• İçindekiler
• Nedir
• Belirtiler
• Evreler

Nedir

Nedir?

Tecavüz travması sendromu (TTS) çoğunlukla tecavüze uğrayanları etkileyen travma sonrası stres bozukluğunun (TSSB) bir biçimidir.

Tecavüze uğrayanların hepsi tecavüz travması sendromu yaşamaz. Farklı kadınlar tecavüzün travmasına farklı şekillerde yanıt verir. Bazı kadınlar şiddetli tecavüz travması sendromu (TTS) yaşarken diğerleri bir kaç semptom yaşar ya da hiç yaşamaz. Tüm tecavüz mağdurlarına, TTS yaşasınlar ya da yaşamasınlar, inanılmalı, ciddiye alınmalı ve desteklenmelidir.

Tecavüz travması sendromunun bazı veya tüm semptomlarının yaşanması sizin deli olduğunuz anlamına gelmez. TTS’nin semptomları çok güçlü ve stres verici olabilir. Mağdur olarak delirecekmişsiniz gibi hissedebilirsiniz ama bu normal bir tepkidir. Tecavüze uğramış bir arkadaşınıza veya aile üyesine destek veriyorsanız mağdurun davranışlarını kafa karıştırıcı veya üzücü bulabilirsiniz. AMA TTS’nin semptomları travmatik bir deneyime NORMAL tepkilerdir ve doğru bakım ve destek ile zaman içinde sönükleşeceklerdir.

Mağdurun tecavüze kişisel yanıtı ve yaşadığı tecavüz travması sendromunun derecesi birçok faktöre bağlıdır:

• Mağdur tecavüzde bulunanı tanıyorsa ve ona güvenmişse
• Aile ve arkadaşlar destekleyici ve sabırlı ise, ya da suçlayıcı ise ve yardımcı değillerse
• Mağdur saldırıyı bildirmeyi seçerse polisin ve adli sistemin muamelesi
• Kültürel ve dinsel geçmiş
• Tecavüzde bulunanın kullandığı şiddetin derecesi
• Tecavüzden kaynaklanan yaralanmalar, hastalıklar veya sakatlıklar
• Tecavüzün eski travmaların anılarını canlandırıp canlandırmaması
• Mağdurum tecavüzden önceki duygusal durumu
• Mağdurun pratik ve maddi kaynakları

Unutmayın: Her tecavüz durumu kendine özgüdür ve her bir tecavüz mağdurunun bir birey olarak ele alınması çok önemlidir.

Tecavüzü tamamen unutmak imkansız gibidir. Çoğu mağdurda tecavüzün tamamına veya bir kısmına ait anılar kaybedilir veya bastırılırsa da unutulmaz; ama anılar daha sonra neredeyse kesinlikle yeniden yüzeye çıkar ve mağdurun bunlarla yüzleşmesi gerekir.

Mağdur çok gençse veya tecavüzü özellikle travmatik yaşarsa tecavüzün anısını gerçekleşirken bile bloke edebilir. Tecavüze uğramış olduklarını bilinçli bir şekilde anlayamaz veya aylar yada yıllar sonrasına kadar, genellikle ilk cinsel ilişki veya bir başka travma gibi bir başka olay anıları tetikleyene kadar herhangi bir belirti yaşamayabilirler. Anılar geri döndüğünde mağdur neler olduğunu asla unutmayacaktır ama travmayla yaşamayı öğrenecektir.

İyileşme zaman alır. Mağdurlar çoğunlukla çok zor ve acı verici olsa da kendilerine tecavüzü hatırlama ve getirdiği duygular ne olursa olsun hissetme izni vermelidirler. Deneyimi etraflıca ele almalı ve onu yaşamlarına bütünleştirmelidirler, böylece ilerleyebilirler.

Belirtiler

Fiziksel Belirtiler

• Şok: Genellikle hemen verilen tepki. Hissizliği, ürpermeleri, bayılmayı, kafa karışıklığını, çevreyi tanımamayı, titremeyi, bulantı ve kusmayı içerebilir.
• Uyku problemleri: Uyuyamama, olağandan daha çok uyuma veya uyuma kalıplarında diğer değişiklikler
• Yeme problemleri: iştahsızlık ve daha sonrasında kilo kaybı veya kompülsif yeme ve daha sonrasında kilo alma
• Enerjisizlik veya çok fazla enerji
• Fiziksel hastalık: Stres bağışıklık sistemini zayıflatabilir ve onları hastalığa karşı savunmasız hale getirebilir. Tecavüz eden mağdura cinsel yolla bulaşan bir hastalık veya bir başka hastalık bulaştırmış olabilir. Genel bir ‘iyi olmama’ hissi normaldir.
• Fiziksel ağrı: Bu tecavüz edenin sebep olduğu yaraların sonucu veya duygusal ağrıya fiziksel bir tepki olabilir.
• Kardiyovasküler sorunlar: Kalp çarpıntıları, nefes darlığı, göğüste sıkışma veya ağrı, yüksek tansiyon
• Mide-bağırsak sorunları: İştahsızlık, bulantı, ishal, kabızlık, ağız kuruluğu, karın ağrısı, midede boşluk hisleri, vb.
• Abartılı irkilme tepkisi: Ani ses veya harekete aşırı tepki verme
• Sese aşırı hassasiyet

