• İçindekiler
• Nedir
• Belirtiler
• Sebepler
• Testler
• Tedavi
• Önleme

Nedir

Nedir?

Davranım bozukluğu çocuklarda ve ergenlerde olabilen ciddi bir davranışsal ve duygulanımsal bozukluktur. Bu bozukluğu olan bir çocuk yıkıcı ve şiddet içeren bir davranış kalıbı sergileyebilir ve kurallara uymada sorunlar yaşayabilir.

Çocuklar ve ergenlerin gelişimleri sırasında bir süre davranışla ilgili sorunlar olması alışılmadık bir şey değildir. Ama davranış uzun süreliyse ve başkalarının haklarını ihlal ettiğinde, kabul edilen davranış normlarına karşı olduğunda ve çocuğun veya ailenin günlük yaşamını aksattığında davranım bozukluğu olarak görülür.

Belirtiler

Belirtiler

Davranım bozukluğunun belirtileri çocuğun yaşına ve hafif, orta veya şiddetli oluşuna bağlı değişir. Genelde davranım bozukluğunun belirtileri dört genel kategoriye girer:

• Agresif davranış: Bunlar fiziksel zarar tehlikesi taşıyan veya fiziksel zarara neden olan davranışlardır ve dövüşmeyi, sataşmayı, başkalarına veya hayvanlara zalimce davranmayı, silah kullanmayı ve başkasını cinsel faaliyete zorlamayı içerebilir.
• Yıkıcı davranış: Bu kundakçılık (kasten yangın çıkarmak) ve vandalizm (bir başka insanın malına zarar vermek) gibi kasten mala zarar vermeyi içerir.
• Aldatıcı davranış: Bu tekrarlayan yalan söylemeyi, mağaza hırsızlığını veya hırsızlık için evlere veya arabalara girmeyi içerebilir.
• Kuralların ihlali: Bu toplumun kabul edilen kurallarına karşı gelmeyi veya kişinin yaşına uygun olmayan davranışla iştigal etmeyi içerir. Bu davranışlar arasında evden kaçmak, okuldan kaçmak, uygunsuz şakalar yapmak veya çok genç yaşta cinsel yönden faal olmak bulunabilir.

Ayrıca davranım bozukluğu olan birçok çocuk alıngandır, düşük özgüvene sahiptir ve sık sık öfke nöbetlerine tutulur. Bazıları uyuşturucu ve alkol kullanabilir. Davranım bozukluğu olan çocuklar sık sık davranışlarının başkalarını nasıl incittiğini kavrayamaz ve genellikle başkalarına zarar vermek konusunda çok az suçluluk veya pişmanlık duyarlar.

Sebepler

Sebepler

Davranım bozukluğunun tam sebebi bilinmiyor ama biyolojik, genetik, çevresel ve sosyal faktörlerin birleşiminin rol oynadığına inanılıyor.

• Biyolojik: Bazı çalışmalar beynin belirli bölgelerinde kusurların veya yaralanmaların davranış bozukluklarına yol açtığını akla getiriyor. Ayrıca davranım bozukluğu beyinde nörotransmitter denilen özel kimyasallarla ilişkilendirilmiştir. Nörotransmitterler beyindeki sinir hücrelerinin birbirleriyle iletişime girmesine yardım eder. Bu kimyasallar dengesizse veya düzgün çalışmıyorlarsa mesajlar beyinden doğru şekilde geçirilemez, belirtiler ortaya çıkar. Dahası davranım bozukluğu olan birçok çocuk ve ergende dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu (DEHB), öğrenme bozuklukları, depresyon, madde istismarı veya davranım bozukluğuna katkıda bulunabilen anksiyete bozukluğu gibi başka zihinsel hastalıklar da bulunur.
• Genetik: Davranım bozukluğu olan birçok çocuk ve ergenin duygu durum bozuklukları, anksiyete bozukluğu, madde kullanım bozuklukları ve kişilik bozuklukları dahil ruhsal hastalıkları olan yakın aile üyeleri vardır. Bu, davranım bozukluğuna yatkınlığın kalıtımsal olabileceğini akla getirir.
• Çevresel: İşlevsiz aile, çocuklukta istismar, travmatik deneyimler, ailede madde istismarı geçmişi ve ebeveynler tarafından tutarsız disiplin gibi faktörler davranım bozukluğunun gelişimine katkıda bulunabilir.
• Sosyal: Düşük sosyoekonomik statü ve akranlarca kabul edilmeme davranım bozukluğunun gelişmesi için risk faktörleri gibi görünür.

Gelişmiş ülkelerde çocukların %2-%16’sının davranım bozukluğu olduğu tahmin ediliyor. Erkeklerde kız çocuklarından daha sık görülür ve çocukluğun sonlarında veya ergenliğin başlarında daha sık gerçekleşir.

