• İçindekiler
• Nedir
• Belirtileri
• Sebepleri
• Risk Faktörleri
• Komplikasyonları
• Muayenesi
• Testleri
• Tedavisi
• Yaşam Tarzı
• Önleme

Nedir

Uyurgezerlik

Ayrıca somnambulizm diye bilinen uyurgezerlik uyurken kalkıp dolaşmayla ilgilidir. Uyurgezerliğe en çok 8 ile 12 yaş arası çocuklarda rastlanır ve genellikle herhangi bir ciddi sorunu işaret etmeyen ve tedavi gerektirmeyen tesadüfi bir olaydır.

Bununla birlikte uyurgezerlik her yaşta olabilir ve pencereden dışarı tırmanmak, çöp kutusuna çişini yapmak gibi tuhaf, hatta tehlikeli davranışlar gösterebilir.

Aile üyelerinizden herhangi biri uyurgezerse, onu uyurgezerlik yaralanmalarından korumak gerekir.

Belirtileri

Belirtiler

Uyurgezerlik bir parasomniya, yani uyku sırasındaki istenmeyen bir davranış veya deneyim olarak sınıflandırılmıştır. Uyurgezer olan bir insan şu davranışlarda bulunabilir:

• Yatakta kalkıp oturmak ve gözlerini açmak
• Şaşkın, boş bakışlar
• Evin içinde dolaşmak, belki kapıları, ışıkları açıp kapatmak
• Yemek yemek, giyinmek, hatta araba kullanmak gibi rutin faaliyetlerde bulunmak
• Sakar bir biçimde hareket etmek ve konuşmak
• Ayrıca gece kabusları görüyorsa çığlık atmak
• Olay sırasında uyandırılma güçlüğü

Uyurgezerlik genellikle uykuya geçtikten sonraki bir iki saat içinde, yani gecenin erken bir saatinde meydana gelir. Gündüzleri yapılan kısa kestirmelerde uyurgezerlik ihtimali çok düşüktür. Uyurgezer sabah kalktığında akşamki olayı hatırlamaz.

Nadir durumlarda uyurgezerlik sık yaşanır, hatta birkaç gece üst üste birden fazla uyurgezerlik yaşanabilir.

Uyurgezerlik çocuklarda yaygındır, onlu yaşlarda derin uyku miktarları azaldığı için bu davranış sona erer.

Doktora ne zaman gitmeli

Nadiren meydana gelen uyurgezerlik genelde herhangi bir endişe kaynağı teşkil etmez. Çocuğun rutin muayenesinde uyurgezerlik olayından şöyle bir bahsetmeniz yeterli olur. Fakat uyurgezerlikle ilgili şu durumlarda doktorunuza başvurun:

• Daha sık olması
• Tehlikeli davranışa veya yaralanmaya yol açtığında
• Başka belirtilerle birlikte ortaya çıkıyorsa
• Çocuğunuz onlu yaşlara geldiği halde devam ediyorsa

Sebepleri

Sebepler

Uyurgezerliğe katkısı olan birçok faktör şunlardır:

• Uyku yoksunluğu
• Yorgunluk
• Stres
• Anksiyete
• Ateş
• Yabancı bir ortamda uyumak
• Bazı ilaçlar

Uyurgezerlik bazen uykuyu etkileyen diğer tıbbi durumlarla ilgilidir: 

• Nöbet bozuklukları
• Uykuda nefes düzensizlikleri, uyku sırasında anormal soluk alıp verme biçimleriyle kendini gösteren bir grup bozukluktur. En yaygını uyku apnesidir.
• Huzursuz bacak sendromu
• Migren baş ağrıları
• Felç
• Kafa yaralanmaları ve beyin şişmesi
• Adet öncesi dönem

Başka vakalarda alkol, yasadışı uyuşturucu kullanımı veya bazı ilaçlar; kimi antibiyotikler, antihistaminler, sakinleştiriciler ve uyku hapları uyurgezerlik epizotlarını tetikleyebilir. 

Risk Faktörleri

Komplikasyonları

Komplikasyonlar

Uyurgezerlik tek başına bir endişe kaynağı teşkil etmez, fakat uyurgezerler, özellikle ev dışına çıktıklarında veya uyurgezerken araba kullandıklarında kendilerine zarar verebilirler. Uykunun uzun sürekli olarak kesintilere uğraması aşırı gündüz uykululuğuna veya okulda olası davranış sorunlarına yol açabilir. Uyurgezerler de genelde başka insanların uykularını kesintiye uğratırlar.

Muayenesi

Randevunuza Hazırlanmak

Çocuklarda uyurgezerlik epizotları ergenlikle birlikte genelde kaybolur. Bununla birlikte emniyetle veya altta yatan sebeple ilgili endişeleriniz varsa bir doktorla görüşmek isteyebilirsiniz. Doktorunuz sizi bir uyku uzmanına sevk edebilir.

