• İçindekiler
• Nedir
• Belirtileri
• Sebepleri
• Risk Faktörleri
• Komplikasyonları
• Muayenesi
• Testleri
• Tedavisi
• Yaşam Tarzı
• Önleme

Nedir

Proktit 

Proktit, rektum çeperinin iltihaplanmasıdır. Rektum kalın bağırsağınızın sonunda bulunan kastan yapılmış bir borudur. Dışkı vücuttan çıkarken rektumdan geçer.

Proktit anüste ağrıya ve sürekli tuvalet yapma ihtiyacı hissine neden olabilir. Proktit belirtileri kısa ömürlü olabildiği gibi kronik de olabilir.

Proktitin birçok nedeni olabilir; cinsel yolla bulaşan hastalılar, iltihabi bağırsak hastalığı ve cinsel yol dışında bulaşan enfeksiyonlar olası nedenler arasındadır. Proktit ayrıca kanser tedavisi için yapılan radyasyon terapisinin yan etkisi olarak da ortaya çıkabilir.

Belirtileri

Belirtiler

Proktit belirti ve işaretleri arasında şunlar bulunabilir:

• Sık sık veya sürekli olarak tuvalet yapma ihtiyacı hissi
• Makatta kanama
• Makattan sümük gelmesi
• Makat ağrısı
• Karnın sol kısmında ağrı
• Rektumda doluluk hissi.
• İshal
• Tuvalet sırasında ağrı

Doktora ne zaman gitmeli
Sizi endişelendiren herhangi bir belirti veya işaretiniz varsa doktorunuzdan randevu alınız.

Sebepleri

Sebepler

Proktit rektum çeperinin iltihaplanmasıdır. Başka bir hastalık veya tıbbi durum proktite neden olabilir.

Proktit sebeplerinin şu tür örnekleri vardır:

• Enfeksiyonlar Cinsel yolla bulaşan hastalıklar (CYBH) rektumun çeperlerini tahriş edebilir. Proktite neden olan CYBH’ler bel soğukluğu, genital uçuk ve klamidyadır. Salmonella, şigella ve kampilobakter gibi yiyecek kökenli hastalıklarla ilişkili enfeksiyonlar da proktite neden olabilir.
• Kalın bağırsağı ve rektumu etkileyen iltihabi hastalıklar. İltihabi bağırsak hastalıkları, örneğin ülseratif kolit veya Crohn hastalığı proktite neden olabilir.
• Kanser için radyasyon terapisi. Rektuma veya yakın bölgelere yöneltilmiş radyasyon terapisi rektumunuzun çeperini tahriş edebilir. Radyasyon proktiti radyasyon terapisi sırasında başlayabileceği gibi, tedaviden sonraki birkaç ay içinde de meydana gelebilir. Ya da tedaviden aylar veya yıllar sonra da ortaya çıkabilir.

Risk Faktörleri

Risk Faktörleri

Proktitin risk faktörleri şunları içerir:

• CYBH riskini artıran davranışlar. Birden fazla cinsel partneriniz varsa, kondom kullanmıyorsanız ve CYBH’si olan bir kişiyle ilişkiye giriyorsanız CYBH’ye yakalanma riskiniz artar.
• İltihabi bağırsak hastalıkları. İltihabi bağırsak hastalıkları, örneğin ülseratif kolit veya Crohn hastalığı olmak proktit riskinizi yükseltebilir.
• Kanser için radyasyon terapisi. Rektum veya rektum yakınlarına yönlendirilmiş radyasyon terapisi proktit riskinizi yükseltir.

Komplikasyonları

Komplikasyonlar

Tedavi edilmeyen veya tedaviye yanıt vermeyen proktit şu tür komplikasyonlara neden olabilir.

• Anemi: Proktitin neden olduğu kronik kanama anemiye yol açabilir. Anemide dokularınıza oksijen taşıyacak yeterli sayıda kırmızı kan hücreniz yoktur. Anemi yorgun hissetmenize, ayrıca baş dönmesi, nefes darlığı, baş ağrısı, soluk ten ve hassasiyete neden olur.
• Ülserler: Rektumda kronik iltihaplanma rektumun iç çeperlerinde açık yaralara (ülserler) neden olabilir.
• Fistüller: Bazen ülserler bağırsak duvarının tümüne yayılarak bir fistüle, bağırsağınızın farklı kısımları, cildinizle bağırsak arasında veya bağırsakla, örneğin vajina veya mesane gibi diğer organlar arasında normal dışı bir bağlantıya yol açabilir. Kadınlarda rekto-vajinal fistül, rektumu vajinaya bağlar ve bağırsak içeriklerinin vajinadan çıkmasına neden olur.

