Nedir

Nedir?

Sosyal fobi olarak da adlandırılan sosyal anksiyete bozukluğu, bireyin sosyal durumlar karşısında aşırı ve mantıksız bir korkuya kapıldığı kaygı bozukluğudur. Kaygı (yoğun sinirlilik) ve kendi halini düşünme, başkaları tarafından yakından izlenme, yargılanma ve eleştirilme korkusundan kaynaklanır.

Sosyal kaygı bozukluğu olan bir kişi başkalarının önünde hata yapmak, utanmak ya da gülünç duruma düşmekten korkar. Korku, sosyal beceri ya da deneyim eksikliğiyle daha kötüleşebilir. Kaygı, panik atağa dönüşebilir. Korkunun bir sonucu olarak kişi, aşırı endişe yaşadığı bazı sosyal durumlardan tamamen kaçınabilir. Ayrıca, sosyal kaygı bozukluğu olan kişiler çoğunlukla bir olaydan günler ya da haftalar önce "beklentisel" kaygı (bir durum gerçekleşmeden önce yaşanan korku) yaşamaya başlar. Birçok durumda, kişi korkunun mantıksız olduğunu bilir ama bunun üstesinden gelemez.

Sosyal kaygı bozukluğu olan kişiler, sosyal durumlarla ilgili yanlış inançlar ve diğer insanlarla ilgili olumsuz görüşleri içeren, çarpık düşünme biçimine sahiptir. Tedavi edilmediğinde, okul, iş, sosyal aktiviteler ve ilişkileri de dahil kişinin normal günlük hayatını olumsuz etkileyebilir.
Sosyal kaygı bozukluğu olan kişiler, topluluk önünde konuşma gibi belirli bir durumdan korkuyor olabilir. Ancak, sosyal kaygı bozukluğu olan insanların çoğu, birden fazla sosyal durumdan korkar. Kaygıyı ortaya çıkaran diğer durumlar şunlardır:

Başkalarının önünde yiyip içmek.
Başkalarının önünde yazı yazmak ya da çalışmak.
İlgi odağı olmak.
Randevular ve partilere gitmek de dahil insanlarla etkileşimde bulunmak.
Bir grup içinde soru sormak ya da rapor vermek.
Umumi tuvaletleri kullanmak.
Telefonla konuşmak.

Sosyal kaygı bozukluğu, panik bozukluğu, obsesif-kompülsif bozukluk ve depresyon gibi diğer ruhsal hastalıklarla bağlantılı olabilir. Aslında, sosyal kaygı bozukluğu olan birçok insan, başlangıçta doktora sosyal kaygı belirtileri için değil, bu bozukluklarla ilgili şikayetleri için gider.

Belirtiler

Sosyal kaygı bozukluğu olan birçok kişi, "yanlış bir şey" olduğunu hisseder ama hissettiklerini bir hastalık işareti olarak görmez. Sosyal kaygı bozukluğu belirtileri şunlardır:

Sosyal ortamlarda yoğun kaygı.
Sosyal durumlardan kaçınma.
Kaygının fiziksel belirtileri zihin bulanıklığı, kalp çarpıntısı, terleme, titreme, kızarma, kas gerginliği, mide ve ishaldir.

Kaygı bozukluğu olan çocuklar korkularını ağlayarak, bir ebeveynine sıkıca sarılarak ya da öfke krizi geçirerek ifade ederler.

Ne Kadar Yaygındır?

Sosyal kaygı bozukluğu, gelişmiş ülkelerde en sık görülen kaygı bozukluğu, depresyon ve alkol bağımlılığından sonra üçüncü en sık görülen ruhsal bozukluktur. Bu bozukluk en sık ergenlik veya erken yetişkinlik döneminde su üstüne çıkar, ama erken çocukluk da dahil herhangi bir zamanda oluşabilir. Kadınlarda erkeklere göre daha sık görülür.

Sebepler

Sosyal kaygı bozukluğunun bilinen tek bir nedeni yoktur, ama araştırmacılar, biyolojik, psikolojik ve çevresel faktörlerin kaygı gelişiminde rol oynayabileceğini söylüyor.

