• İçindekiler
• Nedir
• Neler Yiyebilirsiniz
• Nasıl İşe Yarıyor
• Uzmanlar Ne Diyor
• Düşünceler

Nedir

Paleo Diyet (Taş Devri Diyeti)

Beslenme üzerine yapılan araştırmalar, sağlıklı beslenme ile ilgili neredeyse her gün yeni bir gerçeği ortaya çıkarırken bazı uzmanlar, sağlıklı olmak için Taş Devri’ndeki atalarımızı örnek almanın yeterli olduğunu savunuyor.

Paleolitik (veya Paleo), Eski Taş Devri ya da Savaşçı Diyeti diye de bilinen Taş Devri Diyeti, tıpkı mağara adamlarının 10.000 sene önce yaptığı gibi bitki ve vahşi hayvan etinin yenmesi üzerine kurulu bir beslenme programıdır.

Peki, zamanı bunca yıl geriye döndürüp neden bu şekilde beslenmeyi tercih edelim? Bu beslenme programının bu soruya verdiği cevap basit: Çünkü vücudumuz genetik olarak Paleolitik atalarımız gibi yemeye programlı.

Diyetin savunucuları, beslenme dengesini kronik hastalıklarla savaşacak ve sağlıklı olmayı sağlayacak kadar dengeli kurmuş bu beslenme biçiminin herkes için en uygun yol olduğunu iddia ediyor.

Paleo (Taş Devri) Diyeti: Diyeti Savunanların İddiaları

“Paleo Diyeti çok sağlıklı bir beslenme programıdır,” diyor Colorado Devlet Üniversitesi profesörü ve Paleo Diyeti adlı kitabın yazarı Loren Cordain.

“Klinik araştırmalar, Paleo Diyeti’nin kalp ve damar hastalıkları, yüksek tansiyon, enfeksiyon göstergeleri gibi riskleri düşürmeye, kilo vermeye, akneyi azaltmaya ve kişinin atletik performans ve sağlığını en yüksek noktaya taşımaya yardım eden en uygun diyet olduğunu gösteriyor,” diye ekliyor.

Bu diyetin savunucuları, diyeti desteklemek için birçok makale ve kitap yayımlayıp diyetle ilgili web siteleri açtı. Onlara göre batı ülkelerindeki tipik beslenme biçimi obezite, kalp hastalıkları, şeker hastalığı gibi birçok olumsuz durumun bir numaralı sorumlusu.

Paleo (Taş Devri) Diyeti’ne karşı çıkanlar da bulunmuyor değil. Bazı beslenme uzmanları insanoğlunun zamanla tam tahıllar, süt ve yoğurt ürünleri ve baklagiller gibi daha geniş yiyecekleri de içine alan bir beslenme türüne adapte olduğunu savunuyor. Bazıları da diyetin evrimsel mantığının dayanağını sorguluyor. 

Cordain ise “Tam tahıllar ve süt ürünleri sağlıklı olsalar bile vücudumuzdaki genler henüz bu tür yiyeceklere uyum sağlayamadığı için bu tür bir beslenme, hücresel seviyede iltihaplanmalara ve başka rahatsızlıklara neden olur,” diyor.

Neler Yiyebilirsiniz

Taş Devri Diyeti: Neler Yiyebilirsiniz?

Diyet, Paleolitik Çağ’da avlanmış, yakalanmış veya toplanmış yiyecekler, yani kırmızı et, balık, kabuklu deniz ürünleri, yumurta, ağaçtan koparılan kabuklu yemişler, sebze, kök sebzeler ve meyveler üzerine kurulu.

Ama Paleolitik Diyeti tam anlamıyla orijinal haliyle uygulamak, avcılık mümkün olmadığı, bitkiler yabani halde bulunmak yerine ekilip biçildiği ve hayvanlar da evcilleştirildiği için imkânsız.

En azından diyetin bugünkü koşullara uyarlanmış halini uygulayarak glütensiz yiyecekler, yağsız et, sakatat, balık, kümes hayvanları, yumurta, sebze, meyve ve kabuklu yemişler gibi geniş bir yiyecek yelpazesinden seçim yapılabilir.

Bu diyet, süt ve yoğurt ürünleri, tam tahıllar, şeker, baklagiller, patates, rafine yağlar ve tarıma geçildikten sonra ekilen hiçbir gıda maddesine yer vermez.

Ayrıca tuz yasaktır; su, hindistancevizi suyu ve organik yeşil çay dışında içeceklere de izin verilmez.

Tatlı ihtiyacını, fazlaya kaçmadan has petek balı ile bastırabilirsiniz.

Bu diyetin bazı uç uyarlamaları yalnızca çiğ gıdaya izin vererek, domates ile patlıcan gibi patlıcangiller ve diğer yumrularda bulunan yüksek alkaloid içeren yiyecekleri yasaklayarak oruç gibi uygulanır.

