespit etmek için aşağıdaki testlerden bir veya birkaçını yaptırabilir:

• Belirti tarihçesi. İşaretleriniz ve belirtilerinizin düzeni nedenlerine dair ipucu sunabilir. Örneğin, medyan siniri serçe parmağına duyu taşımaz, o parmaktaki belirtiler karpal tünel sendromu dışında bir sorunu gösterebilir. Başka bir ipucu da belirtilerin zamanlamasıdır. Karpal tünel sendromuna bağlı belirtileri deneyimlediğiniz genel zamanlar telefon veya gazete tutarken, direksiyonu kavrarken veya gece boyunca uyanırken olabilir.
• Fiziksel muayene. Doktorunuz, parmaklarınızdaki hissi ve ellerinizdeki kasların gücünü test etmek isteyebilir çünkü bunlar karpal tünel sendromu tarafından etkilenebilir. Bileği bükünce, sinire hafifçe vurunca veya sinire tamamen baskı yapınca oluşan bilekte meydan sinir üzerinde baskı, bazı insanlarda belirtileri ortaya çıkarabilir.
• Röntgen. Bazı doktorlar, bilek ağrısının başka nedenlerini, örneğin artrit veya kırığı ihtimal dışı bırakmak için etkilenen bileğin röntgeninin çekilmesini önerebilir.
• Elektromiyogram. Elektromiyografi, kaslarda üretilen küçük elektrik yüklerini ölçer. İğne inceliğinde bir elektrogram, doktorunuzun incelemek istediği kaslara yerleştirilir. Bir alet hareketsizken ve hareket halindeyken kaslarınızdaki elektrik etkinliği kaydeder. Bu test, kasın hasar görüp görmediğini tespit etmeye yardımcı olabilir.
• Sinir iletim çalışması. Elektromiyografinin bir varyasyonunda cildinize iki elektrot bantlanır. Karpal tünelde elektrik itkisinin yavaşlayıp yavaşlamadığını görmek için medyan sinirden küçük bir şok geçirilir.

Elektromiyogram ve sinir iletim çalışması testleri, karpal tünel sendromunu taklit edebilen başka durumları, örneğin boynunuzda sinir sıkışmasını kontrol etmekte de yararlıdır.
Doktorunuz, işaretleriniz veya belirtileriniz başka medikal bozukluklar veya özel bir tedavi gereği gösteriyorsa bir romatolog, nörolog, el cerrahı veya sinir cerrahını görmenizi önerebilir. 

Tedavi

Hafif belirtileri karpal tünel sendromu olan bazı insanlar rahatsızlıklarını daha sık aralıklar verip ellerini dinlendirerek ve ara sıra şişmeyi indirmek için buz torbaları koyabilirler. Bu teknikler birkaç hafta içinde rahatlama sağlamazsa sabitleme, ilaçlar ve cerrahi dahil ilave tedavi seçeneklerine geçilir. 10 aydan az süredir hafifle orta belirtiler yaşadıysanız sabitleme ve başka koruyucu tedavilerin size yardımcı olması daha olasıdır.
Cerrahi olmayan tedavi
Eğer durum erken teşhis edilirse cerrahi olmayan yöntemler karpal tünel sendromunu iyileştirmeye yardımcı olabilir. Yöntemler şunlardır:

• Bilek sabitleme. Bileğinizi siz uyurken sabit tutan bir sabitleyici geceleyin gelen karıncalanma ve uyuşukluk belirtilerini hafifletebilir. Geceleyin sabitleme hamileyseniz ve karpal tünel sendromu belirtileriniz varsa iyi bir seçenektir.
• Steroid olmayan iltihap önleyici ilaçlar. Steroid olmayan iltihap önleyici ilaçlar karpal tünel sendromundan kaynaklanan ağrıyı kısa süreliğine geçirebilir. Bu ilaçların karpal tünel sendromunun kendini iyileştirebildiğine dair kanıt yoktur.
• Kortikosteroidler. Doktorunuz ağrınızı geçirmek için karpal tünelinize bir kortikosteroid, örmeğin kortizon enjekte edebilir. Kortikosteroidler yangı ve şişmeyi azaltır, bu da medyan sinirdeki baskıyı azaltır. Oral kortikosteroidler, karpal tünel sendromu tedavisi için yapılan kortikosteroid enjeksiyonları kadar etkili değildir.

Karpal tünel sendromu yangılı bir artritten, örneğin romatoid artritten kaynaklanıyorsa altta yatan durumu tedavi etmek karpal tünel sendromunun belirtilerini azaltabilir ama bu kanıtlanmamıştır.