Biyolojik: Sosyal kaygı bozukluğu, nörotransmitter serotoninin dengesizliğine bağlı olabilir. Nörotransmitterler, bilgilerin beyindeki sinir hücreleri arasındaki aktarımını sağlayan özel kimyasal habercilerdir. Nörotransmitterlerin dengesi bozulursa, mesajlar beyinden düzgün geçemez. Bu, beynin stresli durumlara tepki gösterme şeklini değiştirerek kaygıya yol açabilir. Buna ek olarak, sosyal kaygı bozukluğu, aileden gelebilir. Bu, bozukluğun aileden, hücre işlevleri için talimatlar içeren materyaller olan genler aracılığıyla geçmesi anlamına gelir.
Psikolojik: Sosyal kaygı bozukluğunun gelişimi, geçmişte yaşanmış, utanç verici ya da gülünç duruma neden olmuş bir sosyal deneyimden kaynaklanabilir.
Çevresel: Sosyal kaygı bozukluğu olan kişiler, başkalarının davranışlarını gözlemleyerek ya da bir başkasının davranışlarının sonucu olarak başına gelenleri görerek (dalga konusu olmak gibi) korkular geliştirebilir. Ayrıca, ebeveynleri tarafından aşırı korumaya alınmış çocuklar, normal gelişiminin bir parçası olarak iyi sosyal becerileri öğrenememiş olabilir.

Testler

Sosyal kaygı bozukluğu belirtileri varsa, doktorunuz değerlendirmeye, tıbbi geçmişiniz hakkında sorular sorarak ve bir fizik muayene yaparak başlayacaktır. Özellikle sosyal kaygı bozukluğunu teşhis etmek için bir laboratuar testi olmamakla beraber, doktorunuz belirtilere fiziksel bir hastalığın neden olmadığından emin olmak için, çeşitli testler yapabilir.

Herhangi bir fiziksel hastalık tespit edilmemesi halinde, ruhsal hastalıkların teşhis ve tedavisi için özel olarak eğitilmiş sağlık profesyonelleri olan psikiyatri ya da psikologlara yönlendirilebilirsiniz. Psikiyatr ve psikologlar, kişileri kaygı bozukluğu olup olmadığına dair değerlendirmek için özel olarak tasarlanmış mülakat ve değerlendirme araçları kullanır. Doktor sosyal kaygı bozukluğu teşhisini, belirtilerin ve belirtilerin neden olduğu diğer sorunların yoğunluğu ve süresi ile ilgili raporlara dayandırır. Doktor daha sonra fonksiyon kaybının derecesini ve belirtilerin sosyal kaygı bozukluğunu işaret edip etmediğini belirler.

Tedavi

Sosyal kaygı bozukluğu için, mevcut en etkili tedavi bilişsel davranış terapisidir (BDT). Aynı zamanda bozukluğun belirtilerini hafifletmek için ilaç da kullanılabilir, böylece BDT daha etkili olur. İlaçlar tek başına da kullanılabilir.

Bilişsel davranış terapisi: BDT''nin amacı, kişinin düşüncelerini daha akılcı bir yöne yöneltmek ve kaygıdan kaynaklanan durumlardan kaçınmasını sağlamaktır. Bu, insanlara kaygı belirtilerini tetikleyen durumlarda farklı tepki vermeyi öğretir. Terapi sistematik duyarsızlaştırma ya da korkulan duruma gerçek hayatta maruz bırakmayı içerebilir. Sistematik duyarsızlaştırmada, kişi korkutucu bir durum hayal eder, terapist ofisi gibi güvenli ve rahat bir ortamda korkularının derinliklerine iner. Gerçek hayatta maruz bırakma, terapist desteğiyle kişiyi yavaş yavaş duruma maruz bırakmaktır.
İlaçlar: Sosyal kaygı bozukluğu tedavisi için kullanılan birkaç farklı ilaç türü vardır. Antidepresanlar; sakinleştiriciler (benzodiazepinler), genellikle kalp rahatsızlıkları tedavisinde kullanılan beta-bloker, kaygının titreme ve kalp çarpıntısı gibi bazı fiziksel belirtilerini en aza indirmek için kullanılır.

Öz saygı ve sosyal becerileri artırmak, derin nefes almak gibi rahatlama tekniklerini öğrenmek için danışmanlık, insanların sosyal kaygı bozukluğuyla başa çıkmasına yardımcı olabilir.

