İçindekiler
Genel Bakış
Kolesterol ve Kalp
Kolesterol Türleri
Risk Faktörleri
Ne Kadarı Fazla
Nasıl Düşürülür
Tedavi
İlaç

Genel Bakış

Size hiç yüksek kolesterol teşhisi konuldu mu? Kolesterolünüzü düşürmek sizin için bir hedef midir? İlk adım, kolesterol hakkında bilmeniz gerekenleri öğrenmektir.

Kolesterol karaciğer ve hücreler tarafından yapılan yağa benzeyen bir maddedir ve et, süt ürünleri ve yumurta gibi hayvansal gıdalarda bulunur.

Vücudumuz bazı fonksiyonları düzgün bir şekilde yerine getirmek amacıyla bir miktar kolesterole ihtiyaç duyar. Hücre duvarı ya da zarının yağların sindirilmesine yardımcı olması için D vitamini ve safra asitlerine ihtiyaç duyar. Vücuda bu ihtiyacını karşılamak için sınırlı miktarda kolesterol gerekir. Fazla kolesterol bulunması durumundaysa kalp krizi gibi hastalıklar ortaya çıkar.

Kolesterol ve Kalp

Kolesterol ve Kalp Hastalığı

Fazla kolesterol kalbe kan taşıyan damarlarda plak denilen kalın bir tabaka oluşturarak damarları daraltır. Zamanla bu oluşum kalp hastalığına neden olan damar tıkanıklığını meydana getirir.

Kalbe kan aracılığıyla yeteri kadar oksijen taşınmaz, bunun sonucunda da anjina denilen göğüs ağrıları ortaya çıkar. Kalbin bir kısmına koroner damarlar tarafından kan akışının durmasıyla kalp krizi ortaya çıkar. Bu durumun sebebi de çoğunlukla daha önce meydana gelmiş bir daralmanın üstündeki kan pıhtısının aniden kan akışını kapatmasıdır.

Kolesterol Türleri

Kolesterol kanda proteinlere yapışarak bütün vücudu dolaşır. Bu proteinlere de lipoprotein adı verilir. Bu proteinlerse yağlarla olan ilişkilerine bağlı olarak düşük yoğunluklu, yüksek yoğunluklu ya da aşırı düşük yoğunluklu lipoproteinler olarak sınıflandırılır.

Düşük yoğunluklu lipoproteinler (LDL): Kötü kolesterol diye de bilinen LDL, kalp damarlarının duvarlarında plak oluşmasına neden olabilir. Kandaki LDL seviyesi ne kadar yüksek olursa kalp hastalığı riski de o kadar yüksek olur.
Yüksek yoğunluklu lipoproteinler (HDL): İyi kolesterol olarak da bilinen HDL, kandaki kötü kolesterolün vücudun dışına atılmasına yardımcı olur. HDL seviyesinin yüksek olması vücudumuz için faydalıdır. HDL seviyesinin düşük olması da kalp hastalığı riskini artırır.
Aşırı düşük yoğunluklu lipoproteinler (VLDL): VLDL, LDL kolesterolüne benzer ve bol miktarda yağ içerir ama fazla protein içermez.
Trigliseritler: Trigliseritlerse, kanda bulunan bir başka tür yağlardır ve VLDL proteinleri tarafından taşınır. Aşırı kalori, alkol ya da şeker trigliseritlere dönüştürülür ve vücudun her tarafındaki yağ, hücreler içinde depolanır.

Risk Faktörleri

Kolesterol Seviyesini Etkileyen Faktörler Nelerdir?

Kolesterol seviyenizi etkileyen çeşitli faktörler şunlardır:

Beslenme Alışkanlığınız: Yediğiniz şeylerdeki doymuş yağlar kolesterol seviyenizi artırır. Yediğiniz şeylerdeki doymuş yağ ve kolesterol miktarını azaltmalısınız.
Fazla Kilolar: Aşırı kilolar kalp hastalığı için bir risk faktörü olmanın yanı sıra, kolesterol seviyesini artmasına da etki eder. Buna bağlı olarak da kilo vermek, LDL kolesterolü ve total kolesterol seviyesini azaltır, HDL iyi kolesterol seviyesini de yükseltir.
Egzersiz: Düzenli olarak yapılan egzersizler de LDL kolesterol seviyesini düşürür ve iyi kolesterol seviyesini artırır. Düzenli olarak 30 dakika süreyle egzersiz yapmalısınız.
Yaş ve Cinsiyet: Yaşınız ilerledikçe kolesterol seviyeniz de artar. Kadınların menopoza girmeden önce aynı yaştaki erkeklere göre total kolesterol seviyeleri düşer. Ama menopozdan sonra, LDL kötü kolesterol seviyesi yükselme eğilimi gösterir.
Diyabet: İyi bir şekilde kontrol altında bulundurulmayan diyabet de kolesterol seviyesini yükseltir. Diyabetin iyi bir şekilde kontrol altında bulundurulmasıysa kolesterol seviyesini düşürür.
Kalıtım: Genleriniz de vücudunuzda ne kadar kolesterol bulunacağı konusunda belirleyicidir.

