• İçindekiler
• Nedir
• Neler Yiyebilirsiniz
• Nasıl İşe Yarıyor
• Uzmanlar Ne Diyor
• Püf Noktaları

Nedir

Zone Diyeti Nedir?

Zone diyeti nedir? Enter the Zone adlı oldukça fazla satan bir diyet kitabının başlığı olmasının yanı sıra Zone diyeti, yazarı, Massachusetts Teknoloji Endüstrisi biyoteknoloji bölümü eski araştırmacılarından Dr. Barry Sears’a göre kendinizi dikkatli, tazelenmiş ve enerji dolu hissedebileceğiniz bir yer. Kitabın eş yazarı Bill Lawren, Zone diyetindeki yaşamın tamamen sağlıkla ilgili olduğunu savunuyor.

Diğer bütün popüler diyet kitapları gibi, Enter The Zone diyet kitabı da kilo vermekten fazlasını vaat ediyor. Zone diyetiyle yüzde 30 protein, yüzde 30 yağ ve yüzde 40 karbonhidrat içeren bir diyetle metabolizmanızı tekrar düzenleyerek gizlice ilerleyen kalp rahatsızlıklarına, yüksek kan basıncına ve diyabete karşı koruma sağlayabilirsiniz. Diyetin yaygın olarak bilinen diğer bir avantajı da daha iyi bir atletik performansa kavuşmanızı sağlamasıdır. Sears, kalp rahatsızlıkları veya diyabete çözüm veya atletik yarışmaları nasıl kazanacağınızı bulduğunu iddia etmiyor; fakat Zone diyetini uygulayan kişilerden etkileyici alıntılar sunuyor.

Zone diyeti yüksek oranda karbonhidrat, düşük oranda protein ve yağ içeren geleneksel iyi beslenme yönteminin tamamen yanlış olduğunu cesurca iddia ediyor. Ayrıca Sears bu tür bir diyetin kalp rahatsızlıkları, diyabet hatta kanser gibi ciddi ve yaşamı tehdit eden rahatsızlıkların riskini artıracağını ileri sürüyor. Sears’ın yeni kitabı Anti-Inflammation Zone, bu rahatsızlıkları daha yakından inceliyor ve kendi diyetinin kilo alımının yanı sıra ciddi rahatsızlıklara da neden olduğunu söylediği iltihaplanmaları nasıl önlediğinden söz ediyor. 

Eski bir bilim insanı olan Sears teorisini dayandırdığı bilim üzerindeki tartışmalara önemli bir zaman ayırıyor. Basitçe söylemek gerekirse, “Zone diyeti vücudun tam kapasiteyle çalıştığı metabolik bir aşama” ve bu aşama belli bir oranda karbonhidrat, protein ve yağ tüketimiyle sağlanıyor. 

Neler Yiyebilirsiniz

Zone Diyetinde Neler Yiyebilirsiniz?

Zone diyeti şu an tükettiğinizden daha az kalori tüketmenizi önermiyor; sadece farklı kalorileri tüketmenizi öneriyor. Kitap yediklerimizle ilgili daha karmaşık ve detaylı ölçümler yapsa da diyet aşağıdaki gibi basit bir şekilde açıklanabilir:  

• Her öğünde ve ara öğünde (öğleden sonra ve akşam) az bir miktar protein tüketin (yaklaşık olarak avucunuzun içi veya ufak bir tavukgöğsü kadar)
• “Uygun” karbonhidratlar protein porsiyonunun iki katı olmalıdır: Bu karbonhidratlar birçok sebze ve meyvede ve mercimek, fasulye ve tam tahılda bulunur. 
• “Uygun olmayan” karbonhidratları seçiyorsanız porsiyonunuzu küçültün: Bu karbonhidratlar arasında kahverengi pilav, makarna, papaya, mango, muz, kahvaltılık mısır gevreği, ekmek, bagel, tortilla, havuç ve tüm meyve suları yer alır. 

Süt ürünleri yasak değildir; fakat Zone diyeti, glikozun daha hızlı salgılanmasına neden olduklarını belirtmek dışında bu ürünlere fazla zaman ayırmıyor. Sears yumurta beyazını tam bir yumurtaya ve düşük oranda yağ içeren peynir ve sütleri yağsız peynir ve sütlere tercih ediyor.

Zone diyetinde doymuş yağlar minimum miktarda tüketiliyor; fakat zeytin yağ, kanola yağı, Avustralya fındığı yağı ve avokado yağı kullanılabiliyor. Bazı uygun olmayan karbonhidratların tüketimi de sınırlı; çünkü bu karbonhidratlar glikozun hızlı bir şekilde salgılanmasına neden olur. Bu karbonhidratları içeren gıdalar arasında tahıllar, ekmek, makarna, pilav ve diğer benzer nişastalar bulunur. Bu da geleneksel iyi bir diyetten sapıldığını gösterir. Genel olarak tükettiğimiz kalorilerin üçte birini karbonhidratlardan aldığımız diğer geleneksel diyetlere oranla diyet protein ve yağ bakımından daha zengindir.

Sears, her birimizin aldığı protein, yağ ve karbonhidrat miktarı konusunda oldukça katı ve okuyuculara beden, yaş ve aktiviteye bağlı protein ihtiyacının belirlenmesi konusundan ufak bir ders veriyor. Beden yaş ve aktivite gibi faktörler almamız gereken yağ ve karbonhidrat miktarını da belirliyor. 

Hayatının sonuna kadar tatlıdan vazgeçeceğini düşünerek depresyona girenlere iyi bir haber: Sears’ın yenilebilir besinler listesinde yüksek yağ oranı içeren dondurmanın yanı sıra daha birçok besin yer alıyor. Neden yüksek oranda yağ içeren besinler? Sears’a göre yağlar karbonhidratların vücutta emilim oranını azaltıyor. Ne yazık ki önerilen porsiyon yarım kapla sınırlı. 