Önleme

Ne yazık ki, sosyal kaygı bozukluğu önlenemez, ama belirtiler su yüzüne çıkar çıkmaz yardım almak tedavinin daha etkili olmasına yardımcı olur.

İLGİLİ MAKALE

Kaygı (Anksiyete) Bozukluğunun Belirtileri Nedir?

Op. Dr. Sinan GÖKER

Hocam merhaba aşağı yukarı 2 yıldır sizi takip ediyorum sizi son umudum olarak görüyorum görme bozukluğum ve aşırı kalın mercekli gözlüklerim yüzünde... devamı

se**** to**** – 09 Nisan 2018

Merhaba Kemal Bey, Ben 6 yıldır obsesif kompulsif bozukluk ile ilgili çeşitli tedaviler gördüm.Ancak şuan içinde bulunduğum durumu anlamada ve anlatmakta güçlük çekiyorum.Mesela huzursuzluk ve kaygı hissediyorum gün içerisinde.Basit şeylerden dolayı veya sebepsiz huzursuzluk.Ama basit şeyler dediğim faktörlerin basit olduğunu bildiğim halde çok kafaya takma kısmı obsesyon gibi geliyor.(Aklımdan geçen bir davranışı yapmazsam kötü bir şey olacak obsesyon ve kompulsiyonlarına ek olarak).Bir de kafama en çok taktığım şeylerden biri de bir tartışmada ya da hakkımı ararken altta kalma korkusu.Ve bu düşünce benim kafamı sürekli meşgul ediyor.Hatta bazen kafamda prova yapar gibi senaryo kuruyorum mesela biri bana böyle dese ben böyle derim,diyebilir miyim?,nasıl derim?,ya kendimi savunamazsam?niye savunamıyorum? gibi.Ya da maruz kaldığım herhangi bir kendimi savunamadığım durum ile ilgili demem gerekiyordu diye düşündüğüm şeyler.Örneğin şuan,bir markette çalışan kadın personelin ben geldiğimde karşıdaki erkek çalışana bakıp gülümsemesi durumu aklımı kurcalıyor.Bunu birkaç defa yaşadım çünkü.Şu an kafamda bununla ilgili düşünceller dönüyor.Baş ağrısı bile yapıyor hatta.Niye gülüyorlar?Benim bir şey demem gerekli mi?Ya diyemezsem?Acaba takmasam mı?Takmıyor gibi mi davransam?Nasıl tepki vereyim?Neden tepki vermekten çekiniyorum?Acaba imalı imalı mı konuşsam?Hakkımı savunabildiğim,tepki verebildiğim durumlar da oluyor ama şimdi neden yapamıyorum?(bazen kendimi zorlayarak,bazen kendimi zorlamadan hakkımı savunabiliyorum,kavga edebiliyorum,bazen edemiyorum.Savunabildiğim anları aklıma getirip rahatlıyorum.Yapabiliyorum diyorum.Bazen bu durum karşıdaki kişiye göre değişebiliyor.Mesela erkeklere karşı daha iyi savunabiliyorum.Ve kendi yaşımda değil de benden büyük olanlara karşı daha keskinim.En keskin olduğum insan grubu ise öğretmenlerim.) Ve bazı konularda insanların benim hakkımda ne düşüneceğine çok fazla önem veriyorum.Ve bazı zamanlarda tepki almaktan korktuğum oluyor.Örneğin toplu taşıma araçlarında yüksek sesle telefonda konuşmak.Ya da telefonuma çok fazla mesaj gelmesinden kaynaklanan ses.Bunlar karşısında alacağım tepkiden korkma sebebim sanırım yine kendimi savunamama korkumdan kaynaklanıyor.Ben mesela telefonda yüksek sesle konuşma mevzusunda bir kadınla minibüste kavga ettim birkaç ay önce ve üste çıkabildim.Bazen çıkabiliyorum(kendimi zorlayarak veya da kendiliğimden).Yani bazen kendime bir özgüven geliyor hareketlerimde konuşmalarımda.Ama genelde dikkatli davranma gereği duyuyorumçKonuşurken falan insanlar benim hakkımda ne düşünür gibi.Ama tepki almaktan korkmadan karşıt bir düşünceyi söylediğim de oluyor.Derste mesela.Bazen buna kendimi zorluyorum,bazen de zorlanmadan oluyor.Bunlar, bunları kafaya çok takmam ve arada gelen huzursuzluk hissi ,kaygı duyduğum durumları çok fazla büyütmem ve bundan dolayı aşırı kaygı duymam, buna engel olamama durumu,veya çok küçük olduğunu bildiğim halde çok fazla kaygı duymam(halledebileceğim bir şey olduğunu bildiğim halde kendime bunu açıkladığım halde tekrar başa dönüp kaygılanmam) ve kaygı duyulan durumun kafama çok takılıp konsantrasyonumu engellemesi ve bazen kaygıyı kalbimde hissetmeme neden olması durumlarını doktora nasıl anlatacağımı bilemiyorum ve bunların hangi hastalık olduğunu bilemiyorum.Kendimi tam ifade edemeyeceğimi düşünüp doktora da gitmek istemiyorum.Şu an 150 mg Lustral kullanıyorum tek başına.Bundan önce zeldox 20 mg ile kullanıyordum.Zeldox ilk başlarda bana müthiş geldi tüm şikayetlerim kayboldu ama doktorla lustralı 100 mg a düşürmemden itibaren aşırı derecede huzursuzluk ve kaygı başladı, lustralı 150 ye çıkarsam bile fayda etmediği için bırakmak zorunda kaldım lustrale 150 ile devam ettim ve dehşet derecesindeki huzursuzluğum gitti.Yukarıda yazdıklarımın çok çok şiddetlisiydi.Şimdi bu şikayetler var.Söyldiğim tepki alma anksiyetesinden dolayı kafamda oluşan düşünceler,kaygılar,senaryolar üretmek,sürekli tepki aldığım durumları ve bunlara vermem gereken cevapları düşünmek,prova yapmak..bunlar önceden de vardı fakat kaybolmuştu.Sadede lustral kullansam bile yoktu şu sıralar tekrar ortaya çıktı.Ne yapacağımı ve neden kaynaklandığını hala bilmiyorum.Bu yazdıklarım neyin belirtisi?Bana bu konuda bilgi verirseniz sevinirim.Teşekkürler