Muayenesi

Muayeneye Hazırlanmak

Doktora ne zaman gitmeli
Sizi endişelendiren herhangi bir belirti veya işaretiniz varsa doktorunuzdan randevu alınız. Doktorunuz proktitiniz olduğundan kuşkulanırsa sizi sindirim sistemi sorunlarında uzman olan bir doktora (gastroentrolog) yönlendirebilir.

Doktorla görüşmeler fazla kısa kalabileceği ve genelde konuşulacak çok konu olduğu için muayeneye hazırlıklı gitmek iyi fikirdir. İşte muayeneye hazırlanmanıza yardım edecek ve doktorunuzda neler bekleyebileceğinizi gösteren kimi bilgiler.

Neler yapabilirsiniz

• Muayene öncesi olası sınırlamaların farkına varın. Randevuyu belirleme sırasında önceden yapmanız gereken, mesela kimi beslenme kısıtlamaları olup olmadığını mutlaka öğrenin.
• Yaşadığınız belirtileri, randevu alma nedeninizle ilgili görünmeyenleri de  dahil ederek not ediniz.
• Önemli kişisel bilgileri, hayatınızdaki önemli stres nedenleri ve önemli değişimleri de dahil ederek yazınız.
• Kullandığınız bütün ilaçların, takviye ve vitaminlerin adlarını yazınız.
• Yanınızda bir dostunuzu veya arkadaşınızı götürünüz. Bazen bir randevu sırasında verilen tüm bilgileri sindirmek zor olabilir. Size eşlik eden kişi, unuttuğunuz veya gözden kaçırdığınız bir şeyi hatırlayabilir.
• Doktorunuza sormak istediğiniz soruları not alınız.

Doktorla geçireceğiniz vakit sınırlıdır, bu yüzden bu vakti daha iyi değerlendirmek için soruların bir listesini çıkarın. Zamanın yetmeme ihtimaline karşı soruları en önemliden en önemsize doğru sıralayın. Proktit için doktora sorabileceğiniz kimi belli başlı sorular şunlardır:

• Belirtilerimin veya hastalığım sebebi proktit mi?
• Proktitim için olası nedenler nelerdir?
• Ne tür testlere ihtiyacım var?
• Tedavi seçeneklerim nelerdir?
• Her bir tedavinin risk ve faydası nedir?
• Şu diğer hastalıklarım var. Bu hastalıkları bir arada en iyi nasıl idare edebilirim.
• Takip etmek gereken herhangi bir kısıtlama var mı?
• Reçete ettiğiniz ilacın jenerik bir alternatifi var mı?
• Yanımda götürebileceğim herhangi bir yazılı metin veya broşür var mı? Tavsiye ettiğiniz bir web sayfası var mı?
• Takip muayeneleri için bir plan yapmam gerekir mi, buna neye bakarak karar vereceğiz?

Hazırlamış olduğunuz sorulara ek olarak muayene sırasında anlamadığınız bir şey olursa soru sormaktan çekinmeyin.

Testleri

Testler ve Teşhisler

Proktit teşhisi için uygulanan testler ve prosedürler şunlardır:

• Dışkı testi. Test için sizden dışkı örneği istenebilir. Dışık örneği ayrıca proktitinize bir bakteriyel enfeksiyonun neden olup olmadığını gösterir.
• Kalın bağırsağın son kısmını incelemek için skop (kamera) kullanmak. Esnek sigmoyidoskopi sırasında doktorunuz sigmoidi (rektumla birlikte kalın bağırsağın son 60 cm’sini) incelemek için ucunda kamera bulunan ince, esnek bir boru kullanır. Bu işlem sırasında doktorunuz laboratuar analizleri için küçük örnekler alabilir. Bazen doku örneği teşhisi kesinleştirir.
• Kalın bağırsağın tümünün incelenmesi için skop (kamera) kullanmak. Kolonoskopi doktorunuzun ucunda kamera bulanan ince, esnek, ışıklı bir tüp kullanarak kalın bağırsağın tümünü görmesine yardımcı olur. Doktorunuz bu işlem sırasında bir biyopsi (doku örneği) de alabilir.
• Cinsel yolla bulaşan hastalıklara bakmak. Bu işlemde mesanenizdeki idrarı boşaltan üriterden veya rektumdan bir dışkı veya sidik örneği alınır. Eğer proktitin nedeni olası bir CYBH’yse doktorunuz bir örnek olmak için üriterin ucundan veya anüse ince bir tüp sokar, bu örnek daha sonra bakteriler ve hastalık bulaştıran diğer mikropları görmek için laboratuarda incelenir. Sonuçlar en etkili tedaviyi belirlemek için kullanılır.

Tedavisi

Tedavi ve İlaçlar

Proktit tedavisi seçenekleri iltihaplanmanın altta yatan sebebine bağlı olarak değişir.

