• İçindekiler
• D Vitamini
• Testler
• Sonuç

D Vitamini

Son zamanlarda D vitamini hakkında birçok araştırma yapılmıştır. Bunlardan bazıları D vitamininin bilinen faydalarına, özellikle kalsiyumla birlikte kullanıldığında kemikleri güçlendirmedeki önemli rolüne odaklanmıştır. Ama diğer birçok çalışma, D vitamininin her türlü hastalık (bazı yaygın kanserler, çoklu skleroz, diyabet, yüksek tansiyon ve yaşla ilgili kas zayıflığı vb) riskini azaltma potansiyelini incelemiştir. Bu araştırmalar ümit vericidir.

Bu araştırmaların çoğunda, D vitamininin potansiyel faydaları, kandaki yüksek D vitamini seviyeleriyle ilişkilendirilmiştir. Bu değerler, birçok kişinin D vitamini düzeylerinden yüksektir. Bu yüzden bazı önemli araştırmacılar, insanlara kanlarındaki D vitamini düzeylerini ölçtürmelerini tavsiye eder. Böylece eğer gerekirse, D vitamini düzeylerini istenen değere getirmek için yeterli D vitamini takviyesi alabilirler. Bazı doktorlar birçok hastasına D vitamini testi yaptırmaya başlamışlardır. Peki, test yaptırmanız gerekli mi? İlk olarak, bu özel vitamin hakkında bazı temel bilgiler verelim.

D Vitamini Hakkında Temel Bilgiler

D vitamini, derinin güneşe maruz kalması sonucu deri tarafından üretilir ve bu açıdan eşi benzeri yoktur. Üretilen miktar, günün saatlerine, mevsime, ne kadar kuzeyde yaşadığınıza, deri pigmentasyonuna (daha koyu renkli ciltler daha az D vitamini üretir), vücudunuzun güneşe ne kadar maruz kaldığına ve yaşınıza (yaşlı insanlar güneşe çıktıklarında daha az D vitamini üretirler) bağlıdır. D vitamini yağda çözünebildiği için, güneşe çıkmadığınız ya da D vitamini tüketmediğiniz zaman, vücut bu vitamini günler hatta aylar boyunca depolayabilir.

Az sayıda besin D vitamini sağlar. Sütte bol miktarda D vitamini vardır ve önemli bir besin kaynağıdır (bir bardak sütte 100 IU D vitamini bulunur). Bazı soya sütleri, portakal suyu, margarinler ve kahvaltılık gevreklerde de bol miktarda D vitamini bulunur. Somon, ton balığı ve sardalya gibi yağlı balıklar D vitamini açısından doğal olarak zengindir. Ama yeterli D vitaminini sadece yiyeceklerden almak zordur. Bu yüzden çoğunlukla takviye kullanmak gereklidir.

Özellikle 60 yaşın üstündeki kişilerde, kuzey bölgelerde yaşayanlarda, koyu renkli cilde sahip olanlarda ya da dışarıya az çıkan kişilerde dahil birçok insanda D vitamini eksikliği vardır. Günlerin kısa, güneşin zayıf olduğu ve daha fazla kıyafet giydiğimiz ve dışarıda daha az zaman geçirdiğimiz kış aylarında kandaki D vitamini seviyesi önemli ölçüde düşer. Ayrıca, bazı yeni araştırmalara göre, birçok gencin de kanındaki D vitamini seviyesi düşüktür. Obeziteyle kandaki D vitamini seviyelerinin az olması arasında bir ilişki bulunmuştur.

Testler

Test Yaptırmak

18 vakadan oluşan yeni bir araştırmada, D vitamini takviyeleri (çoğunlukla günde 400-800 IU) kullanan kişilerin toplam ölüm oranında %7 azalma görülmüştür. Harvard’dan Dr. Edward Giovannuci, bu araştırmayı ele aldığı makalede şu sonuca varmıştır: “D vitamini eksikliğiyle ilişkilendirilen bazı sorunların giderilmesi açısından, doktorların hastalarındaki serum 25-Hidroksi D Vitamini düzeyini ölçtürmeleri akıllıca görünüyor.” 25-Hidroksi D Vitamini, kandaki D vitamininin testle ölçülen formudur.