Bilişsel Belirtiler

‘Sanki’ hisleri veya geriye dönüşler: Tecavüz sırasında hissedilen duyguların yeniden yaşanması veya hafızada veya rüyalarda deneyimin kısımlarının gerçekten yaşanması

• Davetsiz düşünceler: Tecavüzün unsurlarına ait ani veya zorla ‘davetsiz’ anılar. Sürekli saldırı hakkında düşünmek.
• Hafıza kaybı: Mağdur tecavüzü veya bir kısmını hatırlamayabilir; bu genellikle geçicidir, ama yıllarca sürebilir.
• Kötü konsantrasyon
• Artan uyanıklık
• Konuşma sorunları: Kekelemek, pepelemek veya konuşmada bir başka güçlük
• Kararsızlık
• Problem çözmede güçlük
• Kabuslar
• Şiddetli fanteziler
• İntikam fantezileri

Davranışsal Belirtiler

• Ağlama
• Tecavüzü anımsatan şeylerden kaçınma
• Asla olmamış gibi davranma
• Kendini veya diğer insanları görmezden gelme
• Artan yıkanma veya banyo alma
• Kendi kendini suçlama
• Yalnız olmaktan korkmak
• Sosyalleşmeme veya tecavüzden öncesinden daha çok sosyalleşme
• İlişki sorunları: Mağdur asabi, kavgacı veya kolayca sinirlenir hale gelebilir; tecavüzden önce yakın hissettikleri insanlardan uzaklaşabilirler veya ani yeni bağlantılar kurabilirler; başkalarına çok fazla bağımlı hale gelebilir veya çok bağımsız olabilirler.

Tecavüze uğrayanlar tecavüzden sonra cinsel sorunlar yaşayabilirler. Herhangi bir çeşit cinsel teması istemeyebilirler veya artık bundan zevk almayabilirler; eşleri onları suçluyorsa veya iyileşmeleri konusunda sabırsızsa bu durum artabilir; tam tersi, öncekinden daha çok cinsel açıdan aktif de olabilir.

Mağdurlar evde, işte, okulda veya ilişkilerde çarpıcı değişiklikler yapabilirler; bu, onların güvende ve kontrol sahibi hissetmelerine yardımcı olmanın önemli bir kısmı olabilir.

• Uyuşturucu kullanımı
• Tecavüz travması sendromunun duygusal belirtileri
• İnkar
• Hissisizlik veya duygusuzluk
• Hızlı, açıklanamaz duygu durum değişiklikleri
• Utanç
• Suçluluk
• Kirli hissetme
• Öfke veya intikam arzusu
• Korku
• Sinirlilik ve endişe
• Kolayca üzülme
• Güçsüzlük ve kontrolsüzlük
• Keder ve kayıp
• Kendini diğer insanlardan ‘farklı’ hissetmek
• Öz saygının yitimi
• Yaşama ilgisini kaybetmek
• Depresyon
• İntiharla ilgili hisler

Tecavüz travması sendromu belirtileri zaman içinde değişir. Tecavüzden sonraki ilk günlerde mağdurlar genellikle şok yaşar. Görünür bir şekilde üzüntülü olabilir veya sakin ve konuşmaya gönülsüz görünebilirler. Şok geçtikten sonra sanki hiçbir şey olmamış gibi davranabilirler. Buna inkar veya görünürde intibak denir ve mağdurun uğraşacak kadar kuvvetli olmadığı acı verici anıları ve hisleri bloke etmesine yardımcı olur. Bu evre haftalar, aylar hatta yıllar sürebilir, ama hemen her zaman bunu muhtemelen mağdurun diğer tecavüz travması sendromu belirtilerini yaşayacağı uzun bir aktif iyileşme evresi takip eder. İlgi, dikkat ve zamanla belirtiler azalır ve sonunda tamamen ortadan kaybolur.

Tecavüze uğrayan tecavüz travması sendromu yaşayan çoğu kişi tecavüz mağdurlarıyla çalışma konusunda eğitimli bir danışmayla konuşmayı faydalı bulur. Danışman en güçlü belirtilerle uğraşmalarına veya hafıza kaybını ele almalarına yardım edebilir. Diğer mağdurlar tecavüzün altta yatan diğer sorunları ortaya çıkardığını fark edebilir ve bu durumlarda daha fazla yardıma ihtiyaç duyulabilir.

Tecavüz travması sendromunun üç karakteristik evresi vardır ve uzun bir süre devam edebilir. Mağdurların süreçten kendi hızlarında ve yoğunluklarında geçeceklerinin farkında olmak önemlidir.

Her bir mağdurum saldırı ve onu takip eden olaylarla ilgili kişiselleştirilmiş deneyimi yüzünden iyileşme süresinin epey farklı olabileceğini anımsamak önemlidir.