Bir enfeksiyonun sebep olduğu proktit tedavisi
Doktorunuz enfeksiyon sebebini hafifletmek için ilaçlar tavsiye edebilir. Seçenekler şunlardır:

• Antibiyotikler Bakteriyel enfeksiyonların neden olduğu proktit için doktorunuz bir antibiyotik reçete edebilir.
• Antiviraller. Cinsel yolla bulaşan bir herpes virüsü gibi virüse bağlı bir enfeksiyon yüzünden meydana gelen proktitte doktorunuz bir virüs ilacı (antiviral) reçete edebilir.

Radyasyon terapisinin neden olduğu proktit tedavisi
Hafif şiddette olan radyasyon proktitleri tedavi gerektirmeyebilir. Diğer durumlarda radyasyon proktiti tedavi gerektiren şiddetli ağrı ve kanamalara neden olabilir. Doktorunuz şunları tavsiye edebilir:

• Kanamayı kontrol altına almak için ilaçlar. Steroit ilaçlar ve diğer tür iltihap kurutucular hap, fitil veya lavman şeklinde verilebilir. Bu ilaçlar iltihaplanmayı kontrol altına alarak kanamayı dindirir.
• Hasarlı dokuyu yok etmek için tedavi. Bu teknikler anormal, kanayan dokuyu yok ederek proktit belirtilerini iyileştirir. Proktiti tedavi etmek için kullanılan kesme yöntemleri arasında lazer tedavisi ve argon plazma koagülasyonu (APC) bulunur. Lazer tedavisi lezyonları yakmak için rektuma sokulan bir sıcak bir ışık ışını (lazer) kullanırken, APC’de elektrik akımıyla birlikte argon gazı püskürtülür.

İltihabi bağırsak hastalığının sebep olduğu proktit
Crohn hastalığı veya ülseratif kolitle ilgili proktit tedavisi rektumdaki iltihaplanmayı azaltmayı hedefler. Tedavi seçenekler şunlardır:

• Rektal iltihaplanmayı kontrol altına almak için ilaçlar. Doktorunuz mesalamin veya kortikosteroidler gibi iltihap kurutucu ilaçlar kullanabilir. Bu ilaçlar hap, fitil veya lavman şeklinde verilebilir. Steroit fitiller veya lavmanlar rektumdaki iltihaplanmayı azaltabilir.
• Ameliyat. İlaç tedavisi belirtileri hafifletmezse, doktorunuz sindirim yolunun hasarlı kısmını almak için ameliyat önerebilir.

Yaşam Tarzı

Hayat Tarzı ve Evde Tedaviler

Hafif ağrı veya iltihaptan geçici rahatlama sağlamak için şunları kendi kendinize yapmayı deneyebilirsiniz:

• Reçetesiz satılan müshil ilaçlarını kullanmadan önce doktorunuza  danışın. Doktorunuz onay vermeden loperamid gibi ishal ilaçları kullanmayın.
• Yatmadan önce yemeyin. Yatmadan hemen önce yemek yemek sindirim sisteminizi uyarır ve geceleri bağırsak hareketlerine ve rahatsızlığa neden olabilir.
• Reçetesiz ağrı kesiciler kullanın. Asetaminofen aspirin veya ibuprofen gibi ilaçlar rahatsızlığınızı azaltabilir. Bununla birlikte kolitiniz varsa aspirin, ibuprofen gibi ağrı kesiciler tıbbi durumunuzu kötüleştirebilir. Bu ilaçları kullanmadan önce doktorunuzla görüşünüz.
• Leğende sıcak suyun içine oturun. Bunun için klozetinizin üzerine oturtabileceğiniz özel leğenler vardır. Eczanelerde veya tıbbi ürünler satan bir yerde bunu bulabilirsiniz. Bu alet, anal iltihaplanma durumlarında sizi biraz rahatlatabilir.

Önleme

Önlem

Proktit riskini azaltmak için kendinizi cinsel yolla bulaşan hastalıklardan korumak için adımlar atınız. Cinsel yolla bulaşan hastalıklardan kendinizi korumanın en iyi yolu seks yapmamaktır.

Seks yapmayı seçerseniz, şunları deneyerek cinsel yolla bulaşan hastalıklar riskini azaltabilirsiniz.

• Cinsel partner sayısını azaltın.
• Her cinsel ilişkide lateks bir prezervatif kullanın.
• Genital bölgesinde alışılmadık yaralar veya akıntı olan kişilerle cinsel ilişkiye girmeyin.

Size cinsel yolla bulaşan bir hastalık teşhisi konmuşsa tümüyle tedavi edilene kadar cinsel ilişkiye girmeyin. Bu şekilde hastalığı partnerinize geçirmezsiniz. Tekrar cinsel ilişkiye girmek için güvenli vakti doktorunuzla görüşünüz.