se**** to**** – 25 Kasım 2021

Ay ak baş parmaklarımda noropatik yaralar var iyi olmuyo, hissetmediğim icin cok sıkıntı veriyo kamuda çalışıyorum sosyal hayatımı çok etkiliyo tedaviniz varsa görüşmek istiyorum saygılarımla;

se**** to**** – 17 Aralık 2020

Merhaba Ali bey ben 6 ay önce yüz kızarmasından dolayı klipsli ets amaliyatı oldum amaliyatı olmadan önce her gün her saat kızarıyodu oldukdan sonra yüzde 50 bi başarı oranı sağladığımı düşünüyorum eskisi kadar olmuyo ama sıcak bi ortamda yüzümde batmalar oluyo ve beraberinde kızarıyo kuaförde aşırı bi şekilde kızarmalar oluyo maç izlerken aşırı bir heyecan ve kalp atışlarım hızlanıyo sonrasında yüzümde yine aşırı şekilde yanma hissediyorum ets amaliyatını olduğum halde neden bu sorun devam ediyo bu bir hastalıkmıdır hormonsal bozukluk olabilirmi özgüvenimde yüksek sosyal fobi vardı amaliyat sayesinde yok oldu diyebilirim benim sıkıntım sebepsiz yere bir anda yüzümün yanması yardımcı olursanız sevinirim hocam.

Tüm Sorular

Hemen Sağlık

Sosyal Kaygı Bozukluğu

Nedir

Nedir?

Belirtiler

Belirtiler

Ne Kadar Yaygındır?

Sebepler

Sebepler

Testler

Testler

Tedavi

Tedavi

Önleme

Önleme

Kaygı (Anksiyete) Bozukluğunun Belirtileri Nedir?

Op. Dr. Sinan GÖKER

Farklılaşmamış Somatoform Bozukluk

Çocuklarda Dehb

Hayali Arkadaşlar

Renklerin Ruh Halimize Etkileri

Moralinizi Yükseltmenin Yolları