• İçindekiler
• Etiket Dili
• Tüketim Süresi
• Gıda Güvenliği
• Bozulan Ürünler
• Saklama Yöntemleri

Etiket Dili

Buzdolabını açıyorsunuz, süzme peyniri çıkarıyorsunuz, üstünde küflenme olup olmadığına bakıyorsunuz ve eğer yoksa “Tatlım, şunu bir koklar mısın?” diyorsunuz. Ama bu, gıdaların tazeliğini kontrol etmek için geçerli bir yöntem değildir.

Son Kullanma Tarihi Etiketlerindeki Dili Öğrenin

Bu bizi terminoloji konusuna getirir. “Son kullanma tarihi” terimi, bir besinin tüketilmesi gereken en son gün anlamına gelir.

Daha sık kullanılan diğer terimler şunlardır:

• “Son satış tarihi”: Bu etiket, mağazanın, ürünü, satmak için ne kadar süre sergileyeceğini gösterir. Ürünü, bu tarih sona ermeden satın almanız gerekir. Bu aslında satıcı için konulmuştur; böylece satıcı, ürünü ne zaman raflardan indireceğini bilir. Bu zorunlu bir etiket değildir, bu yüzden rafın en arkasındaki ürünlere bakın ve en tazesini alın. Burada mesele, ürünün bozulmak üzere olup olmadığından ziyade kalitesidir (tazeliği, tadı ve kıvamı). Johnson & Wales Üniversitesinin Yiyecek ve İçecek Yönetimi merkezinin kıdemli bir öğretim üyesi şöyle diyor: “Son satış tarihi, ürünün kalitesinin en iyi olduğu sürenin son günüdür, ama ürün bu tarihten bir süre sonra hala yenilebilir durumdadır.”
• “Ürün en iyi haldeyken tüketilebileceği son tarih”: Bu, ürünün güvenliğiyle değil, tamamen kalitesiyle ilgilidir. Ürünün lezzetinin ya da kalitesinin en iyi olduğu tarihi gösterir. Bu satın alma ya da güvenlikle ilgili bir tarih değildir. Örneğin ekşi krema, zaten ekşidir; ama taze olduğunda daha güzel ve daha taze bir tadı olabilir.
• “Üretim” tarihi: Bu, ürünün üretildiği tarihtir ve biranın tarihlenmesi amacıyla son zamanlarda tekrar kullanılmaya başlanmıştır. Biranın tadı üç ay sonra vasatın altına düşebilir. Uzmanlar, biranın güneşten etkilendiğini söyler. Işık, biradaki mikroorganizmaları yeniden harekete geçirebilir. Bu yüzden, kahverengi ya da yeşil şişelerdeki biraların tersine, renksiz şişelerdeki biralar konusunda özellikle dikkatli olmalısınız.
• “Garantili Tazelik” tarihi: Bu genellikle unlu ürünlerde kullanılır. Ürün, bu tarihten sonra hala yenilebilir, ama çok taze olmayacaktır.
• “Son kullanma” tarihi: Ürün hala kalitesini korurken tavsiye edilen son kullanma tarihidir. Bu tarih, ürünün imalatçısı tarafından belirlenmiştir.

 “Paketleme” tarihi: Bunu genellikle konserve ya da paketlenmiş ürünlerde görürsünüz, ama biraz karmaşıktır. Kod halinde yazılmış olabilir. Gün-ay-yıl-GGAAYY şeklinde yazılmış olabilir. İmalatçı, Rumi takvime de dönebilir. Bu durumda ocak ayı, 001-0031 ve Aralık ayı, 334-365 şeklinde olacaktır. Bundan daha da tuhaf yöntemler de olabilir.

 

Tüketim Süresi

Besinlerin Ne Kadar Sürede Tüketilmesi Gerekir?

Eğer bu tarihler size karışık geliyorsa, bazı temel kuralları ezberlemeye ne dersiniz?

• Süt: Genellikle, “son satış tarihi”nden bir hafta sonrasına kadar kullanılabilir.
• Yumurta: Eve getirdikten sonra 3-5 hafta içinde tüketebilirsiniz (son satış tarihinden önce aldıysanız). Uzmanlar, kalite açısından en iyi olan yumurtaların kalitesinin azalacağını, ama yine de yenilebilir durumda olacağını söyler.
• Tavuk ve deniz ürünleri: Bunları bir ya da iki gün içinde pişirin ya da dondurun.
• Dana: 3- 5 gün içinde pişirin ya da dondurun.
• Konserve ürünler: Domates salçası gibi oldukça asitli olan besinler 18 ay ya da daha fazla süre saklanabilir. Konserve yeşil fasulye gibi düşük asitli besinler muhtemelen 5 yıla kadar risk içermez. Teksas A&M Üniversitesinden bir gıda ve beslenme profesörü şöyle diyor: “Konserveleri garaj gibi sıcak bir yere koymak istemezsiniz.” Profesör, konserve ve kurutulmuş besinlerin kuru ve karanlık bir ortamda 10- 20 derecede saklanmasını öneriyor. Nem, ürünün çabuk bozulmasında bir faktör olabilir. Amerikan Gıda ve İlaç Dairesi, evde ya da depoda havalandırma bozuksa ürünün tadının, aromasının ve görünüşünün hızla değişebileceğini belirtir. Elbette, bakterilerle dolu konserveler son kullanma tarihi ne olursa olsun atılmalıdır.