Evreler

Birinci evre: Akut evre

Cinsel saldırının hemen ardından mağdur, yaşamı tehdit eden bir durumla karşı karşıya olmaktan kaynaklanan çok çeşitli duygusal tepkiler yaşayabilir. Şok, dehşete düşme ve inanmama oldukça yaygındır.

Bu evrede mağdur sürekli saldırı hakkında düşünmektedir. Çoğunlukla mağdurun çok farklı duygusal tepkiler deneyimlemesine neden olan bir sürü tetikleyici, geriye dönüşler ve kabuslar vardır. Bu duygusal tepkiler en sık olarak iki yoldan biriyle tecelli eder:

• Dışa vurarak
• Mağdur ağlama, titreme, gerginlik, huzursuzluk gibi aşikar dışavurumlar sergiler.
• Kontrollü
• Mağdur oldukça sakin ve durum hakkında rasyonel görünür.
• Suçluluk, utanç ve kendini suçlama ifade edilebilir. Yalnız saldırana değil yardım etmeye çalışanlara karşı da öfke ve hınç olabilir. Enfeksiyon korkusu olabilir veya mağdur kadın ise gebelik korkusu.

Saldırıyı takip eden ilk birkaç hafta vücudun çeşitli kısımlarında hamlık ağrısı veya berelenme dahil akut fiziksel belirtiler sık sık yaşanır. Mağdur kadınsa jinekolojik belirtiler olabilir, örneğin vajinal akıntı, yanma hissi, ağrı veya kaşıntı. Ayrıca, kişi stres kaynaklı baş ağrıları, bitkinlik, mide ağrıları, bulantı, iştahsızlık veya uykusuzluk veya kabuslar gibi bozulmuş uyku kalıpları deneyimleyebilir.

Saldırıyı hemen takip eden dönemde mağdurun uğraşması gereken birçok pratik sorun olabilir:

• Aile ve arkadaşları bilgilendirmek
• Fiziksel muayene
• Gebelik, cinsel hastalık, cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlar veya HIV/AIDS sorusu
• Saldıranın misilleme yapmasından korkma veya yalnız kalmaktan korkma
• Resmi olarak suçlamada bulunma kararı
• Aleniyet endişeleri

İkinci evre: Dışa uyum

İyileşmeye doğru bu sonraki evrede mağdurun yaşamının gerçekleri odak haline gelir ve saldırının travması daha az aşikar görünebilir. Bundan sık sık ‘inkar’ diye bahsedilir çünkü mağdur yaşamını tekrar yola sokmaya ve saldırıyı unutmaya çalışmaktadır.

Mağdur yeniden normal faaliyetlerine dahil oldukça endişeler ve korkular daha az belirgin hale gelir. Olayı unutmuş ve yaşamına devam ediyor gibi görünse de genellikle yüksek derecede inkar ve olayla ilgili hislerin engellenmesi mevcuttur.

Mağdur bu evrede muhtemelen saldırıyla ilgili konuşmaya aldırış etmez. Yaşadığı yer, arkadaş olarak gördüğü insanlar, çalışma arkadaşları ve devam etmeyi veya etmemeyi seçtiği faaliyetler hakkında bazı pratik kararlar vermeye başlayabilir.

Bu evre birkaç ay, bir kaç yıl veya daha çok mağdur, mağdura ‘saldırıyı atlatmadığını’ anımsatan tetikleyiciler/geriye dönüşler yaşayana kadar sürebilir. Bu olay, onu bir sonraki evreye geçmeye zorlar.

Üçüncü evre: Uzun süreli yeniden organizasyon

Bu evrede mağdur cinsel saldırıyı kabul eder ve deneyimi günlük yaşamına bütünleştirmenin yolunu arar. Muhtemelen bu evrede mağdur yardım arayışına girer.

Cinsel saldırıya uzun süreli uyum, olayda rol olan birkaç faktöre bağlıdır. Faktörler mağdurun arkadaşlarından ve ailesinden aldığı desteğin derecesi, mağdurun daha önceki kendisiyle ilgili düşüncesi, kişisel gücü, saldırı sonrası profesyonellerin tedavisi, ceza yargılaması sisteminin karışması, mağdurum saldırı hakkında önceki bilgisi ve daha fazlasını içerebilir.

Bu evrenin bazı güçlükleri kendisiyle ilgili yeni bir görüşü entegre etme ihtiyacıdır; mağdur olayı gerçekçi şekilde kabul etmelidir. Mağdur saldırıda bulunan hakkındaki hislerini ve cinsiyete karşı veya genel olarak kendisine saldırına karşı tavrını analiz etmelidir. Çoğunlukla mağdur bu evrede gerçekten konuşmak isteyecektir. Çoğu mağdur kontrolü kaybettiklerini hisseder çünkü ikinci evrede saldırıyı ele aldıklarını düşünmüşlerdir. Kendilerinde bir sorun olduğunu düşünebilirler çünkü bu hisler geri gelmiştir.