Rutin D vitamini testini savunanlar arasında, South Carolina Tıp Fakültesinden, 30 yıldır D vitaminiyle ilgili araştırmalar yapan Dr. Bruce Hollis bulunuyor. Dr. Hollis, 25-Hidroksi D Vitamini’nin kronik hastalıklara karşı potansiyel koruyucu etkisi nedeniyle “herkesin kendi 25-Hidroksi D Vitamini düzeyini bilmesi gerekir” diyor. Çoklu vitamin içinde bulunan (genellikle 400 IU) ya da kısa süreler için yüzünüzü ve kollarınızı güneşe maruz bıraktığınızda aldığınız D vitamini miktarı kanda istenilen seviye için yeterli olmayabilir. Dr. Hollis, günde 800-1000 IU’luk D vitamini alımının bile bazı kişiler için yeterli olmayacağını söyler. Vücudun D vitaminini üretme ve kullanma yeteneği kişiden kişiye değişir. Bu nedenle test yaptırmak çok önemli olabilir.

Kandaki D Vitamini Düzeyleri Ne Kadar Olmalıdır?

Birçok uzman, artık, 25-Hidroksi D Vitamininin kandaki düzeyinin en az 30-40 ng/ml (1 ml kandaki nanogram miktarı) olmasının uygun olduğunu kabul eder. Bugün tavsiye edilen D vitamini kullanımıyla ve kısa süre güneşte kalmakla bu düzeylere ulaşmak genellikle zordur. Özellikle 60 yaş üstü kişiler dahil birçok kişide, kış mevsimi boyunca kandaki D vitamini düzeyi 20 ng/ml ya da daha azdır. Ancak, ideal kan düzeylerinin ne kadar olduğu konusunda bazı tartışmalar vardır. Dr. Hollis, 50-60 ng/ml’nin uygun olduğunu düşünüyor.

Kollarınızı ya da vücudunuzun tamamını, krem sürmeden öğle güneşine maruz bırakmak, kanda yüksek düzeyde D vitamini oluşmasını sağlayabilir; ama aynı zamanda deri kanserine neden olabilir. Bu durumda, D vitamini seviyeniz istenen değerde olmadığı sürece takviye kullanmanız en iyi seçenektir.

Pratik Meseleler

D vitamini ölçümü için kan testi yaptırmayı isterseniz doktorunuz bunun gerekli olmadığını söyleyebilir. Osteoporoz ya da D vitamini eksikliğiyle ilgili olabilecek bir başka sorununuz olmadığı sürece sigorta bu testin ücretini karşılamayabilir. Ayrıca eğer test sonucunda D vitamini değerleri düşük çıkarsa ve daha yüksek dozlarda D vitamini almaya başlarsanız, istenilen değere ulaştığınızdan emin olmak için bu testi tekrar yaptırmanız gerekir. Kandaki D vitamini seviyelerinin mevsime bağlı olarak önemli ölçüde değiştiğini unutmayın. Kış sonu ve ilkbaharın başı, değerlerin en düşük olduğu zamandır. Örneğin, 25 ng/ml, kış sonu için uygun olabilir, ama yaz sonu için düşüktür.

Sonuç

Sonuç

D vitamini testini herkesin yaptırmasını tavsiye etmek için henüz erkendir. Rutin taramanın gerekli olduğunu doğrulayacak uzun vadeli ve kapsamlı klinik çalışmalar henüz yapılmamıştır. Ama özellikle 60 yaşın üstündeyseniz ya da düşük kemik yoğunluğuna sahipseniz, test konusunda doktorunuzla görüşün. Her halükarda, günde 800-1000 IU’luk D vitamini takviyesi kullanın. Bu, birçok kişi için kandaki D vitamini seviyesini istenen değerlere (30 ng/ml’nin üstü) yaklaştıracaktır.

Ne Kadar D Vitamini Almak Gerekir?

Sağlık Bakanlığı Türkiye’ye Özgü Beslenme Rehberi’ne göre, bütün yaş grupları için D Vitamini Önerilen Günlük Alım Miktarı 10 mcg (400IU). Birçok kişi bol miktarda süt içmediği ya da multivitamin kullanmadığı sürece, bu kadar D vitamini almaz. Ama birçok araştırmacı, bu değerlerin çok düşük olduğunu, özellikle 60 yaş ve üstü kişiler ya da esmer tenliler için günde 800-1000 IU’nun daha uygun olacağını düşünür. Kandaki D vitamini düzeyi düşük olan bazı kişilerin, istenilen değere ulaşmak için daha da yüksek doz almaları gerekebilir.

Uzun yıllar önce D vitamini için belirlenmiş olan üst sınır, günde 2000 IU idi. Süt, diğer kuvvetlendirilmiş besinler, yağlı balıklar tüketerek ve ayrıca bir çoklu vitamin ve kalsiyum-D vitamini taksiyesi kullanarak bu miktarı ya da daha fazlasını almanız mümkündür. Bir araştırma, D vitamininin günde 10.000 IU’ya kadar toksik olmadığı sonucuna varmıştır. Bu miktar tavsiye edilmiyor, ama eğer 2000 IU’dan biraz fazla alıyorsanız kaygılanmanız gerekmez.