Gıda Güvenliği

Gıda Güvenliği Önerileri

Ürün tarihleri, ürünlerin güvenli kullanımı konusunda yeterli bilgi sunmadığı için, gıda kuruluşlarının verdiği bazı önerileri aşağıda bulabilirsiniz:

• Ürünü son kullanma tarihinden önce satın alın.
• Çabuk bozulan bir ürünü, satın aldıktan sonra hemen eve götürün ve derhal buzdolabına koyun. Çizelgede tavsiye edilen süre içinde tüketemeyecekseniz, ürünü dondurucuya koyun.
• Çabuk bozulan bir ürün dondurulduktan sonra, son kullanma tarihinin geçmesinin bir önemi yoktur. Çünkü sürekli dondurulmuş bir halde saklanan besinler süresiz olarak güvenlidir.
• Ürünün üstündeki tavsiyelere uyun.

Bozulan Ürünler

Diğer Önemli Ürünler Ne Zaman Bozulur?

Gıda kuruluşları ilaçların güvenliğinin, saflığının ve tesirinin ilaç üreticileri tarafından zamanla test edilmesi ve belirlenmesi gerektiğini söyler. Eğer bir ilacın son kullanma tarihi 18 ay sonra ise, bu üç özellik sadece bu süre için garanti edilebilir (ilacın uygun saklanması koşuluyla).

Bazı eleştirmenler, ilaç üreticilerini, ilaçların daha fazla satılmasını teşvik etmek için bu tarihleri aldatıcı bir şekilde yazmakla suçluyorlar. Uzmanlar, bazı ilaçların belirtilenden daha uzun süre boyunca kullanılabileceğini söylüyor, ama ilaç üreticileri ilacın ne kadar süre dayanacağı konusunda 10 yıllık bir araştırma yapmamışlardır. Uzmanlar, ilaç üreticilerinin, üretim süresini ve eczanelerdeki bekleme süresini göz önüne alarak makul bir tarih belirlemeye çalıştıklarını da ekliyorlar.

İlaçlarda bulunan kimyasallar zaman içinde parçalanıp değişerek daha etkili (ya da zehirli) ya da etkisiz hale gelir. Uzmanlar şöyle diyor: “İlaçların saklanabileceği en kötü yerlerden biri ilaç dolaplarıdır. Bu dolaplar sıcak ve nemli olabilir. Tüketiciler ilaçları fazla bekletmemelidir. Neden birçok şirketin ilaçları, bir ay ya da en fazla üç ay erken sattığını sanıyorsunuz?”

Uzmanlar nemin de ilaçlara zarar verebileceğini belirtir ve şöyle der: “İlaçların içinde pamuk olmasının nedeni budur.”

Peki, yanlış bir kararın feci durumlar yaratabileceği kondomlarda durum nasıl? Bütün kondomlarda son kullanma tarihi ya da üretim tarihi vardır. Bunlar son kullanma tarihinden sonra ve üretim tarihinden beş yıl sonra kullanılmamalıdır.

Bir diğer yaygın ürün olan ve genellikle gazlı içeceklerde bulunan tatlandırıcılar parçalanır ve tadı kötü hale gelir. Bu yüzden tatlandırıcı içeren eski ürünleri almayın ya da tüketmeyin.

Saklama Yöntemleri

Uygun Saklama Yoluyla Son Kullanma Tarihini Uzatmak

Uzmanlar, besinlerin çok ısınması konusunda titizdir. 5-60 derece arası tehlikelidir. Buzdolabına koyulması gereken besinler 5 derecenin altında saklanmalıdır. Bu besinler, yükleme peronunda, arabada ya da mutfak masasında bu derecenin dışında dört saatten fazla kalmamalıdır. Ürünü satın almadan önce, ürünün ne kadar uzun süre yüksek ısıya maruz kalmış olabileceği hakkında hiçbir fikriniz yoktur. Bu yüzden ürünü satın aldıktan sonra fazla bekletmemeniz gerekir. “Tüketicilerin yaptığı en büyük hatalardan biri gecikmedir.”

Uzmanlar, çoğu buzdolabındaki ısının da, genellikle, sürekli 5 derece ya da altında kalmadığı yönünde uyarılarda bulunur ve “normale dönme süresini unutmayın” der. Bu, soğuk bir bira almak için buzdolabının kapısını açtıktan sonra buzdolabının tekrar soğuması için gereken zamandır.

Süt 3 derecede, balık 0 derecede saklanmalıdır. Bölmeler ve raflardaki sıcaklık dereceleri farklıdır. Bu yüzden “et bölmesi” diye bir terim vardır.

Uzmanlar, tüketicilerin ürünü satın aldıkları günü, paketin üstüne yazmalarını söyler (konserve besinlerde bile).

Çok da temkinli olmayın. Uzmanlar şöyle diyor: “Bazı kişiler elmaları beş gün saklar, sonra çöpe atar. Bunlar hala taze durumda olabilir.”

Uzmanlar, bir ürünün taze olup olmadığına karar vermek için kendi hislerinize güvenmenizi tavsiye ediyor.

Uzmanlar, hava geçirmez ambalajların, ürünün raf ömrünü iki katına çıkarabileceğini ve böylece ürünün, paketlendiği günkü kadar taze olacağını söylüyorlar.