Doktorunuzun uyurgezerliğe neyin sebep olduğunu anlamak için randevudan iki hafta öncesinden başlayacak şekilde bir uyku günlüğü tutmak iyi bir fikirdir. Sabahları kendinizin veya uyurgezer kişinin uyku vakti ritüeli, uyku kalitesi vb hakkında bildiğiniz her şeyi yazarsınız. Günün sonunda kendinizin veya çocuğunuzun uykusunu etkileyebilecek, kafein tüketimi (çikolata ve kola da dahil) veya alınan herhangi bir ilacı kaydedersiniz. Doktorunuz da tıbbi geçmişinizi, aldığınız ilaçları, geçmişte herhangi bir uyku bozukluğu yaşayıp yaşamadığınızı öğrenmek isteyecektir.

Doktorla görüşme sırasında istediğiniz bilgileri aldığınızdan emin olmak için randevu öncesinde aklınıza gelen soruları kaydedin.

Testleri

Testler ve Teşhis

Yalnız yaşamıyor veya gece dolaşmalarınızdan tümüyle bihaber değilseniz, uyurgezerlik teşhisini büyük ihtimalle kendi kendinize koyacaksınız. Çocuğunuz uyurgezerse, bunu fark edersiniz.

Doktorunuz uyurgezerliğe katkıda bulunabilecek anormal kalp ritmi, nöbet bozuklukları veya panik ataklar gibi tıbbi durumları tespit etmek için sizi fiziksel ve psikolojik olarak muayene eder. Bazı vakalarda bir uyku laboratuvarında testler veya gözlem altında tutulmak tavsiye edilir.

Tedavisi

Tedaviler ve İlaçlar

Uyurgezerliğin genelde tedavi edilmesi gerekmez. Çocuğunuzun veya evdeki başka birinin uyurgezer olduğunu fark ederseniz, nazikçe onu yatağına yönlendirin. Uyurgezeri uyandırmak tehlikeli değildir, fakat biraz afallatıcı bir eylemdir. Uyandırılan kişinin kafası karışabilir veya afallama yaşayabilir. Özellikle erkekler onları uyandıran kişiye saldırabilir.

Uyurgezer yetişkinlerin tedavisi hipnozla yapılabilir. Uyurgezerlik nadiren alınan bir ilacın etkisi olarak ortaya çıkar, bu yüzden ilacı değiştirmek gerekebilir.

Uyurgezerlik aşırı gündüz uykululuğuna neden oluyor veya ciddi yaralanma riski taşıyorsa, doktorunuz bazı ilaçlar önerebilir. Bazen kimi antidepresanların veya benzodiazepinlerin kısa süreli kullanımı uyurgezerliği sona erdirebilir.

Eğer uyurgezerlik altta yatan bir tıbbi durum veya zihin sağlığı sorunundan kaynaklanıyorsa, tedavi bu sebebe odaklanır. Örneğin uyurgezerlik başka bir uyku bozukluğundan, örneğin engelleyici uyku apnesinden kaynaklanıyorsa, sürekli pozitif hava basıncı (uyku sırasında burnunuzun üstüne konan bir maske yardımıyla basınçlı hava veren ve solunum yollarınızı açık tutan bir makine) kullanılabilir.

Yaşam Tarzı

Hayat Tarzı ve Evde Tedaviler

Eğer kendinizde veya çocuğunuzda uyurgezerlik sorunu varsa deneyebileceğiniz şeyler vardır:

• Ortamı uyurgezerlik için emniyetli hale getirmek. Kazayı engellemek için geceleri bütün pencereleri, dış kapıları kapatıp kilitleyin. İç kapıları da kilitleyebilir, hatta onların üzerine alarm veya çanlar koyabilirsiniz. Evin avlu kapısını veya merdivenlerin kapılarını kapatın, ayağın takılabileceği elektrik kablolarını veya diğer nesneleri yoldan kaldırın. Çocuğunuz uyurgezerse, ranzada uyutmayın. Keskin ve kırılgan nesneleri ortalıktan kaldırın.
• Daha fazla uyuyun. Yorgunluk uyurgezerliğe katkıda bulunabilir. Yatağa daha erken gitmeyi, daha düzenli uyumayı deneyin.
• Yataktan önce düzenli olarak gevşeme egzersizi yapın. Sessiz, sakinleştirici faaliyetlerde bulunun. Örneğin yataktan önce kitap okumak, bulmaca çözmek, sıcak su dolu küvete girmek. Meditasyon veya gevşeme egzersizleri de yardımcı olabilir.
• Stresi olduğu yerde bırakın. Sizde stres yapan şeyleri tespit edip stresle baş etmenin yolları üzerine düşünün. Çocuğunuz endişeli veya stresli görünüyorsa, rahatsız eden şey hakkında onunla konuşun.
• Davranış kalıpları arayın. Çocuğunuz uyurgezerse, bir uyurgezer günlüğü tutun. Birkaç gece için uyurgezerlik anlarının uykuya daldıktan kaç dakika sonra meydana geldiğine bakın. Eğer vakitler aşağı yukarı hep aynıysa, uyurgezerliğin başlamasından kuşkulandığınız vaktin 15 dakika öncesinde çocuğunuzu uyandırın. Çocuğunuzu 5 dakika boyunca uyanık tutun ve sonra uyumasına izin verin.

Her şeyden önce ona sevecen yaklaşın. Ne kadar rahatsız edici olsa da uyurgezerlik genelde ciddi bir tıbbi durum değildir ve kendiliğinden iyileşir.

 

Önleme