Testler

Testler

Yetişkinlerde olduğu gibi çocuklarda da ruhsal hastalıklar belirli bir sorunu akla getiren belirti ve işaretlere dayanarak teşhis edilir. Davranım bozukluğu belirtileri varsa doktor tam bir tıbbi geçmiş alarak ve fiziksel muayene yaparak değerlendirmeye başlayacaktır. Davranım bozukluğunu özel olarak teşhis edecek hiçbir laboratuvar testi yoksa da doktor belirtilerin sebebi olarak fiziksel hastalığı veya ilaç yan etkilerini seçenekler arasından çıkarmak için röntgen ve kan testleri gibi çeşitli testler kullanabilir. Doktor ayrıca sık sık davranım bozukluğuyla birlikte gerçekleşen DEHB ve depresyon gibi diğer bozuklukların belirtilerini de arayacaktır.

Doktor belirtiler için fiziksel bir sebep bulamazsa çocuğu çocuklarda ve ergenlerde ruh hastalıklarını teşhis ve tedavide uzmanlaşmış ruh sağlığı uzmanları olan çocuk ve ergen psikiyatrına veya psikologuna havale edecektir. Psikiyatrlar ve psikologlar, çocuğu ruhsal bozukluk için değerlendirmek üzere özel olarak tasarlanmış görüşme ve değerlendirme araçlarını kullanırlar. Doktor çoğunlukla çocuğun ailesinden, öğretmenlerinden ve diğer yetişkinlerden alınan bilgilere dayanmalıdır çünkü çocuklar sık sık sorunlarını açıklamakta veya belirtilerini anlamakta sıkıntı yaşarlar.

Tedavi

Tedavi

Davranım bozukluğunun tedavisi çocuğun yaşı, belirtilerin şiddetinin yanı sıra çocuğun özel terapilere katılma ve bunları tolere edebilme yeteneği gibi birçok faktöre dayanır. Tedavi genellikle aşağıdakilerin birleşiminden oluşur:

• Psikoterapi: Psikoterapi (bir çeşit psikolojik danışmanlık) çocuğun öfkeyi daha uygun şekillerde ifade etme ve kontrol etmeyi öğrenmesine yardım etmeyi hedefler. Bilişsel- davranışsal terapi olarak adlandırılan terapi çeşidi çocuğun sorun çözme becerilerini, öfke yönetimi ve dürtü kontrolünü iyileştirmek için düşünmesini (biliş) yeniden şekillendirmeyi hedefler. Aile etkileşimlerini ve aile üyeleri arasında iletişimi iyileştirmeye yardımcı olmak için aile terapisi kullanılabilir. Ebeveyn yönetim eğitimi (PMT) denilen uzmanlaşmış bir terapi tekniği ebeveynlere çocuğun evdeki davranışını olumlu bir şekilde değiştirmenin yollarını öğretir.
• İlaçlar: Davranım bozukluğu tedavi etmek için resmen onaylanan hiçbir ilaç yoksa da üzücü belirtilerinden bazılarının yanı sıra DEHB veya majör depresyon gibi var olabilen diğer ruhsal hastalıkları tedavi etmek için çeşitli ilaçlar kullanılabilir.

Çocuğunuz davranım bozukluğu belirtileri sergiliyorsa uzman bir doktorun yardımını almanız önemlidir. Davranım bozukluğu olan bir çocuk veya ergen tedavi edilmezse yetişkin olarak başka ruhsal bozukluklara yakalanma riski taşır. Bunlar arasında antisosyal kişilik bozukluğu, duygu durum veya anksiyete bozuklukları, madde istismarı bozuklukları bulunur.

Davranım bozukluğu olan çocuklar okulda başarısızlık veya okulu bırakmak gibi okulla ilgili sorunlar, uyuşturucu kullanma, yasal sorunlar, şiddet içeren davranış nedeniyle yaralanmalar (kendisine veya başkalarına), cinsel yolla bulaşan hastalıklar ve intihar riski de taşırlar. Ama erken teşhis edildiğinde davranım bozukluğu başarıyla tedavi edilebilir.

Önleme

Önleme

Davranım bozukluklarını önlemek mümkün olmasa da belirtileri ortaya çıktıklarında fark etmek ve bunlara göre davranmak çocuğa ve ailesine üzüntüyü en aza indirebilir. Ayrıca sevgi ve disiplin arasında dengeyle bakıcı, destekleyici ve tutarlı bir ev ortamı sunmak belirtilerin azaltılmasına ve rahatsız edici davranış nöbetlerinin önlenmesine yardım edebilir.