Diğer uyarlamalar ise biraz daha esnek davranarak zeytinyağı veya keten yağı gibi bazı sebze ve yemişlerin rafine yağlarına izin verir.

Diyetin savunucuları, besin değerleri açısından atalarımızın tükettiği gıdalara en yakın olduğu için organik sebze, taze yakalanmış balık ve otla beslenen hayvanların etlerinin tüketilmesini öneriyor.

Nasıl İşe Yarıyor

Taş Devri Diyeti: Nasıl İşler?

Paleo Diyeti’nin savunucularına göre insanoğlu genetik olarak tarım devri yaşanmadan önceki mağara adamları gibi beslenmeye programlı. Ayrıca bu diyetin sürekli karşımıza çıkan obezite, şeker hastalığı, kalp rahatsızlıkları ve pek çok yetişkinin başına musallat olmuş diğer kronik rahatsızlıklarla baş etme yolu olduğunu da iddia ediyorlar.

Bunun nedenini de diyetin yağsız proteinler ile lif, protein ve su dengesini iyi kurmuş bitkiler açısından zengin olmasına bağlıyorlar. Böylelikle kan şekeri kontrol edilir, kilo almak ve Tip II şeker hastalığına yakalanmak önlenir.

Kişi, sürekli bu şekilde beslenmek zorunda da değildir. Cordain’e göre beslenme alışkanlıklarımızın yüzde 80’ini atalarımız gibi yemeye göre ayarlarsak bu diyetin yararını görmeye başlarız. Cordain diyeti; önce iki hafta denemeyi ve iyi hissedilirse programa devam etmeyi öneriyor.

Bu diyet programı kişinin düzenli olarak aktif olmasını teşvik ediyor. Sonuçta, avcı ve toplayıcı toplumlar yiyecek, su ve barınak ararken aktif bir gündelik hayat sürüyordu. Bugünkü koşullarda kuşkusuz bunları yapmanız gerekmez ama yine de sürekli hareket halinde olmanız lazımdır.

Uzmanlar Ne Diyor

Taş Devri Diyeti: Uzmanların Görüşleri

Beslenme uzmanları tam tahıllar, yağsız proteinler, sebze ve meyvelerin yanı sıra az şeker, sodyum ve işlenmiş gıdalara dayalı bir beslenme programına dikkat çekmek için yıllardır kıyameti koparıyor.

Ama bu yiyecek gruplarının yanı sıra sağlıklı ve dengeli beslenmede büyük rol oynadığı onlarca araştırmayla desteklenen yağsız süt ve yoğurt ürünleri, baklagiller ve tam tahıllara da yer veriyorlar.

Uzmanlara göre, tam tahıllar, baklagiller ve yağsız süt ve yoğurt ürünleri açısından zengin bir beslenme programı uygulayan kişilerin daha sağlıklı olduğu görülüyor. Çünkü bu yiyecekler yalnızca besleyici olmakla kalmayor ve bu grupları dışlayan değil dâhil eden beslenme programlarının sağlık açısından faydalarını ortaya koyan tonlarca araştırma var.

Ancak, olumlu birçok yönü olsa da içerdiği kısıtlamalar yüzünden insanların uygulamak isteyip de devam ettiremedikleri diyetler arasında yerini almaya mahkûm bir diyet. Bunun sebepleri arasında çeşit sınırlaması, pahalılık, bazı yiyecek gruplarının dâhil edilmemesiyle besin değeri açısından olası yetersizlikler bulunuyor.

Way to Eat adlı kitabın yazarı David Katz da “Doğrudan doğadan gelen yiyecekleri yemek, günümüz beslenme alışkanlıklarındaki yiyecekleri tüketmeye göre çok daha faydalı olsa da Paleo Diyeti’nin Asya, Akdeniz ve vejetaryen mutfaklarına kıyasla ne denli yararlı olduğu henüz bilinmiyor,” diyor.

Düşünceler

Taş Devri Diyeti: Kafa Yorulacak Noktalar

Tam tahıllar ve işlenmemiş yiyecekler içeren bir beslenme programı sağlıklı diyet önerilerinin neredeyse tümünün can damarını oluşturuyor.

Bu yiyecek gruplarını dâhil etmek ihtiyacımız olan günlük besin değerini almamıza ve dengeli bir beslenme programı uygulamamıza yardımcı olur. Günlük besin değeri ihtiyacını bu gruplar olmadan da almak mümkün. Ancak bu, diyetin doğru planlanmasını ve bazı takviyelerin alınmasını gerektiriyor.

Paleo (Taş Devri) Diyeti’ni uygulamak cazip geliyorsa, mutlaka kalsiyum ve D vitamini gibi takviyeler almayı ihmal etmeyin.

Tam tahıllar, süt ve yoğurt ürünleri, işlenmiş gıdalar, şeker ve diğer grupları hepten beslenme programınızdan çıkarmak size muhtemelen kilo verdirecektir. Ancak, bu diyeti, katı kuralları ve yapısı yüzünden uzun vadede uygulamakta zorlanabilirsiniz.