Diğer sebepler: Bazı tedaviler ve tıbbi şartlar da yüksek kolesterole neden olmaz.

Ne Kadarı Fazla

Hangi Seviyedeki Kolesterol Gereğinden Fazladır?

20 yaş üzerindeki herkesin en azından beş yılda bir kolesterol seviyesini ölçtürmesi gerekir.

Doktorunuz size aç karnına ya da tok karnına kolesterol testleri yapabilir. Tok karnına yapılan kolesterol testleri sizin total kolesterol ve HDL kolesterol seviyenizi gösterir. Aç karnına yapılan ve lipit profili ya da lipoprotein analizi de denilen bir test de LDL, HDL ve total kolesterol seviyenizi ölçecektir. Bu esnada trigliseritiniz de ölçülecektir.

Doktorunuz tok karnına yapılacak bir testle başlayabilir ve sonuca göre sizden bir lipit profili isteyebilir.

Doktorunuz kolesterol seviyenizin 200’ün altında tutulmasını tavsiye edecektir. Aşağıdaki tabloda kırılımları göreceksiniz.

Total Kolesterol	Kategori
200’ün altında	Olması istenen
200 - 239	Üst sınır
240 ve üzeri	Yüksek

HDL, LDL ve trigliserit seviyeniz de ayrıca önemlidir.

Nasıl Düşürülür

Kolesterolümü Nasıl Düşürebilirim, Kalp Hastalığı Riskimi Nasıl Azaltabilirim?

Hayatınızda yapacağınız birkaç küçük değişiklik kolesterol seviyenizi düşürür ve kalp krizi riskinizi azaltır.

Düşük kolesterollü yiyecekler tüketin: Uzmanlar, günlük alınması gereken kolesterol miktarının 300 mg’la sınırlandırılmasını tavsiye ediyorlar. Kalp hastalığınız varsa, bu miktarı 200 miligramla sınırlamalısınız. Diyet yaparak kolesterol alımını sınırlamak isteyenlerin bunu doymamış yağ tüketerek, yedikleri gıdalarda doymuş yağ bulunmamasını tercih ederek ve diyet kolesterolü bulunan gıdaları tercih ederek yapması gerekir.
Sigarayı bırakın: Sigara içmek HDL iyi kolesterol seviyesini düşürür. Bunu tersine çevirmek için sigarayı bırakmalısınız.
Egzersiz: Egzersiz yapmak bazı insanlarda HDL kolesterolü seviyesini yükseltmektedir. Ölçülü bir şekilde yapılacak günlük egzersiz kilo kontrolüne, diyabette yüksek kan basıncının düşmesine, hatta kalp hastalığına yol açan bütün risk faktörlerinin azalmasına neden olur.
İlaçları doktorunuzun tavsiye ettiği şekilde alın: Bazen yapacağınız hayat tarzı değişikliği, yeme alışkanlıklarınızın değişmesi ve egzersiz, kolesterolünüzü istediğiniz seviyeye düşürmek için yeterli olmayabilir. Bu durumda kolesterolü düşürecek ilaçlar kullanmanız gerekebilir.

Tedavi

Yüksek Kolesterol Nasıl Tedavi Edilir?

Kolesterol seviyesini düşürürken hedefiniz, LDL seviyesini düşürüp HDL seviyesini yükseltmektir. Kolesterol düşürmede uygulayacağınız iki temel yol, kalp sağlığına uygun şeyler yemek ve kolesterol seviyesini düşürücü ilaçlar almaktır.

Doktorunuz kalp hastalığı risk faktörlerinize bakarak kolesterol seviyeniz için hedefinizin ne olması gerektiğini tespit edecektir.

0-1 arası risk faktörü bulunuyorsa düşük risk grubundasınız demektir. Kolesterolünüzü kontrol altında tutmak için hayat tarzınızda yapacağınız değişiklikler yeterlidir.
İki ya da daha fazla risk faktörü taşıyorsanız, risk faktörünün ne olduğuna bağlı olarak düşük ya da yüksek risk grubundasınız demektir. Bazen doktorunuz hayat tarzı değişikliğini denemenizi isteyebilir ama bu durumdaki insanların çoğu kolesterol düşürücü ilaçlara ihtiyaç duyar.
Bilinen bir kalp hastalığınız varsa, diyabetseniz ya da başka risk faktörleriniz bulunuyorsa, yüksek ya da aşırı yüksek risk grubundasınız demektir. Bu durumda kolesterol seviyenizi kontrol altında tutmak için kolesterol düşürücü ilaçlarla destekleyerek hayat tarzınızda gerekli değişiklikleri yapmalısınız.