Nasıl İşe Yarıyor

Zone Diyeti Nasıl İşe Yarıyor?

Zone diyet planı, az miktardaki düşük yağ oranı olan proteinlerle lif bakımından zengin sebze ve meyvelerden alınan yağ ve karbonhidratların kombinasyonudur. Plan, Sears’ın vücudumuzun genetik olarak programlandığını ileri sürdüğü bir oranı ortaya koyuyor (40-30-30 figürü). Bunu daha ayrıntılı inceleyeceğiz.  

Sears, Zone diyetinin biyo beslenme konusundaki 15 yıllık araştırmalarına dayandığını iddia ediyor. Kitap elit atletlerin de içinde bulunduğu başarı hikayeleri ile dolu olsa da, yazarın belirli iddialarını destekleyen araştırmalar mevcut değildir. Bu Sears’ın teorisinin yanlış olduğu anlamına gelmez; sadece programın işe yaradığını kanıtlayan bilimsel kanıtlar yoktur.    

Sears teorisini vücuttaki insülin üretimini kontrol edebilmek için diyete dayandırııyor. İnsülinin oynadığı birçok rol arasında fazla enerjiyi yağ olarak depolamak da yer alıyor. Amaç yağ depolayan insülinle glukagon arasındaki dengeyi sağlamaktır. Glukagon karaciğerde depolanan glikozu ihtiyaç olması halinde kana salar ve böylece insülinin tam tersi bir görev üstlenir. Bu iki hormon arasındaki doğru dengeyi sağlamak için öğünlerin büyüklüğü ve içeriğine dikkat edilmelidir. Diğer bir deyişle tabağınıza koyduklarınıza dikkat etmeniz gerekir. Sears yiyecekleri kalori kaynağı olarak değil hormon kontrol sistemi olarak görmemizi öneriyor.   

Uzmanlar Ne Diyor

Uzmanlar Zone Diyetiyle İlgili Neler Diyor?

Zone diyeti uzmanlardan hem olumlu hem de olumsuz yorumlar alıyor. Moda olan birçok diyeti değerlendiren Amerikan Kamu Yararına Bilim Merkezi araştırmacıları son zamanlarında Dr. Atkins’in Yeni Diyet Devrimi, Sugar Busters, Karbonhidrat Tiryakileri Diyeti ve Protein Gücü Diyetinin aksine uygulanabilir diyetler listelerine Zone diyetini de dahil etti. Bilim Merkezinin Beslenme Sağlık Yazıları yayınının beslenme direktörü olan Bonnie Liebman “Eğer bilimsel retorikleri göz önünde bulundurmazsanız, diyet kötü değil” diyor. Liebman uyarı olarak diyetin karbonhidrat tüketimini gerektiğinden fazla kısıtladığına işaret ediyor ve “Diyetteki meyve ve sebzelerden karbonhidrat alıyoruz; fakat bilimsel açıklamaların çoğu önemli bilgiler değil” diyor. Liebman diyetin kolay uygulanabilir olmasını takdir ediyor ve “Tabağınıza avuç içiniz büyüklüğünde protein içeren gıdalardan alın ve geri kalanını sebze ve meyveyle doldurun” diyor.        

Zone diyetine tam puan veren uzmanlar, diğer birçok moda diyet kitapları gibi Zone diyetinin de bilinen bazı enerji ve kan şekeri düzenleyicilerini kullanarak bütün kitapta bundan bahsettiğine dikkat çekiyor. Ayrıca diyetin, lifler ve gıdalardaki kalori yoğunluğu gibi kendimizi ne kadar aç hissettiğimizi ve ne kadar yediğimizi belirleyen diğer faktörleri küçümsediğini de ekliyorlar.

Bazı uzmanlarsa Zone diyetindeki yüksek yağ oranı içeren dondurma gibi bazı gıda önerilerinin hatalı olduğunu belirtiyor. Sears’ın, kan şekeri seviyesini hızlı bir biçimde artırmayacağı için yüksek yağ oranı içeren dondurma gibi bazı gıdaların yenebileceğini söylemesi karşısında, dondurmadaki kremanın genel kolesterol sağlığı için iyi olmayan doymuş yağ olduğu hatırlatılarak, bu gibi gıdaların tüketilebiliyor olması açısından diyeti doğru bulmuyor (Doğrusunu söylemek gerekirse Sears sadece yarım kap dondurma tüketimini öneriyor ve bunu bir alışkanlık haline getirmemenizi söylüyor). Fakat diyette önerilen sebze ve baklagillerin miktarını takdirle karşılanıyor ve Zone diyetine beş üzerinden üç veriliyor.

Sears’ın eski meslektaşlarının da içerisinde bulunduğu diğer beslenme uzmanları bilimsel verilere dayanarak Sears’ın verdiği kararı eleştiriyor ve Sears’ın basit bir araştırmayı çarpıttığını veya abarttığını ileri sürüyor. Bu araştırmacılar, doğrudan hiçbir çalışmanın Sears’ın ileri sürdüğü sonucu doğrulamadığına işaret ediyor.

Püf Noktaları

Düşündüren Kitap

Zone diyetinin 40-30-30 oranı bütün öğünlere bütün zamanlarda uygulanıyor ve bu diyet planında birçok çeşitte yiyeceğe izin veriliyor. Bu nedenle hatırlanması gereken kafa karıştırıcı programlar veya durumlar yok. Diyet yapanlar planı kolaylıkla takip edebilse de beslenme uzmanları Zone diyetiyle ilgili hem olumlu hem de olumsuz yorumlarda bulunuyor.