Ameliyat

Belirtileriniz şiddetliyse veya cerrahi olmayan tedavi denedikten sonra geçmediyse ameliyat en iyi seçenek olabilir.
Karpal tünel ameliyatının amacı, sinire baskı yapan bağdokuyu keserek medyan sinirinizdeki baskıyı azaltmaktır. Ameliyattan sonraki iyileşme süreci sırasında, bağdokular yavaş yavaş yeniden bir araya gelirken sinire öncekinden daha fazla boşluk bırakır. Ameliyat birkaç farklı şekilde yapılabilir. Her tekniğin, ameliyattan önce cerrahınızla konuşmanız gereken riskleri ve yararları vardır.

• Endoskopik ameliyat. Karpal tünel ameliyatı, teleskop benzeri bir alet ve ona bağlı bir kamerası olan endoskop kullanılarak yapılabilir. Endoskop doktorunuzun karpal tünelinizin içini göremesini ve eliniz ya da bileğinizdeki küçük kesiklerden ameliyatı gerçekleştirmesini sağlar.
• Açık ameliyat. Başka vakalarda, ameliyat elinizin avuç içinde karpal tünelin üstünde daha büyük bir kesik açmayı ve siniri serbest bırakmak için bağdokunun baştan sona kesilmesini gerektirir.

Genelde, doktorunuz ameliyattan sonra elinizi kullanmanızı destekleyecektir, böylece yavaş yavaş elinizin normal kullanımını geri kazanacaksınız ama kuvvetli el hareketlerinden veya bileğinizin aşırı konumundan kaçınmalısınız. Ağrı veya zayıflığın ameliyattan sonra geçmesi birkaç haftadan birkaç aya kadar sürebilir. Belirtileriniz ameliyattan önce çok şiddetliyse ameliyattan sonra tamamen geçmeyebilir.

Yaşam tarzı

Bu adımlar sizi belirtilerinizden en azından geçici olarak kurtarabilir:

• Ellerinizin kullanımını gerektiren tekrarlayan etkinliklere kısa aralar verin.
• Bileklerinizi döndürün, avuçlarınızla parmaklarınızı esnetin.
• Bir ağrı kesici, örneğin aspirin, ibuprofen veya naproksen alın.
• Geceleri bilek sabitleyici takın. Bilek sabitleyiciler birçok eczanede genelde reçetesiz satılır. Sabitleyici bedeni sarmalıdır ama sıkı olmamalıdır.
• Bileklerinizdeki ve ellerinizdeki ağrı veya uyuşukluğu hafifletmek için ellerinizin üstünde uyumaktan kaçının. Eğer ağrı, uyuşukluk veya kuvvetsizlik tekrarlar ve geçmezse doktorunuzla görüşün.

 Önleme

Karpal tünel sendromunu önlemek için kanıtlanmış stratejiler yoktur ama ellerinizdeki ve bileklerinizdeki baskıyı aşağıdaki önlemleri alarak en aza indirgeyebilirsiniz:

• Kuvvetinizi azaltın ve kavrayışınızı gevşetin. Çoğu insan ellerini içeren görevleri gerçekleştirirken gerekenden daha fazla kuvvet kullanır. Örneğin işiniz kasiyerlikse tuşlara daha yavaş vurun. Uzun süreli el yazısında, büyük boyutlu, yumuşak bir tutacağı ve rahat akan mürekkebi olan büyük bir kalem kullanın. Bu şekilde, kalemi sıkı sıkı kavramanız veya kağıda o kadar sert bastırmanız gerekmez.
• Sık aralar verin. Ellerinizle bileklerinizi hafif hafif esneterek ve düzenli olarak bükerek onlara mola verin. Alternatif görevler de mümkün. Titreşimli veya aşırı kuvvet kullanmanızı gerektiren aletler kullanıyorsanız aralar vermek daha da önemlidir.
• Formunuza dikkat edin. Bileğinizi tamamen aşağı ya da yukarı bükmekten kaçının. Rahat bir orta konum en iyisidir. Eğer klavye kullanıyorsanız bilek hizasında veya biraz aşağıda tutun.
• Duruşunuzu düzeltin. Yanlış duruş omuzlarınızın öne doğru eğilmesine neden olabilir. omuzlarınız bu konumdaysa boyun ve omuz kaslarınız kısalarak boynunuzdaki sinirleri sıkıştırır. Bu, bileklerinizi, parmaklarınızı ve ellerinizi de etkileyebilir.
• Ellerinizi sıcak tutun. Soğuk bir ortamda çalışıyorsanız ellerinizde ağrı ve sertlik meydana gelmesi daha olasıdır. İşyerinizdeki sıcaklığı kontrol edemiyorsanız ellerinizi ve parmaklarınızı sıcak tutan parmaksız eldivenler takın.